Molar um málfar og miðla 1611

  

Það er ástæðulaust að vera með sérstakan fimmtán mínútna íþróttaþátt milli almennra frétta og veðurfrétta eins og gert var í Ríkissjónvarpinu á laugardagskvöld (08.11.2014). Veðurfregnir eiga að koma strax í kjölfar almennra frétta. Er þetta ekki bara enn eitt dæmi um yfirgang íþróttadeildarinnar í Efstaleiti? Spurt hefur verið hvort þetta sé gert til að auka áhorf á íþróttafréttir meðan veðurfregna er beðið.

 

Fréttayfirlit Ríkisútvarpsins í hádegi á laugardag (08.11.2014) hófst á þessum orðum: Formanni Starfsmannafélags Kópavogs segir mikið bera í milli (verið var að segja frá kjaradeilu félagsins og Kópavogsbæjar). Þetta átti að vera: Formaður Starfsmannafélags Kópavogs segir ..... ekki formanni. Seinna í sömu setningu var talað um fullt af öðrum starfsmönnum.

 

Enskuslettan tax-free dynur á okkur daginn út og daginn inn. Þetta er marg endurtekið í útvarpsauglýsingum og blasir við í fjölmörgum blaðaauglýsingum. Í auglýsingareglum Ríkisútvarpsins stóð og stendur víst enn:,, Auglýsingar skulu vera á lýtalausu íslensku máli.” Auglýsingadeildin telur slettuna tax-free vera lýtalaust íslenskt mál, - eða hvað? Upphaflega var tax-free, duty free,  notað um flugvallarverslanir í útlöndum sem seldu tollfrjálst áfengi, tóbak og ilmvötn, en seinna allt milli himins og jarðar. Einhverjum auglýsingabrallara datt svo í hug að nota þessa slettu um afslátt, sem verslanir ákveða að veita. Í sunnudagsmogga (09.11.2014) eru Taxfree sófar auglýstir í heilli opnu. Það sleppur enginn við að borga skatt. Hvorki verslunin né viðskiptavinurinn. Veittur er afsláttur sem er 20,32%. Það er verið að blekkja okkur með því að virðisaukaskatti sé sleppt. Er hann ekki 25,5%?  

 

Það var heldur vond sviðsetning og hálfkjánaleg vinnubrögð í fréttum Ríkissjónvarps fyrir helgina , þegar fréttamaður stillti sér upp með leikskólabarn í fanginu fyrir framan myndavélina. Það fór ekki framhjá neinum að barninu leið ekkert sérstaklega vel.

 

Af forsíðu visir.ir (08.11.2014): Árlegur fundur ríkja við Eystrasalt lauk í lettnesku höfuðborginni Ríga í dag. Fundur lauk ekki. Fundi lauk.

 

Hraðfréttir Ríkissjónvarps á föstudagskvöld (07.11.2014) voru lélegar og ófyndnar. Staðfestu það sem við höfum flest áður upplifað. Sjónvarpsfólk hefur mestan áhuga á öðru sjónvarpsfólki.  Þetta er sóun á dýrmætu dagskrárfé, sem nota mætti til góðra verka.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1610

  

Sú spurning, by the way , reyndist krökkunum mjög auðveld, ... sagði íslenskur embættismaður (deildarstjóri innlendra prófa hjá Námsmatsstofnun) úr skólakerfinu í hádegisfréttum Ríkisútvarps (06.11.2014). Hann var að verja illa samið íslenskupróf ,sem lagt var fyrir nemendur á samræmdum prófum í grunnskólum.

 

Aftur og aftur talaði fréttamaður Stöðvar tvö um vissaukaskatt í fréttum (06.11.2014) Er þetta ný skattur? Ef til vill var hann að reyna að segja virðisaukaskattur. Talþjálfun gæti komið að góðu gagni.

 

Í Samfélaginu á Rás eitt (06.11.2014) var vitnað í ummæli á fréttavef BBC. Lyfjaiðnaðurinn hátt uppi af bólgnum gróða. Á vef BBC mun hafa verið sagt: The pharmaceutical industry gets high on fat profits. Kannski hefði mátt segja, að lyfjaiðnaðurinn væri í vímu vegna ofsagróða.

