Molar um málfar og miðla 493

  Í fréttatíma Stöðvar tvö (05.01.2011) var sagt frá verðbreytingum á  bílum, - verðlækkun á lúxusjeppum. Þá  spara ég mest á  að  versla Porsche-inn,  sagði   fréttamaður. Versla  Porsche-inn !Hvílíkt endemisbull. Kaupa  Porsche-inn átti hann við.

  Í sexfréttum Ríkisútvarps var    sagt frá lýsingu í Hvalfjarðargöngunum. Fréttamaður  sagði um lýsinguna: ...  þó þurfi að bæta úr henni næst gangnamunnanum  beggja vegna ganganna.  Ekki  góð setning. Orðið göng   er fréttamönnum  stundum erfitt   viðfangs. Orðið beygist: göng, göng, göngum til ganga. Orðið  göngur  í merkingunni  fjárleitir beygist hinsvegar: göngur  göngur, göngum , gangna.  Því er  talað um gangnamenn, þá  sem  fara  til   fjárleita á fjöllum.  Þarna  ruglast menn stundum. Betri hefði  setningin hér að ofan  verið svona:  Þó þurfi að bæta  lýsinguna ( ekki úr henni) við gangamunnana (beggja megin).

    Það er að sjálfsögðu fréttnæmt hvern íþróttafréttamenn velja  íþróttamann ársins. Það er  hinsvegar ekki tilefni til  50 mínútna  beinnar útsendingar á besta tíma  kvölds á þessari einu  sjónvarps rás   ríkisins.  Nægt hefði að    segja og sýna frá   valinu í tíu fréttum   Ríkissjónvarpsins. Þetta er bara enn eitt  dæmið  um það hvernig  íþróttadeild   Ríkissjónvarpsins hefur  tekið  völdin við gerð dagskrár.  Í íþróttahúsi þjóðarinnar  við Efstaleiti er gengið út frá því að þjóðin öll standi á öndinni yfir íþróttafréttum. Svo er reyndar ekki.

 Í íþróttafréttum í tíufréttum Ríkissjónvarpsins (05.01.2011) voru ótal ambögur. Molaskrifari lætur  þó nægja að vitna  orða  íþróttafréttamannsins sem sagði um nýkjörinn íþróttamann ársins , að hann væri  tuttugu ára gamall, fæddur í Lettlandi árið  1982.  Enn  einu sinni lesið án þess að hlusta eða skilja.

  

Fyrirsögn á visir.is um jólin : Flugmenn Icelandair mokuðu snjóinn burt.    Málvenja  eru að tala um að moka   einhverju. Þess vegna hefði verið betra að segja: Mokuðu  snjónum burt. Þetta minnir  á vísuna  alkunnu eftir Pál J. Árdal:  

 

Ó hve margur yrði sæll,

og elska mundi landið heitt,

mætti hann vera í mánuð þræll

 og moka skít fyrir ekki neitt.  

 

Með þessu vísukorni  var hugmynd um þegnskylduvinnu,sem þá var mjög til umræðu, drepin  á augabragði.  

 Fréttir af þingflokksfundi VG bera  með sér að þar var ekkert samkomulag. Menn  hnakkrifust (hreinskiptnar umræður). Ásmundur Daði segist verja  ríkisstjórnina vantrausti. En hann  styður hana ekki. Hann segir að  ríkisstjórnin  verði að breyta um  stefnu. Taka upp hans  stefnu. Lilja Mósesdóttir segir fjölmiðla hafa  brugðist  í túlkun á  hjásetu  þremenninganna við fjárlagaafgreiðsluna. Erfitt er að skilja þau ummæli.

 

Molar um málfar og miðla 492

      Orðið jarðlest ,sem nú er oft  notað  um farartækin sem einu sinni voru kölluð neðanjarðarlestir, er fínt  orð.  Kemur  í stað orðs sem var bæði langt og óþjált. Jarðlestarstöð er hundrað sinnum betra en neðanjarðarlestarstöð. Gaman væri að vita hvaða orðhagi maður  bjó  til orðið  jarðlest.  

