Molar um málfar LII

 Tvö  eru þau orð,sem margir fjölmiðlamenn hafa sérstakt  dálæti á.  Þar hef ég í huga orðin  áhafnarmeðlimur og  aðili. Þegar verið  er að  ræða  um skipverja  er  oftast  talað um áhafnarmeðlimi, en það orð  er óttalegur óskapnaður. Þegar Geysir  fórst á  Vatnajökli tókst svo  giftusamlega til að öll áhöfnin bjargaðist. Tveir  skipverjar  úr áhöfn togarans Jökuls urðu strandaglópar á Mjóafirði. Karl og  kona    voru  handtekin á  Keflavíkurflugvelli og   reyndust hafa  fíkniefni innvortis. Þetta par, karlinn og  konan  voru í næstum öllum  fréttum  nefnd  „tveir aðilar".  Hallast  að því  að  þetta  sé  einhverskonar skýrslumál  yfirvalda,sem berst í fréttirnar. Kansellístíll samtímans.

„Þegar menn hafa orðið fótaskortur á þingsvellinu", skrifar bloggari(14.04.). Réttara hefði verið  að  segja: „Þegar mönnum hefur orðið fótaskortur á þingsvellinu". Annars  sýnist mér  að  hér  sé   verið að blanda  saman tveimur orðatiltækjum: Að   verða  fótaskortur ,  að hnjóta  um eitthvað oft  í óeiginlegri    að  verða á mistök og  orðatiltækinu að verða hált á  svellinu, að lenda í ógöngum eða erfiðleikum.

  Það er subbuskapur  að  fara rangt með tölur í fréttum og leiðrétta ekki. Sagt var í kvöldfréttum RÚV(14.04,)  að metaðsókn hefði  verið að  skíðasvæðinu í Hlíðarfjalli á  skírdag, - þangað hefðu komið þrjú hundruð manns. Í  viðtali sem  fylgdi  fréttinni kom fram að gestafjöldinn í  fjallinu var þrjú þúsund manns, ekki þrjú hundruð. Ranghermið í inngangi var ekki leiðrétt. Það er óvirðing   við hlustendur. Þetta var líka dæmi um það,  að þulur  les án þess að heyra hvað hann les  og  án þess  að  beina huganum  að því sem lesið er. Auðvitað lá það í augum uppi, að  þrjú hundruð  gestir í Hlíðarfjalli um  páska var engin metaðsókn.

Vandaðir  fjölmiðlar leiðrétta, þegar rangt er  farið með. Það er engin minnkun að því.

Athugasemdir

[Jón Óskarsson (IP-tala skráð) 15.4.2009 kl. 23:27]

Enn er þakkað.

Sumir fréttalesarar taka einfaldlega ekki eftir því sem þeir lesa. Páfagaukar sum sé.

(Verra er þó þegar sumir fréttamenn hlusta ekki á svör viðmælenda sinna.)

Svo langar mig að minnast á tvö orð sem mér finnst vera ofnotuð þegar annað betra býðst.  Þetta eru orðin manneskja og persóna . 

Fréttamenn segja og skrifa t.d. "Tvær manneskjur/persónur voru í bílnum" þegar dugir að hafa setninguna styttri og fallegri.  "Tvennt var í bílnum." / "Tveir voru í bílnum."

Ég hef grun um að þeir sem skrifa erlendar fréttir noti orðabók en í ensk - íslenskri orðabók stendur að enska orðið person þýði manneskja og persóna.

[Hildur Helga Sigurðardóttir, 16.4.2009 kl. 01:33]

Allt eru þetta hinar þörfustu ábendingar.

En hvað finnst mönnum um "lausirnar" sem hér hafa tröllriðið öllu málfari í nokkur ár ?