 

Það var hálf dapurlegt að heyra íslenskan dagskrárgerðarmann Ríkissjónvarpsins babla ensku við Færeyinga í þætti á fimmtudagskvöld.  Heimsóknin til Péturs Nólsö, Péturs Noll, eins og Færeyingar segja, var það bitastæða í þættinum , enda ekki hægt að gera vont sjónvarpsefni úr Pétri eða heimsókn til hans. Jafnvel mesti klaufi gæti það ekki.

 

Undarlega eru stundum dagskrárkynningar Ríkissjónvarps. Á miðvikudagskvöld (05.11.2014) var tönnlast á því að annað kvöld yrði sýndur þáttur með Edduverðlaunahafanum Andra Frey á flandri um Færeyjar. Molaskrifari man ekki betur en margir Edduverðlaunahafar séu þáttagerðarmenn í Ríkissjónvarpi. Án þess að það sé útmálað aftur og aftur í hvert skipti sem þeir koma fram. Hafa ekki Sigmar og Kastljós fengið Edduverðlaun? Og fleiri. Og fleiri. Ekki er tönnlast á því í dagskrárkynningum. Kannski er þetta bara kjánagangur og hégómagirnd. Ef einhver velkist í vafa um merkingu orðsins hégómagirnd, þá er bara að fletta upp í orðabók: ,,Þrá eftir fáfengilegum hlutum sem snúast um eigin persónu”

 

Í þættinum, sem nefndur er hér að ofan var okkur sagt, að höfuðstaður Færeyja, Þórshöfn, væri staðsettur á stærstu eyjunni Straumey ... Allt er nú staðsett. Þórshöfn er á Straumey, sem er stærst Færeyja.

 

 Það er í góðu lagi að hlusta á vel fluttar auglýsingar/tilkynningar í Ríkisútvarpi. Þar er stundum eitthvað fréttnæmt. Leiknu auglýsingarnar, þar sem stundum er gargað á okkur af einstakri ósmekkvísi, eru hinsvegar skemmdarverk á Rás eitt.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

Molar um málfar og miðla 1609

 

Molavin sendi eftirfarandi (04.11.2014): "Æpir til að fela að hann fer með rangt mál" segir í fyrirsögn á ruv.is (4.11.14). Verður maður ekki að gera ráð fyrir að fréttamenn Ríkisútvarpsins kunni rétta notkun viðtengingarháttar, sérstaklega þegar þeir breyta út af tilvitnuðum orðum? Röng notkun viðtengingarháttar var orðin útbreidd á þeim netmiðlum og síðum, sem skrifuð eru af ungu fólki, sem heldur að blaðamennskan sé skemmtun. Ríkisútvarpið er enn fyrirmynd og á að gera betur. - Satt segirðu , Molavin. Ríkisútvarpið á að geta gert betur.

 

Molavin sendi einnig þessar ábendingar (05.11.2014): "Björn Bjarnason fyrrverandi ráðherra til fimmtán ára segist margoft hafa nýtt sér hugleiðslu á löngum fundum meðan hann sat í ríkisstjórn." 

"Þau voru mjólkurframleiðendur til langs tíma ásamt því að vera með fjárbúskap og hesta."

Þetta eru tilvitnanir í síðu RÚV og í Morgunblaðið í dag (5.11.14). Hvort tveggja dæmi um breytta málnotkun, sem þarf í sjálfu sér ekki að vera röng, en stangast samt á við málkennd og venju. 

Björn var ráðherra í fimmtán ár - ekki til 15 ára. Og hjónin á Völlum í Reykjadal í Þingeyjarsýslu voru kúabændur til skamms tíma (þar til fyrir skömmu). Hér nægir að segja að þau hafi lengi verið kúabændur. Það er orðin árátta að skreyta fréttaskrif með rithætti, sem mönnum finnst hljóma betur - en stangast oft á við málvenju. Best er að skrifa einfalt mál og skýrt - og láta vera að nota orðalag, sem fólk þekkir ekki vel. - Molaskrifari þakkar línurnar.