      Rétt er að vekja  athygli þeirra sem  semja  íslenska  texta  við fréttir  Stöðvar  tvö að orðið  reður  er karlkyns  ( auðvitað!)  en  ekki  hvorugkyns eins og  var í  kvöldfréttum (04.01.2011)

  Úr frétt á visir.is ( 05.01.2011):  Þá hefst karokímaraþon, til stuðnings íslenskrar náttúru, sem mun standa allt fram á laugardag.  Hér ætti að standa  : ... til stuðnings íslenskri náttúru... 

    Afkoma   ferðaskrifstofunnar Iceland Express  er að líkindum ekki upp á  marga fiska um þessar mundir  ef marka má   gauðrifnar gallabuxur forstjórans sem   áhorfendur komust ekki hjá því að sjá í fréttatímum beggja  sjónvarpsstöðvanna  (04.01.2011).     

   Enn er sunginn  slagarinn alkunni úr  fyrri heimsstyrjöld: It´s a long way to Tipperary, en þar segir m.a. í einni gerð textans:  „Singing songs of  Piccadilly, Strand and Leicester Square”. Snemma í enskunámi  var manni kennt er  að bera  fram   staðaheiti eins  Leicester Square  og Leicestershire. Slík kennsla er  ef til vill ekki á boðstólum í dag.  Framburðurinn er óravegu frá  rithættinum  ( eins og oft í ensku). Leicester  er   borið  fram: lester. Það var  þess vegna  dálítið óvenjulegt að heyra  fréttamann  Ríkisútvarps  (22.12.2010) segja  skýrt og greinilega Leisesterskíri. Það sama  á við um orðið Gloucester. Það er borið fram  gloster.   Annað erlent  heiti  , nafn sambandsríkisins   Arkansas í Bandaríkjunum  var  rangt  fram borið bæði í fréttum Stöðvar tvö og  Ríkissjónvarpsins  (03.01.2011) Í  báðum tilvikum var það  borið fram með  sterku  s- hljóði í  endann.  Réttur framburður   er  hinsvegar:  arkanso með daufu r-hljóði og án  s-hljóðs í endann. Þetta eru atriði sem fréttamenn útvarps- og sjónvarps eiga ekki að flaska á. En gera samt. Meira að segja gamlir jaxlar í faginu.

 

Molar um málfar og miðla 491

    Molaskrifari óskar lesendum gleðilegs   og  gæfuríks árs og þakkar   ánægjuleg samskipti á liðnu ári.

     Þótt ekki hafi verið skrifaðir Molar frá því fyrir  jól, er ekki þar með sagt að skrifari hafi hætt að lesa eða hlusta! Verður því hér á  næstunni  vikið að ýmsu sem  fyrir augu   og eyru bar í  kring um hátíðarnar.

      

   Það er hvimleiður siður sumra ræðumanna  að vitna mikið í sjálfa sig. Forseti Íslands féll í þá  gryfju, er hann flutti  áramótaávarp á Nýársdag. Íslenska er ekki hin sterka hlið forseta Íslands og hefur aldrei verið.  Í ræðu hans  heyrðum við hann segja:  -- hreinnrar orku,(hreinnar orku) nú sækjast  fjöldi ríkja eftir  (nú sækist fjöldi ríkja eftir). Þetta var reyndar  rétt   í handriti ræðunnar,sem  birt er á heimasíðu forsetaembættisins.  Ambögurnar komu frá eigin brjósti ræðumanns.  Þá  fellur eftirfarandi orðalag í ræðunni ekki að smekk Molaskrifara: ... þegar Jón Sigurðsson fór að vestan með tignarfjöll Arnarfjarðar greypt í sálu sinni.  Betra  hefði verið: ... með  tignarfjöll  Arnarfjarðar  greypt í sálu sína.  

