Molar um málfar og miðla CXLIII

Á Vefvísi stendur (04.09.2009) og er  haft eftir  Sigurði Einarssyni fyrrum  Kaupþingsstjóra:  Á Íslandi, líkt í Lúxemborg, væri hægt að tjónka við eftirlitinu (eftirlitið=fjármálaeftirlitið) . Sögnin að  tjónka  við þýðir að   stjórna , hemja  eða  ráða við. Hún stýrir þolfalli.  Tjónka við einhvern. Hér  lætur blaðamaður sögnina  stýra þágufalli sem er  rangt. Ræða  Sigurðar var flutt á  ensku þannig að ambagan er á  ábyrgð blaðamanns  Vefvísis.  Upphaf setningarinnar ætti líka að vera: Á Íslandi, líkt og í Lúxemborg. Ritstjórn vefvísis gengur illa að tjónka  við lélega penna.

Mikil  rausn er  það  hjá þjóðarútvarpinu að fjalla  einu sinni í viku um daglegt mál  í morgunþætti  Rásar eitt. Þakka ber, þótt lítið sé.

 Bjarni Sigtryggsson sendi Molum  eftirfarandi pistil:"Lík þriggja ungabarna finnast í húsi"

Þannig hljóðar fyrirsögn á frétt dv.is um óhugnanlega uppgötvun. Fréttin hefst á þessum orðum.

"Þrennt hefur verið handtekin eftir að lík þriggja nýfæddra barna frá níunda áratug síðustu aldar fundust í húsi í úthverfum Merseyside í Englandi."

Hér er ýmislegt athugavert. Í fyrsta lagi sú árátta að tala um ungabörn, þar sem átt er við ungbörn. Barnalegt málfar, sem fólk ætti að hafa hætt að nota strax eftir leikskóla. Í öðru lagi finnst mér enn hjákátlegt að tala um "á síðustu öld" þegar um er að ræða atburði sem gerðust seint á tuttugustu öldinni. Það er svipað og að segja "í fyrra" um nýliðna daga strax í upphafi nýs árs. Loks er það þetta með Merseyside í Englandi. Borgin Liverpool stendur við ósa Mersey ár og allt það byggðarlag (Liverpool, Runcorn og aðliggjandi bæir) er gjarnan nefnt Merseyside. Skýrara hefði verið að segja að þetta hefði gerst í úthverfi Liverpool. - kv Bjarni

Molaskrifari er  reyndar ekki sammála Bjarna um að orðið ungabarn sé  barnamál. Skrifari leggur orðin ungbarn og ungabarn að jöfnu. En um það má  sjálfsagt deila. Mér finnst reyndar líka í lagi , þegar talað er um atburði sem áttu sér stað fyrir  aldamót að  segja á öldinni sem leið, - felli mig  betur við það orðalag en  að segja á síðustu öld.  Landafræðina í grennd við Liverpool þekki ég ekki ,en sjálfsagt er þetta rétt. Þakka sendinguna og áhugann,sem hún gefur til kynna. 

Athugasemdir

[Magnús (IP-tala skráð) 5.9.2009 kl. 11:59]

Nú er ég ósammála molaskrifara og sammála Bjarna því ungabarn er barn unga. Forskeytið er "ung", samanber ungling, ungliða, ungbarnasund (ekki ungabarnasund), unglegur, ungæðisháttur, ungur og svo framvegis.

[Þorsteinn Briem, 5.9.2009 kl. 17:05]

Báðir rithættirnir, ungbarn og ungabarn, í merkingunni korn(a)barn teljast réttir. Sjá til dæmis Íslenska orðabók Menningarsjóðs.

Auðveldara er að segja ungabarn en ungbarn og í ungabarn getur a verið bandstafssamsetning en með henni er átt við að samsetningarliðir séu tengdir saman með sérstökum bandstaf sem ekki er eignarfallsending og ekki heldur hluti stofns. Bandstafir geta verið a, i, u og s. Dæmi: rusl-a-fata, eld-i-viður, sess-u-nautur, athygli-s-verður.

Erfitt er fyrir marga útlendinga, til dæmis Frakka, Ítali og Japani, að bera rétt fram íslenska orðið hrafn (hrabbn) og prestur innflytjenda, Toshiki Toma (To-shi-ki To-ma), sagði mér að flestir Japanir myndu trúlega bera það fram sem hu-ra-bun.

Og þegar leitað er á Netinu virðist ungabarn vera þrisvar sinnum algengara en ungbarn, sem væntanlega er töluvert eldra í málinu.

Lúkasarguðspjall 2.1-14

„... Verið óhræddir, því, sjá, ég boða yður mikinn fögnuð sem veitast mun öllum lýðnum: Yður er í dag frelsari fæddur, sem er Kristur Drottinn, í borg Davíðs. Og hafið þetta til marks: Þér munuð finna ungbarn reifað og liggjandi í jötu. ...“