 

 

Í útvarpsviðtali (04.11.2014) talaði fjármálaráðherra um að hugsanlegt væri að hafa amnesty ákvæði í löggjöf. Þetta var sletta hjá ráðherranum og líklega hefur hann átt við ákvæði um sakaruppgjöf.

 

 

Það urðu alþingiskosningar 2013, sagði alþingismaður, formaður fjárlaganefndar, î Kastljósi á þriðjudagskvöld (04.11.2014). Einmitt það! Það urðu kosningar. Bara si svona, eins og sagt er!

 

Molaskrifari veltir fyrir sér: Í morgunfréttum Ríkisútvarps (05.11.2014) var talað um íbúðarhús. Þar var líka talað um íbúðarhótel. Ætti það ekki frekar að vera íbúðahótel?

 

Prýðilegur fréttaflutningur Sveins Helgasonar um kosningarnar í Bandaríkjunum í Morgunútgáfunni á miðvikudagsmorgni (05.11.2014). Umsjónarmaður sagði um Obama: Það er jafnvel talað um að þeir vilji setja hann af – impeachment. – Hversvegna þurfti hann að bregða fyrir sig ensku? Algjör óþarfi.

 

Næstu Molar á mánudag.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

Molar um málfar og miðla 1608

  

Langdregið og lítið upplýsandi viðtal var í Kastljósi við tvo karla um mótmælin á Austurvelli síðdegis á mánudag (03.11.2014). Kastljóssmenn hafa gert margt vel. Þetta viðtal fer ekki í þann flokk. Það var fjölmenni á Austurvelli. Molaskrifari efast um að þessir tveir hafi verið bestu fulltrúar fjöldans, sem þarna var samankominn.

 

Sjálfsagt er það nokkuð algengt í talmáli, þótt ekki sé alveg rökrétt, að segja engu munaði að illa færi, eins og gert var í fyrirsögn á mbl.is (01.11.2014), þegar litlu munaði eða mjóu munaði að illa færi. http://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/11/01/engu_munadi_ad_illa_faeri_a_thjodveginum/

Molaskrifari hnaut samt um þessa fyrirsögn.   

 

 Molaskrifari hélt, að fréttamenn Ríkisútvarpsins væru búnir að læra, búnir að tileinka sér, hvernig ætti að bera fram heitir bandaríska ríkisins Arkansas, frb /a:rkanso/ . Svo er greinilega ekki. Í morgunfréttum (04.11.2014) talaði reyndur fréttamaður skýrt og greinilega um /arkansaS/! Þetta er erfitt. Ótrúlega erfitt. Samt ekki flóknara en svo að þeir sem  ekki kunna þurfa  bara að hlusta á Svein Helgason, fréttamann Ríkisútvarpsins vestra til að ná þessu.

 

Í Morgunútgáfu Ríkisútvarpsins (04.11.2014) var rætt við mótmælendur á Austurvelli daginn áður. Umsjónarmaður sagðist hafa tekið tal af nokkrum viðstöddum. Þetta er ekki gott orðalag. Málfarsráðunautur ,sem rætt var við seinna í þættinum hefði mátt gera athugasemd við þetta. Það hefur líklega ekki þótt við hæfi. Rétt hefði verið að segja, - til dæmis, - náði tali af nokkrum sem þar voru staddir, eða  tók nokkra tali,sem voru á Austurvelli.

 

Það er ágætt hjá umsjónarmönnum Morgunútgáfu í Ríkisútvarpinu að ræða við málfarsráðunaut einu sinni í viku. En umræðan var dálítið skondin að morgni þriðjudags (04.11.2014). Okkur var sagt að rætt yrði við málfarsráðunaut og umsjónarmaður lýsti áhuga á að spyrja um fyrirsagnir,,sem við yrðum að passa okkur á” eins og um slæm loftgæði, þegar ætti að tala um lítil loftgæði. Rétt. En skömmu áður hafði í átta fréttum verið  talað um slæm loftgæði og umsjónarmaður þáttarins hafði sagt að loftgæði væru ekki sem best og talað um  slæm loftgæði fyrir fólk með sjúkdóma í öndunarfærum !!!  Það þurfti ekki að vitna til fyrirsagna. Þarna var leitað langt yfir skammt. En það er rétt sem málfarsráðunautur sagði, - þetta er ekki rétt. Það er eitthvað öfugsnúið við að tala um góð gæði. Málfarsráðunautur talaði um háan styrk eða lágan styrk. Molaskrifari hallast að því að betra væri að tala um lítinn styrk eða mikinn styrk.

