Molar um málfar og miðla CLVII

 Ríkisútvarpið á það til að misbjóða hlustendum með ýmsum hætti, þótt margt sé þar auðvitað ágætlega gert. Í morgunþætti  Rásar tvö (23.09.2009) skoðuðu umsjónarmenn dagblöðin og frétt á  forsíðu Morgunblaðsins um sendiráð Íslands í Japan varð þeim  tilefni til nokkurra orðaskipta.    Skemmst er frá því að segja að samtalið einkenndist af fáfræði og fordómum um utanríkisþjónustu lýðveldisins og íslensk sendiráð. Raddblærinn sagði sitt um skoðun umsjónarmanna á sendiráðum. Fyrst er það  til að taka að annar umsjónarmanna hafði greinilega ekki skilið fréttina sem um var rætt. Eða ekkert lesið nema fyrirsögnina, sem er villandi, og frétt Morgunblaðsins er illa  framsett. Sá hagaði  orðum sínum þannig að helst var að skilja að rekstur sendiráðsins í Japan kostaði hálfan annan milljarð á ári! Í fréttinni kemur fram að stofnkostnaður var 815 milljónir. Það vissu allir, að það var dýrt að festa kaup á húsnæði í dýrustu borg heims og urðu um það umræður á sínum tíma og það var gagnrýnt.  Jafnframt var viðurkennt að húsakaupin væru góð fjárfesting, og litlar sem engar líkur væru á tapi, ef seinna væri ákveðið að selja. Stofnkostnaðurinn er tiltekinn í  fjárlögum 2000- 2001 og allur kostnaður við rekstur sendiráðsins frá upphafi, í  tæpan áratug, nemur einum og hálfum milljarði. 

 Raunar er þetta álíka vitlaust og að taka stofnkostnað og rekstrarkostnað RÚV frá upphafi og  segja að RÚV sé upp á svo og svo háa upphæð. Ætli mundi ekki  heyrast hljóð úr horni í Efstaleitinu, ef slíkum reiknikúnstum væri beitt. En Ríkisútvarpið er sem kunnugt er þekkt fyrir ábyrga  fjármálastjórn og aðhald á öllum  sviðum.

    Niðurskurður verður auðvitað í  starfsemi utanríkisþjónustunnar eins og annarsstaðar hjá því opinbera. Það var óheiðarlegt að láta að því liggja að lítt væri skorið niður í utanríkisráðuneytinu nema framlög til þróunarhjálpar. Auðheyrt var og greinilegt að umsjónarmenn vissu ekkert um  hlutverk eða  störf sendiráða, en létu sig hafa að bulla um það engu að síður.  Sjálfsagt mun sendiráðum fækka og ekki mun starfsfólki fjölga.  

 Áhugamaður um utanríkismál,sem ræddi þetta samtal við Molaskrifara,  sagði að sennilega væri  ákveðin vísitala ,sem  stundum er notuð um andlegt atgervi, fyrir neðan frostmark í þessum þætti. Ekki hlustar Molaskrifari nógu oft á þáttinn til að hafa skoðun á því, en hitt er víst að samtal  af þessu  tagi, sem hér hefur verið gert að umtalsefni mundu Englendingar kalla, og nú ætlar Molaskrifari að sletta ensku: An insult to intelligence.  Móðgun  við heilbrigða skynsemi,  -  svona lauslega þýtt.  Mér fannst þetta þjóðarútvarpinu til skammar. Þetta voru óvönduð og ófagleg  vinnubrögð.

 Það kemur æ betur í ljós hvílík reginmistök það voru hjá yfirmönnum RÚV að slátra Morgunvaktinni á Rás eitt og setja þetta rugl á Rás tvö í staðinn.

Ósköp var annars að heyra talað um að versla mjólk í Kastljósi RÚV (22.09.2009) og ekki tók betra  við þegar sami fréttamaður sagði:  Er eðlilegt að málin séu að taka þetta langan tíma?  Ekki boðlegt málfar. Það eru gerðar kröfur til RÚV, sem  fellur á hverju prófinu á fætur öðru.

Meira um  Kastljós (23.09.2009). Gott viðtal hjá Helga  Seljan við landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra. Hef hinsvegar sjaldan séð jog heyrt jafn slaka frammistöðu ráðherra. Molaskrifara taldist til að Helgi hafi fimm sinnum spurt  ráðherra  sömu spurningar í upphafi  viðtalsins og fékk aldrei svar. Eftir stendur að landbúnaðarráðherra finnst verðsamráð framleiðenda  í góðu lagi ,ef um er að ræða bændur og kjúklingaframleiðendur (kjúklingabændur eru ekki til) . Slíkt er óleyfilegt innan ESB, enda er ráðherrann harður andstæðingur aðildar.

 Áhugamaður um málfar benti skrifara á hve einkennilega hefði verið tekið til orða í fréttum  sjónvarps (22.09.2009) af óvenju smávöxnum kálfi, sem  sá dagsins ljós  fyrir norðan. Tvívegis var  talað um dvergkú, ekki væri ljóst hvort um dvergkú yrði að ræða.  Réttara hefði verið að tala um dvergkálf eða dvergkvígu fremur en dvergkú. Undir þetta tekur Molaskrifari.