[Haraldur Bjarnason, 16.4.2009 kl. 09:32]

Eiður. Orðið aðili er ofnotað og nánast alltaf óþarft. Ég hnaut líka um orðið áhafnarmeðlimir í frétt um daginn og gerði athugasemd við það á bloggi mínu. Svo ég vitni enn og aftur til Árna Bö., þá man ég að i eina tíð talaði hann um hortitti í íslensku máli, sem hann vildi ekki heyra í útvarpi. Á meðal þessara hortitta voru orðin aðili, aðstaða og magn. Öll óþörf. - Annars sýnist mér að notkun aðila sé sérstaklega kennd í lögfræðinámi og í lögregluskólanum. Í starfi mínu sem frétta- og blaðamaður les ég oft dóma og lögregludagbækur. Þar er þetta orð í hávegum haft. Þetta endurspeglast oft í fjölmiðlunum þegar það er gripið hrátt frá lögreglu eða lögmönnum. 

[°Emil R. Hjartarson (IP-tala skráð) 16.4.2009 kl. 11:34]

Sæll Eiður. Þarfar eru ábendingar þínar. Ég hélt að búið væri að ganga af "áhafnarmeðlimnum" dauðum en hann gengur sífellt aftur. Hvað finnst þér um orðalagið "tala látinna" sem nú er í tísku. Þegar stórslys verða og óvíst um afdrif fólks er næstum því alltaf sagt sem svo:"'Óttast er að tala látinna eigi eftir að hækka". Má ekki stundum  segja t.d.:"Óttast er að fleiri hafi farist"Það má alveg forðast einhæft orðalag í fréttum sem annars staðar. En "víðar er djöfullinn en í Aðalvík" Á bloggsíðu nokkurri standa þessi  málblóm: "Til að flækja ekki fólk enn frekar í rýminu " Hvaða rými ?

"Ég ætla að bera blak fyrir höfuð félaga minna" og "Fleiri en einn aðili sóttust eftir sama sætinu "

[Hildur Helga Sigurðardóttir, 16.4.2009 kl. 13:17]

Er öllum sama um lausnamiðaðar parketlausnir ?

[Eiður (IP-tala skráð) 16.4.2009 kl. 13:27]

 Ágæta  Hildur Helga, --  vegglausnir, þaklausnir, parketlausnir eru auðvitað  orðskrípi sem  enginn maður ætti að  nota. Ég hugsa að þetta  sé  klastur auglýsingamanna, sem  bera  ábyrgð á mörgum ambögum sem  nú vaða uppi í málinu. Tek  svo undir  hvert orð þeirra  Haraldar og  Jóns. Allt er það rétt sem þeir  segja.

[Jón Óskarsson (IP-tala skráð) 16.4.2009 kl. 17:16]

Orðalagið  að vera ,,með bakið upp við vegg" sem þú nefndir í pistli þínum í gær bendir til að þeir sem skrifa fréttir hugsi á ensku og rembist svo við að þýða yfir á móðurmálið.

Til er í enskunni orðtakið " to be with the back against the wall" merkir að vera í vondum málum eða í þröngri stöðu.

Þetta er ekki eina dæmið um að íslenskir fréttamenn virðast hugsa á ensku áður en þeir skila hugsunum sínum frá sér á vondri Íslensku.

[Eiður (IP-tala skráð) 16.4.2009 kl. 20:02]

  Þetta er örugglega  rétt  tilgáta, Jón. Íslensk hugsun er þetta  ekki.

[Árni Gunnarsson, 16.4.2009 kl. 22:01]

Ein grátbroslegasta myndin af aðilabjálfunum er nú þegar aðilar ganga í hjónaband og þegar aðili deyr. Að þvílíkum fréttum hef ég oft orðið vitni.

Svo er ég orðinn hundleiður á öllu þessu háttalagi gáfumannasamfélagsins. Enginn getur lengur gert neitt þannig eða með þessu móti eða hinu. Allir gera eða segja allt með þessum hætti eða hinum. Pólitíkus er ekki lengur undrandi á manninum yfir því að hann segi þetta eða hitt. Nei, hann er agndofa yfir því að maðurinn skuli leyfa sér að tala með þessum hætti.