Í samtölum  við málfarsráðunaut í Morgunútgáfunni mættu menn líta sér nær.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1607

 Íslenska skyrið vann til þriggja gullverðlauna og þriggja heiðursverðlauna, sagði fréttaþulur Stöðvar tvö á laugardagskvöld (01.11.2014). Þarna hefði átt að tala um þrenn og fern verðlaun eins og Magnús Hlynur Hreiðarsson fréttamaður réttilega gerði í fréttinni.

Verðlaun er fleirtöluorð. Ekki til í eintölu. Fréttaþulur Stöðvar tvö þarf að lesa upp og læra betur.

 

 Þágufallið af orðinu hreppur er hreppi, ekki hrepp, eins og dagskrárkynnir Ríkissjónvarps margsagði á föstudagskvöld (31.10.2014). Nú er komið að Ásahrepp og Fjarðabyggð, var okkur sagt aftur og aftur, þegar Útsvar var kynnt til sögu í dagskránni.

 

Í kvöldfréttum Ríkisútvarpsins (01.11.2014) var talað um svokallaða Papa. Þar sagði í frétt: ,, ... meðal annars svokallaðir papar, sem voru írskir og skoskir munkar.” Sjá: http://www.ruv.is/frett/husarustir-i-herjolfsdal

 

 Verðlaun eins og þessi fylli mann bjartsýni og skili orðspori til íslenskrar kvikmyndagerðar, sagði fréttamaður í fréttum Ríkissjónvarps um afhendingu norrænu kvikmyndaverðlaunanna í Stokkhólmi (01.11.2014). Svona hefur Molaskrifari ekkiheyrt til orða tekið áður. Að skila orðspori til. Talað er um að bæta orðspor , umtal, umfjöllun, eða skaða orðspor, málstað eða umtal.

 

Í sunnudagsblaði Morgunblaðsins (02.11.2014) er fyrirsögnin Viðundrið Versalir. Átt er við Versalahöllin frægu í Frakklandi. Molaskrifara finnst einkennilegt að kalla höllina viðundur, sem í flestra huga er neikvætt orð. Samanber að verða að viðundri, verða sér til skammar eða gera sig að fífli. Einhverjir eru líklega þeirra skoðunar að Versalir séu eitt af undrum veraldar. En það er allt annað mál.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

Molar um málfar og miðla 1606

  Af mbl.is (31.10.2014): ,, Fer­tug­ur Kín­verji, sem tók barn úr vagni á bíla­stæði og henti því í jörðina með þeim af­leiðing­um að það lét lífið á sjúkra­húsi tveim­ur dög­um seinna ...”. Molaskrifara finnst það heldur illa orðað að tala um að láta lífið á sjúkrahúsi. Betra hefði verið að segja að barnið hafi látist á sjúkrahúsi. http://www.mbl.is/frettir/erlent/2014/10/31/henti_barninu_a_jordina/

 

Margir fréttaskrifarar eru sífellt að staðsetja hluti og atburði. Þessi frétt birtist á vef Ríkisútvarpsins (31.10.2014): http://www.ruv.is/frett/umhverfisstofnun-skodar-gasmaelakaup

Hér er talað um gasmæla sem eru staðsettir og hvar mælar verða mögulega staðsettir. Svo er talað um góð loftgæði og slæm loftgæði. Svo er fyrirsögnin: Umhverfisstofnun skoðar gasmælakaup. Þessi fréttaskrif eru ekki til fyrirmyndar. Hér hefði þurft að lesa yfir og laga.