   Ríkisútvarpið er nú  farið að kalla sig  „samkomuhús þjóðarinnar". „Íþróttahús þjóðarinnar" væri ef til  vill meira  réttnefni. Nú er hafin á besta  tíma kvölds  sýning  þáttaraðar úr handaboltasögunni. Boðaðir  eru sex þættir. Þetta efni er sjálfsagt góðra  gjalda vert, en það á ekki að gera íþróttaáhugamönnum svo hátt undir  höfði  að sýna svona upprifjum á  besta tíma kvölds. Þetta sýnir enn og  aftur  að íþróttasjónmarmið  eru allsráðandi  í Efstaleiti , þegar  kemur að samsetningu dagskrár og  ráðstöfun takmarkaðra fjármuna  til  dagskrárgerðar.

  

Í sexfréttum  Ríkisútvarps  á  Nýársdag  þar sem  sagt var frá ávarpi forsetans ,sagði fréttamaður Ríkisútvarps: Sú ákvörðun Ólafs Ragnarssonar um að ...  Þarna var forsetningunni um   algjörlega ofaukið.Nægt  hefði að segja:  Sú ákvörðun  Ólafs Ragnars  Grímssonar að...

Fréttamönnum Stöðvar tvö er  misvel gefið að vanda málfar sitt.  Hún skrifaði grein í Morgunblaðinu,  sagði fréttamaður (26.12.2010). Hann hefði annaðhvort átt að segja: Hún skrifaði grein í Morgunblaðið , eða: Hún birti grein í Morgunblaðinu.

Það kemur fyrir að farið er rangt með orðatiltæki sem eru  föst í málinu. Á Stöð tvö var  fyrir jólin talað um að telja  hugarhvarf. Rétt hefði   verið að tala um að telja  hughvarf, - fá einhvern ofanaf  einhverju, sem hann hyggst gera.Fá hann til að hætta við ætlan sína.

 

Hve margir tóku þátt í þessari dellu?

  Hef ekki séð hve margir kusu konuna. Hefur sú tala verið birt ?   Svokallaðar  skoðanakannanir  í Útvarpi Sögu eru ein della frá upphafi til enda. Eiga ekkert skylt við skoðanakannanir.  Lilja   Mósesdóttir mun ekki  stansa  lengi hjá  VG. Hún hefuir hvergi stansað lengi  þar sem hún hefur haft viðkomu á stuttum ferli sínum.

Lilja maður ársins á Útvarpi Sögu

Eins atkvæðis meirihluti

   Stjórnmálafræðingur við Háskólann á Akueyri fjallaði í  tíufréttum  Ríkissjónvarps um  fjárlagauppákomuna hjá VG. Hann sagði  réttilega,  að  nú hefði  stjórnin   eiginlega aðeins eins atkvæðis meirihluta, „sem  væri almennt ekki  talið nóg."

  Er það misminni hjá mér, að Viðreisnarstjórn Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks (1959 til 1971) ein sterkasta  ríkissjórn lýðveldistímans, hafi starfað heilt kjörtímabil með eins atkvæðis meirihluta?  Ég er reyndar ekki stjórnmálafræðingur, en þetta minnir  mig. Má vera að það sé  rangt.

Molar um málfar og miðla 490

   Fjarskiptafyrirtækið Síminn hefur ekki mikið álit á eldri kynslóðinni, öfum og ömmum. í auglýsingu frá Símanum eru auglýstar ýmsar gerðir   símtækja: Allt  frá afasímum til snjallsíma. Merkingin er: Allt frá hinu sára einfalda til hins flókna og fullkomna.  Snjallsímar eru  sem sagt ekki  fyrir  afa. Þeir ráða  líklega ekki við að nota þá.  Neðst í auglýsingunni er svo mynd af símtæki  fyrir  þá sem  ráða  bara við það einfaldasta (Doro Phone Easy 338) og  sagt að slíkur sími sé  kjörinn fyrir afa og ömmu.    Hversvegna   þarf síminn að gera lítið úr  þeim  sem komnir eru yfir miðjan  aldur ?  Síminn ætti að  endurskoða þessa auglýsingu. Það mætti  til dæmis auglýsa einfalda síma fyrir þá sem það vilja án þess að tengja  slíka síma  sérstaklega  við eldri borgara samfélagsins.  