Athugasemdir

[Kjartan Jónsson, 24.9.2009 kl. 13:44]

Nú þekki ég ekki nákvæmlega hvað það er sem sendiráð gera, ég veit bara af eigin reynslu að tvö sendiráð í Afríku eru algjörlega gagnslaus venjulegu ferðafólki í Afríku nema það sé í kallfæri við sendráðin. Fréttir undanfarin ár frá íslenskum sendiráðum hafa mest verið af kokteilveislum, oft með forsetanum og útrásarvíkingum. Ég hefði gaman að vita hvað það er sem sendiráðin gera sem ekki er hægt að gera hérna heima í okkar nútímasamfélagi með síma, interneti og hraðsendingarþjónustu. Ég hef spurt þó nokkra en enginn hefur getað svarað því af nokkru viti. Þar til annað kemur í ljós lít ég á sendiráð sem tímaskekkju og tilheyri ekki þessari öld - allavega ekki hjá svona fámennri þjóð. Fjárfestingarstarfsemi fellur heldur ekki undir hlutverk utanríkisþjónustu og er í sjálfu sér engin réttlæting fyrir tilvist sendiráða.

[Eiður Svanberg Guðnason, 24.9.2009 kl. 15:39]

 Í Afríku hefur  aðeins verið  eitt sendiráð í hefðbundnum  skilning  þess orðs. Í Suður Afríku og því hefur  nú verið lokað í sparnaðarskyni. Skrifstofur ÞSSÍ  í Afríku hafa  sumar hverjar,  að minnsta kosti, stöðu  sendiráðs, þótt enginn sé  þar sendiherrann. Það er meðal annars  til að auðvelda starfsfólki  störf þess og  auka öryggi þess.

Þau  störf  sem  sendiráðin vinna bæði  við að aðstoða einstaklinga og  fyrirtæki eru yfirleitt  ekki básúnuð í   fjölmiðlum. Af eigin reynslu veit ég að þau verkefni  sem koma  inn á  borð sendiherra  eru   af öllu tagi,- allt milli himins og  jarðar  bæði  gleðileg mál og og  minna  gleðileg. Ég held  þú þekkir  ekki mjög  vel  til þessara mála, Kjartan.

[Kjartan Jónsson, 24.9.2009 kl. 16:27]

Þetta er nákvæmlega sömu óljósu svörin og ég hef fengið annarsstaðar þar sem ég hef spurt - einhver óljós verkefni sem enginn hefur getað sýnt fram á að ekki væri hægt að vinna eða leysa úr einhverri skrifstofukytru í utanríkisráðuneytinu. Kerfi hafa alltaf tilhneigingu til að viðhalda sjálfu sér í gegnum varðhunda sína sem koma með einhver "af-því-bara-rök" eins og þú varst að bjóða upp á. Svo eru sendiráð lögð niður og enginn kvartar! Nema kannski einhver sem missir vinnuna. Auðvitað er hægt að finna einhver dæmi þar sem þau hafa hjálpað þessu örlitla hlutfalli Íslendinga erlendis sem eru í kallfæri við sendiráð, en það er engin réttlæting.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 24.9.2009 kl. 20:32]

Eiður minn góður. Kjartan hefur nokkuð til síns máls. Þar eð ég hef verið mest allt mitt líf erlendis og í góðum tengslum við sendiráð, ekki síst á meðan ég var formaður Íslandsfélagsins í Sviss í 5 ár, hef ég vel kynnst þessum stofnunum okkar þar.

Nær undantekningarlaust gott fólk, vel menntað og þjóðinni til sóma. En oft varð ég var við mikið bruðl og ósjaldan fór maður að spyrja sjálfan sig; do we need it? Öll svona embætti myndi á skemmstum tíma eigin „dynamik“, sem gerir þau, að eigin mati, ómissandi. Nú tíma Info-teknología hlýtur að geta leyst af hólmi mörg þau störf, sem áður voru unnin í sendiráðum.

Það er öllum þjóðum til sóma að hlúa vel að öldruðum með t.d. fyrirmyndar elliheimilum. En sendiráð eiga ekki að vera hluti af þeim stofnunum.

[Eiður Svanberg Guðnason, 24.9.2009 kl. 21:56]

 Sjálfstætt og fullvalda ríki kemst ekki hjá því, þrátt fyrir alla tækni, að starfrækja sendiráð. Það er hluti af því að vera þjóð meðal þjóða, - hvort sem okkur líkar það betur eða verr. Þannig er nú heimurinn í dag.

En auðvitað á að gæta hagsýni. Ég  treysti mér til að leggja allar mínar risnuskýrslur á rúmlega  15 ára  sendiherraferli undir smásjárskoðun.  Ríkisendurskoðun gerði úttekt á starfsemi sendiráðsins í Osló á mínum tíma þar. Við fengum sérstakt hrós fyrir að nýta mjög takmarkað risnufé vel.

Það er mikill misskilningur hjá þér að  kalla sendiráðin  elliheimili. Opinberir  starfsmenn  geta  starfað  til  sjötugs. Fæstir  starfsmenn  utanríkisþjónustunnar eru   til sjötugs  við  störf erlendis. Heilsuhraustir menn, þótt á  sjötugsaldri  séu,  búa oft  yfir verðmætri  reynslu. Það er eins og  þú  sért andvígur því að  fólk fái að sinna  störfum fram  til eðlilegra starfsloka. Það er erfitt að skilja orð þín á annan veg. Mér finnst ,að  frá  þér skuli anda köldu til aldraðra.

[Eiður Svanberg Guðnason, 24.9.2009 kl. 21:57]

Mér finjnst leitt, að frá þér skuli.... átti að standa þarna.