 

Nýlega (28.10.2014) var sagt í hádegisfréttum Bylgjunnar: ,, ...  enda telji hver ferð xx  kílómetra.” Verið var að segja frá fiskflutningum frá Djúpavogi. Ferðir telja hvorki eitt né neitt. Hér hefði til dæmis mátt segja: , - enda er hver ferð xx kílómetrar.

 

Landinn góður í Ríkissjónvarpinu í gærkvöldi (02.11.2014) , - að venju. Gaman að myndunum frá Straumnesfjalli. Sömuleiðis ágætt að fá  Orðbragð þeirra Brynju og Braga á skjáinn að nýju.   

 

Í fréttum Ríkisútvarps (31.10.2014) var sagt: ,, ... staðfestir að málið hafi borist inn á borð lögreglunnar”. Í frétt í DV sama dag segir: ,,Málið fór á borð lögreglunnar á Selfossi fyrir þremur vikum ...”. Merkilegt þetta borð lögreglunnar. Enn hafa þó engar myndir verið birtar af því svo vitað sé. En þetta er hvimleið klisja.

 

Heldur er þessi erlenda frétt á mbl.is (31.10.2014) nú illa skrifuð. Rútan féll. Sjá: http://www.mbl.is/frettir/erlent/2014/10/31/17_letust_i_rutuslysi/

Meira af mbl.is sama daga. Ekki batnar það: ,,Lög­regl­an á höfuðborg­ar­svæðinu svipti í dag tveim­ur kon­um öku­rétt­ind­um til bráðabirgða en þær voru staðnar að hraðakstri í Arn­ar­bakka í Reykja­vík til móts við Dverga­bakka.” Hvernig gerast svona slys? Tvær konur voru sviptar ökuréttindum. Sjá: http://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/10/31/77_km_hrada_i_30_gotu/

 

Í morgunfréttum Ríkisútvarps (01.11.2014) var talað um langan samningafund tónlistarkennara og viðsemjanda þeirra. Sá sem skrifaði fréttina hefur líklega ekki fylgst lengi með kjaraviðræðum á Íslandi, fyrst hann kallar þriggja klukkustunda samningafund langan!

Svona orðaði Ríkisútvarpið þetta: ,,Löngum samningafundi tónlistarskólakennara og sambands íslenskra sveitarfélaga lauk um sexleytið í kvöld. Fundurinn hafði þá staðið í um þrjár klukkustundir. Engin niðurstaða fékkst á fundinum.”

 

Fyrirsögn í Morgunblaðinu (01.11.2014): Forsetinn knúinn til afsagnar – Þaulsætinn leiðtogi gaf eftir. Svo það sé á hreinu, þá var fréttin um forseta Búrkína Fasó í Afríku.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

 

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1605

  Áskell skrifaði (28.10,.2014): ,,Í frétt á mbl.is segir í upphafi að Ísland sé í "...fyrsta sæti á lista World Economic For­um líkt og und­an­far­in ár..." En hvað er World Economic Forum? Ég skil orðin en þekki ekki fyrirbærið. Án efa lýsir það umtalsverðum þekkingarskorti en þá verður svo að vera. Ef ýtt er á slóð sem fylgir fréttinni flyst lesandinn yfir á síðu á ensku. Hefðir þú, Eiður, látið þessa frétt fara svona út?

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/10/28/island_i_fyrsta_saeti_eins_og_venjulega/”

– Þakka þér línurnar, Áskell. Vonandi hefði ég haft dómgreind , eða mínir yfirmenn á sínum tíma, til að láta þetta ekki birtast svona.

 

Á miðvikudagsmorgni (29.10.2014) var í Ríkisútvarpinu sagt frá þingi Norðurlandaráðs í Stokkhólmi. Þar tók fréttamaður þannig til orða að milli funda notaði fólk tækifærið til að mingla. Molaskrifari sótti mörg Norðurlandaráðsþing á árum áður. Bæði sem fréttamaður og seinna þingmaður. Þar blandaði hann geði við ýmsa, hitti marga og eignaðist góða vini. Hann minnist þess ekki að hafa verið að mingla eins og fréttamaður talaði um. Enda er það tiltölulega nýleg og algjörlega óþörf enskusletta í íslensku máli.