  Fínt hjá  Boga Ágústssyni að biðja hlustendur afsökunar  á því að  tíufréttir Ríkissjónvarpsins (20.12.2010) voru á eftir áætlun.  Sjálfsögð kurteisi við   áhorfendur. Molaskrifari  var  nýbúinn að hugsa sem svo: Ekki  stillir maður úrið sitt eftir  upphafi frétta eins og  hægt er hjá BBC og   flestum stöðvum.  Það er  svo sem lítið við því að segja í auglýsingaflóðinu fyrir  jólin þótt  tímamörk  dagskrár raskist eitthvað, - en það er sjálfsögð  kurteisi að biðjast afsökunar á því.

  Það er líklega erfitt að vera auglýsingastjóri Morgunblaðsins þessa dagana. Vakna  við það á  hverjum morgni að Fréttablaðið er bólgið af auglýsingum, helmingi þykkara en Mogginn,sem er bara fullur af minningargreinum. En  auglýsingarnar í Fréttablaðinu eru að sjálfsögðu allar frá Baugsfyrirtækjum,  eins og til  dæmis að taka: Símanum, Landsbankanum,Iceland Express,B&L Ingvari Helgasyni, Húsasmiðjunni,Sinfóníuhljómsveit Íslands, Heimilistækjum,Nettó, Rúmfatalagernum  og Gilberti úrsmið. Eru þetta annars ekki örugglega Baugsfyrirtæki að auglýsa í Baugsmiðli?  Molaskrifari er ekki svo gjörkunnugur viðskiptalífinu að hann viti það með fullri vissu.

Lítið í fréttum? Úr  mbl.is (20.12.2010):Jeppi var dreginn í burtu eftir árekstur tveggja bíla á mótum Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar klukkan rúmlega hálf fimm í dag. Sjúkrabíll kom á vettvang, en ökumaður annars bílsins fann fyrir minniháttar meiðslum.

  Morgunblaðið er eini fjölmiðillinn, sem ræktar sambandið við Vestur Íslendinga. Það er virðingar- og þakkarvert. Blaðið flytur reglulega fréttir úr Íslendingabyggðum í Norður  Ameríku. Þær eru vel þegnar hjá mörgum. Það er öðrum fremur Steinþór Guðbjartsson blaðamaður, sem  hefur þessi fréttaskrif á sinni könnu, enda þaulkunnugur mönnum og málefnum vestra.  Steinþór og Moggi eiga þakkir skildar fyrir að styrkja þessi mikilvægu menningartengsl.

 Í fréttum Stöðvar tvö (20.12.2010) var talað um að vera ósáttur með.  Nú má vera að mörgum finnist þetta  eðlilegt orðalag. Molaskrifara finnst þó að  betra hefði verið að segja: Ósáttur við.

 Það er ekki mjög  lipurlega orðað, þegar  talað er um skort á upplýsingaflæði  eins og gert  var í Ríkisútvarpinu (20.12.2010). Betra væri að tala um  skort á upplýsingum eða lélegt upplýsingaflæði.

   Nú hyggst Molaskrifari  gera hlé á skrifum fram yfir  hátíðar, og taka upp þráðinn að  nýju í byrjun nýs árs.

Molaskrifari óskar lesendum sínum gleðilegra jóla og  farsældar á nýju ári og þakkar  vinsamleg orð og góðar ábendingar  frá velunnurum   Málfarsmolanna.