 

Margt er það og merkilegt sem lesa má á mbl.is. Þar var (29.10.2014) sagt frá manni sem var andlega fjarverandi. Sjá: http://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/10/29/aetladi_ad_sofa_i_budinni/

Úr sama miðli sama dag: Haft er eft­ir tals­manni slökkviliðsins að maður­inn hafi fund­ist án meðvit­un­ar og hann hafi ekki andað. Á væntanlega að vera án meðvitundar! Meðvitundarlaus.

http://www.mbl.is/frettir/erlent/2014/10/29/festist_a_girdingu_og_let_lifid/

 

Æ algengara verður að sjá orðtökum ruglað saman. Bloggari skrifaði (29.10.2014): Nú stendur Brownback uppi með sárt ennið. Venja er að tala um að sitja eftir með sárt ennið. Verða fyrir miklum vonbrigðum. Missa af einhverjum happafeng.

 

Fréttamenn eiga að kunna sæmileg skil á notkun forsetninga með staðanöfnum á Íslandi. Í fréttum Ríkisútvarps (30.10.2014) var sagt á Stykkishólmi. Föst málvenja er að segja í Stykkishólmi. Nýlega var þar einnig sagt í Höfn í Hornafirði. Málvenja er að segja á Höfn í Hornafirði.

 

Næstu Molar á mánudag.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1604

  Rafn skrifaði (29.10.2014): ,,Í mola nr. 1603 er vikið að enskuslettunni „tax free“ og mis- og ofnotkun hennar. Ofan á þessa mis- og ofnotkun bætist, að notendur slettunnar virðast alls ekki skilja þá slettu, sem þeir eru þó að nota. Samkvæmt almennum málskilningi er „tax free“ notað um verð án virðisaukaskatts, það er um verð með 20,32% afslætti, það er söluverð 79,68% upphaflegs verðs miðað við almennt virðisaukaskattshlutfall á Íslandi.

Í mjög mörgum tilvikum er hins vegar boðið upp á „tax free“ af verði auglýstrar vöru. 
Það hlýtur samkvæmt almennum málskilningi að merkja, að varan sé lækkuð um „tax free“ verð eða um 79,68% og nýtt söluverð því 20,32% fyrra verðs. Ég hefi grun um, að sú sé þó ekki meining auglýsenda, en þetta mælir ekki síður, en almenn málfarsrök gegn notkun slettunnar, sem meira að segja notendur hennar virðast ekki skilja.” - Þakka bréfið, Rafn.

 

Í huga Molaskrifara hefur orðið einkavæðing tvennskonar merkingu. Orðabókin birtir aðeins aðra: Að selja fyrirtæki í opinberri eigu til einkaaðila (einstaklinga eða fyrirtækja). Molaskrifari er á því, að sögnin að einkavæði þýði einnig að fela einkaaðilum, fyrirtækjum eða einstaklingum að annast þjónustu, sem hið opinbera, ríki eða sveitarfélög hafa áður haft með höndum. Í því þarf ekki að felast neins konar sala, einkaleyfi eða einokun. Mörg slík fyrirtæki starfa hér samhliða fyrirtækjum, sem rekin eru af ríki eða sveitarfélögum.

Orðið einkavæðing hefur hinsvegar fengið neikvæða merkingu í málinu, ekki síst vegna þess að stjórnmálamenn hafa ,,selt” eða fært vinum sínum á silfurfati eignir úr eigu hins opinbera. Þarf að nefna einkavæðingu ríkisbankanna? Þar hefur ágætlega verið sagt að um einkavinavæðingu hafi verið að ræða.

Í Morgunútgáfu Ríkisútvarpsins (28.10.2014) var rætt um heilbrigðismál, meðal annars þjónustu við aldraða. Fagna ber málfarsumræðu á þessum vettvangi. Hjá umsjónarmönnum þótti Molaskrifara koma fram fremur neikvæður tónn í orðinu einkavæðing. Viðmælandi þeirra benti þeim á að einkavæðing í þessum efnum hefði verið hér við lýði frá árinu 1922 (Grund) . Nú um stundir er hjúkrunarþjónusta við aldraða rekin af einkaaðilum með frábærum árangri, þannig að til mikillar fyrirmyndar er (Sóltún, til dæmis). Ekkert er að því að opinber rekstur og einkarekstur dafni hlið við hlið. Við höfum að vísu séð hörmuleg dæmi um stórfelld fjármálamistök í einkareknum rekstri á þessu sviði (Eir). Þar var ekki við kerfið að sakast, heldur þá sem áttu að stýra kerfinu og hafa stjórn á fjármálunum.

 Í Noregi er til dæmis alls ekki öll þjónusta heilbrigðiskerfisins á vegum hins opinbera eins og oft er látið í veðri vaka. Molaskrifari og eiginkona hans bjuggu í Noregi í fimm ár. Nutu þar þjónustu einkarekinnar heilsugæslustöðvar , - hún var næst okkur. Fengum þar góða þjónustu og ekki varð þess vart að neinn styrr stæði um þann rekstur. Í Kanada áttum við góð samskipti við heilsugæslustöð í eigu tveggja lækna, bræðra sem voru af íslensku bergi brotnir. Ekki virtist einkareksturinn valda vandræðum þar.

 Stundum fá orð neikvæða, gildishlaðna merkingu að ósekju. Víkka þarf merkingarsvið orðsins einkavæðing í Íslenskri orðabók.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

Molar um málfar og miðla 1603

  Af mbl.is (25.10.2014): ,,Val­hnet­ur í Kína hafa hækkað gríðarlega í verði und­an­far­in ár og er svo komið að kíló af val­hnet­um kost­ar meira en kíló af gulli. Í mörg ár hef­ur hnet­an táknað vel­meg­un og vel­gengni”. http://www.mbl.is/frettir/erlent/2014/10/25/vist_vaxa_peningar_a_trjanum/

Hér hefur ef til vill eitthvað skolast til. Á netinu má sjá að eitt kíló af gulli kostar um 4,7 milljónir íslenskra króna. Varla getur valhnetukílóið verið svo dýrt, - eða hvað?

 

Gott var að heyra málfarsráðunaut og umsjónarmenn Morgunútgáfu Ríkisútvarpsins (28.10.2014) fjalla um enskuslettuna tax-free sem dynur á okkur í auglýsingum í öllum fjölmiðlum, - næstum hvern einasta dag. Í þessum Molum hefur verið amast við þessari slettu árum saman. Ekki minnist Molaskrifari þess að hafa fengið undirtektir við þau skrif í Ríkisútvarpinu fyrr en nú. Betra er seint en aldrei. Hvað er til ráða? Tvennt er til ráða. Ríkisútvarpið á að neita að taka við auglýsingum þar sem þessi enskusletta er notuð. Eiga ekki auglýsingar að vera á vönduðu íslensku máli? Sáraeinfalt og auðvelt. Svo eiga auglýsingastofur að taka höndum saman og hætta að nota slettuna í auglýsingum, sem þær hanna eða semja. Þetta er alls ekki flókið.

 

...þar sem venja er fyrir því að baka vöfflur, var sagt í hádegisfréttum Ríkisútvarps (27.10.2014). Hér hefði nægt að segja: ... þar sem venja er að baka vöfflur. Ekki er venja að segja að venja sé fyrir einhverju ! Hinsvegar er stundum sagt að hefð sé fyrir einhverju.

 

 Það var ágætlega orðað í fréttum Ríkissjónvarps (27.10.2014) þegar talað var um að lenda milli skips og bryggju í kerfinu, tilvik þar sem ekkert var hægt að gera vegna þess að engar reglur voru til um það mál sem um var að ræða. Það var hinsvegar ekki eins vel orðað að mari Molaskrifara, þegar talað var um að Læknavaktin hefði opnað klukkan fimm. Í seinni fréttum Ríkissjónvarps (28.10.2014) var sagt frá snjóflóði, sem féll á veginn í Ólafsfjarðarmúla. Vegfarendur voru beðnir að aka varlega og stöðva ekki að óþörfu. Molaskrifari hefði sagt , - stansa ekki að óþörfu. Nema ekki staðar að óþörfu.