Molar um málfar og miðla 489

    Ríkisútvarpið á áttræðisafmæli í dag, 20. desember. Það var merkur áfangi í þjóðlífinu, þegar  Ríkisútvarpið tók til starfa, en  einstaklingar höfðu þá  rekið útvarp um nokkurt skeið. Annar  merkur áfangi var  upphaf sjónvarps 30. september 1966. Margt hefur vel tekist hjá þessari þjóðarstofnun. Í fórum hennar eru ómetanleg verðmæti um  sögu og menningu þjóðarinnar. Ríkisútvarpið varðveitir mikilvægan  hluta menningararfs  þessarar þjóðar.

   Á áttatíu ára afmæli Ríkisútvarpsins þarf stofnunin að staldra  við. Hún hefur að sumu leyti misst áttir í fjölmiðlahafi samtímans. Hún þarf að  ná áttum að nýju. Þessi gamla stofnun þarf að ganga í endurnýjun lífdaganna. Menn eiga að  viðurkenna í fullri hreinskilni, að  breyting  Ríkisútvarpsins í svonefnt opinbert hlutafélag hefur   misheppnast. Utanfrá séð, hefur  breytingin  aðallega leitt til  launahækkana hjá æðstu stjórnendum og þess að ekki starfar lengur dagsskrárráð. Menn geta haft ýmsar skoðanir á  störfum útvarpsráðs í áranna rás en það gegndi mikilvægu hlutverki.   Með breytingum  er hér ekki átt við að horfið sé aftur  að gamla  kerfinu, lítt eða ekki breyttu. Það er víðsfjarri. Það þarf hinsvegar að  fara nýjar leiðir  og  skapa  þjóðarsátt um þessa  mikilvægu stofnun, sem  hefur á að skipa mörgum hæfum starfsmönnum og hægt er virkja  betur til góðra verka.

    Íslenska þjóðin á betra skilið en margt það  sem  nú berst um byggðir landsins úr Efstaleitinu. Einkanlega á það við um Ríkissjónvarpið , sem smám saman  hefur verið að  koðna niður í boðveitu fyrir amerískar þáttaraðir og  kappleiki í boltaíþróttum. Íslensk menning og  saga hafa þar orðið hornrekur.  Íþróttir eiga  auðvitað sinn stað í dagskránni, en það er ekki  meginhlutverk  Ríkissjónvarps að dreifa íþróttaefni.

   Það væri  góð  jólagjöf  til þjóðarinnar, ef   þeir ráðherrar í ríkisstjórn Íslands sem  öllu ráða um mál  Ríkisútvarpsins ,  fjármálaráðherra og menntamálaráðherra   létu nú lofta út í Efstaleitinu. Þar þarf að hleypa inn ferskum vindum.

    Ráðherrarnir gætu byrjað það verk á því að boða til  einskonar þjóðfundar um Ríkisútvarpið, framtíð þess  og hlutverk í þjóðarþágu.

   Til hamingju með daginn  og  vonandi nýja framtíðarsýn ! 

 

 

Staðfesting þess sem vitað var

   Þetta staðfestir  aðeins það sem lengi hefur verið  vitað. Stór hluti VG er í   stjórnarandstöðu.  Þótt  Steingrímur J. hafi um flest staðið sig  frábærlega vel í einhverju erfiðasta hlutverki,sem  nokkur íslenskur  stjórnmálamaður hefur þurft að fást við, þá er hann með þverklofinn flokk að baki sér. VG  eru þessvegna ekki stjórntækur eða stjórnhæfur flokkur.  Það er ekki hægt að vinna með  fólki sem hangir á ítrustu kröfum eins og hundar á  roði. Það málar sig alltaf út í horn og notar til þess  málningu sem aldrei þornar. Þar innanborðs eru líka einstaklingar sem  sýnast daðra við anarkisma, hentistefnu og popúlisma.

 Stjórnmál eru sögð list hins mögulega. Í flokkakerfi eins og  okkar byggjast stjórnmál á málamiðlunum. Það fá aldrei  allir allt sitt fram. Það tók núverandi forsætisráðherra áratugi að skilja það. Hluti VG skilur  þetta ekki. Þessvegna er ekki hægt að  vinna með  þeim.

Samráð um hjásetu

Ótrúlegur hroki

  Ótrúlegur hroki þingmanns, sem neitar staðfastlega að segja frá því hverjir kostuðu hann inn á þing. En ekki lýgur sá,sem neitar að segja almenningi  frá því hverjir greiddu  burðargjaldið fyrir hann inn í þinghúsið við Austurvöll. Eða hvað?  Í stjórnmálum annarra landa kæmust menn ekki  upp með slíka framkomu.  

Segir Jóhönnu staðfesta leynd

Molar um málfar og miðla 488

     Í  fréttum af óveðrinu,sem gekk yfir landið (17.12.2010) var ágætlega orðað í Ríkisútvarpinu að björgunarsveitarmenn og lögreglumenn hefðu haft í mörg horn að líta og staðið í ströngu. Morgunblaðið sagði ágætlega í forsíðufyrirsögn: Óveður gerði víða usla. Hinsvegar  var það ekki vel orðað, þegar fréttamaður  Ríkisútvarpsins  sagði:  Áætlunarferðir sem lögðu af stað  frá  Reykjavík  til  Akureyrar... Ferðir leggja  ekki af stað.  Sami fréttamaður  sagði: ... og ferðin sem fór frá  Reykjavík til Akureyrar var væntanleg nú á  sjöunda tímanum.  Ferðir eru  farnar. Þær fara ekki.  Undarleg meinloka. Óveðursfréttir  Ríkisútvarpsins voru annars ágætar og ítarlegar.

 Jólagjöf Ríkisútvarpsins til íslensku þjóðarinnar er fótbolti. Þetta    sagði svonefndur  iþróttastjóri  Ríkisútvarpsins við okkur áhorfendur (17.12.2010). Þetta var sagt í tilefni þessi að Ríkisútvarpið hefur  samið um að sýna nokkra  knattspyrnuleiki í júní á næsta  ári  úr Evrópukeppni landsliða  skipuðum mönnum yngri en  21 árs, heyrðist Molaskrifara. Jólagjöf  til þjóðarinnar! Þetta  segir allt um menningarlegan  metnað þessarar  áttræðu stofnunar ,sem   nú er að koðna  niður. Fjárskortur  virðis ekki vera í Efstaleitinu, þegar íþróttir eru annarsvegar. Þetta er með ólíkindum.

 Það orkar tvímælis þegar í sexfréttum Ríkisútvarps (17.12.2010) var  talað um sjömenningaklíku Jóns Ásgeirs Jóhannessonar.  Í sjöfréttum var  talað um sjömenningana.  Sjömenningaklíkan kann að vera  réttnefni, en það er gildishlaðið orð,sem fréttastofa  Ríkisútvarpsins  hefði ekki átt að nota.

 Molaskrifari lætur orðalagið að eitthvað sé komið til að verafara í taugarnar á sér. Þetta sagði fréttaþulur Stöðvar tvö um hækkun  strætisvagnafargjalda á höfuðborgarsvæðinu (17.12.2010). Hækkunin er komin til að vera.  (Ætlar hún að gista?)  Fréttamaður talaði hinsvegar um varanlega hækkun, sem er fínt  orðalag.

 Í Íslandi í dag (17.12.2010) á  Stöð tvö var hvað eftir annað talað um að versla jólagjafir. Við kaupum jólagjafir. Verslum ekki jólagjafir.

Fáein orð um auglýsingar í sjónvarpi. Í auglýsingu Icelandair Gefðu frí um jólin, felst ágætur orðaleikur. Sjónvarpsauglýsing um bók sem kölluð er  Vaxi-n er  ótrúleg. Hún er morandi í málvillum.