 

 Framför. Seinni fréttum Ríkissjónvarps seinkaði um fjórar mínútur á mánudagskvöld (27.10.2014). Seinkunin var tilkynnt á skjáborða og fréttaþulur baðst afsökunar í upphafi fréttatímans. Þannig á þetta einmitt að vera, ef dagskrá fer úr skorðum.

 

Trúlofaðist kærastanum, sagði í fyrirsögn á mbl.is (28.10.2014). Það var og! http://www.mbl.is/folk/frettir/2014/10/28/trulofadist_kaerastanum/

 

Málvöndun er ekki beinlínis í hávegum höfð í Virkum morgnum, morgunþætti Rásar tvö. Aðfaranótt miðvikudags (29.10.2014) var flutt  endurtekið efni úr þeim þætti. Þar var einhverskonar sölumennska  í gangi. Þá sagði umsjónarmaður: Þessum einstaklingi vantar ....   Það var og.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1602

  Fyrrverandi kollega skrifaði (26.10.2014): ,,Við dagleg fréttaskrif er mikil hætta á því að menn festi sig í alls kyns vondu málfari, sem síðan gengur aftur og aftur eins og illvígur draugur. Því er mikilvægt að reglulega séu fréttir skoðaðar af þar til bæru fólki, sem síðan bendir fréttamönnum á hvað betur mætti fara. Þarna á ég við málfarsráðunauta, en svo virðist sem fréttastofur hafi ekki lengur efni á slíkum lúxus. Síðast núna áðan í hádegisfréttatíma Ríkisútvarpsins (26.10.2014) talaði fréttamaður um að bjóða ætti almenningi aðgang að ferðamannastöðum gjaldfrjálst. Fer ekki mun betur á því að bjóða fólki inn á ferðamannastaði frítt? Eða bjóða almenningi frían aðgang að Gullfossi og Geysi ? Þetta gjaldfrelsi er að festa sig í sessi, svona eins og orðskrípið áhafnarmeðlimur, sem enginn virðist lengur hafa afl til að berjast gegn.” Molaskrifari þakkar gömlum vini þarfar og réttmætar ábendingar.

 

Hér hefur löngum verið kvartað yfir því að ekki væru fréttir í Ríkisútvarpinu frá því klukkan tólf á miðnætti til klukkan sjö að morgni og það þótt fréttamaður væri á vakt á alla nóttina. Úr þessu hefur nú verið bætt og það bera að þakka. Batnandi manni er best að lifa, stendur einhversstaðar.

Nú eru fréttir á Rás tvö klukkan eitt, tvö, fimm og sex að morgni og síðan sjöfréttir. Þetta er góður áfangi. En hversvegna ekki líka fréttir klukkan þrjú og fjögur? Þær koma vonandi senn.

 

Í kvöldfréttum Ríkisútvarps (25.10.2014) var sagt að Landhelgisgæslan og norski herinn og hafi átt í þegjandi samkomulagi um ... Þetta var reyndar margtuggið í seinni fréttatímum. Molaskrifara hefði þótt betra orðalag að tala um að milli Landhelgisgæslunnar og norska hersins hafi verið, hafi ríkt, þegjandi samkomulag um ... Molaskrifari kannast ekki við orðalagið að eiga í samkomulagi við einhvern.

 

Í frétt Stöðvar tvö um könnun á afstöðu fólks  til byggingar nýs Landspítala 25.10.2014) var spurt hvort fólk þætti mikilvægara að ríkið borgaði niður skuldir eða ... Þannig á reyndur fréttamaður ekki að taka til orða. Hann hefði átt að spyrja hvort fólki þætti mikilvægara að ...

 

Í Óskalögum þjóðarinnar í Ríkissjónvarpinu á laugardagskvöld sagði stjórnandi okkur að rassvasasímar væru svolítið (soldið) inn. Átti við að slíkir símar væru vinsælir. Hrátt úr ensku. Stjórnendur sjónvarpsþátta eiga vanda málfar sitt.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG