Molar um málfar XLVIII

Æviminningar alþýðumanna frá  fyrri  tíð eru   nær  undantekningarlaust góður lestur . Margir  nutu  þeir lítillar sem engrar skólagöngu, en  skrifa  samt   frábæran    texta. Í  dymbilviku hef ég verið að  lesa  ,,Kaldur á köflum", endurminningar Eyjólfs  frá Dröngum. Sú   bók kom  fyrst út  haustið  1953, en  seldist  fljótt upp og  var gefin út  að  nýju  1965.  Endurminningarnar skráði  Vilhjálmur S. Vilhjálmsson   rithöfundur og  blaðamaður. Honum náði ég  aðeins að kynnast, er ég starfaði á  Alþýðublaðinu forðum tíð. VSV segir í  formála   fyrir annarri útgáfu bókarinnar:,,Eyjólfur Stefánsson var frásagnarglaður og einn besti  sögumaður,sem ég hef rætt við. Hann vissi hvað var  frásagnarvert og  svo var saga hans  skipuleg, að ekki þurfti að bæta inn í  eða auka við frásagnir hans og varð því  bókin til þannig að ég gat frá  fyrstu samræðu okkar  til hinnar síðustu samið hana eftir hendinni". Eyjólfur  fæddist árið  1868 en lést  árið 1959.

Bókin er  bráðskemmtileg  aflestrar, afbragðs  aldarfarslýsing og  merkileg heimild um eyjabúskap  á  Breiðafirði , harða  sjósóknara, hetjur og     lífsbaráttu íslenskrar  alþýðu á ofanverðri   nítjándu öld. Líf  þessa fólks  hefur  verið á  stundum ótrúlega  erfitt,  en  frásögnin öll  hrífur mann með sér. Fátt  er  betri íslenskukennari  en  vel   skrifaður  texti af þessu tagi. 

 Í fyrrihluta  þessarar  bókar  lærði ég   þrjú orð,mér áður  ókunn. Þvernorður í merkingunni vestur. Að  bátur  sé  skaðvaltur, þegar hann er   svo  valtur að hætta  stafar  af. Þriðja orðið  er  saurmýri,  en merkingu þess hef ég  ekki fundið ennþá.

Margt kemur þarna  fram um mannleg örlög og mannlega  náttúru.  Margar ungar  stúlkur áttu börn í   lausaleik, ,,því erfitt var að verjast bændunum",segir  Eyjólfur.  Eiginkonur   bændanna  sem  þetta henti  brugðust  oft  stórmannlega  við og ólu þessi börn upp sem  sín eigin og  sóttu  þau  jafnvel í fjarlægar sveitir  til að  tryggja velferð þeirra..

Skemmtileg   fannst mér    saga Eyjólfs  um  húsfreyjuna,sem  sagði   við   bónda sinn:,, Það er  svo  sem í lagi , Jón minn, að þú haldir framhjá mér með  vinnukonunum, en láttu mig bara ekki komast því !"

 

 

Athugasemdir

[Birgir Örn Birgisson, 11.4.2009 kl. 23:35]

[Sigurður Hreiðar, 12.4.2009 kl. 16:34]

Sæll Eiður,

þetta geri ég mér líka til skemmtunar, er t.d. að lesa Ævisögu Jóns Steingrímssonar í líklega 50. skipti og alltaf finn ég eitthvað nýtt eða sem ég hafði gleymt.

Saurmýri -- ekki þekki ég það orð en dettur í hug að það sé líkt og seyra, votlendi þar sem vatnið á svo sem enga framrás og allt er í kyrrstöðu.

Býður nokkur betur?

[Gústaf Níelsson, 12.4.2009 kl. 20:53]

Ekki hef ég lesið endurminningar Eyjólfs frá Dröngum, en rétt er að fjölmargir alþýðumenn af hans kynslóð og síðar voru snilldarpennar. Tími skrifandi alþýðumanna, svo eftir sé takandi, er brátt liðinn, og er það miður. Þetta stafar sjálfsagt af því að fólk er meira og minna hætt að lesa góðskáldin. Og börnin lesa vart annað en misvel þýddar alþjóðlegar barnabókmenntir, ef þær eru ekki alveg búnar að tapa samkeppninni við misjafnt sjónvarpsefnið, að gæðunum.

[Eiður (IP-tala skráð) 12.4.2009 kl. 21:24]

 Já,  satt er  það  Sigurður  Hreiðar,     margar ævisögur eru mikill og  góður skemmtilestur.  T.d.  saga Eldeyjar Hjalta,   saga  Hákarla  Jörundar, og    sjálfsævisaga Theódórs Friðrikssonar  Í  verum.  Að ógleymdum  séra  Árna.  Þú minnir mig á að ég  þarf að  fara að endurlesa  Eldklerkinn, en  það   er víst bara í annað sinn!

Það er líklega rétt  Gústaf, að  hjá  börnum og unglingum  hefur  bókin orðið undir  í samkeppni  við  sjónvarp,tölvur og  tölvuleiki, - því miður.  Svo  held ég að  fréttamenn lesi  minna  en áður.  Mér  finnst að  skylda ætti   þá  sem  skrifa  fréttir  til að  lesa  eina Íslendingasögu árlega.  Þá mundi  vonandi  eitthvað síast inn.

[Magnús (IP-tala skráð) 14.4.2009 kl. 08:49]

Saurmýri. Svíns- eða svínamýri? Það væri gaman að fá setninguna sem orðið kemur fyrir í.

[Eiður (IP-tala skráð) 14.4.2009 kl. 09:03]

Ekki  finn ég  setninguna í  fljótu bragði, Magnús. Enda  fannst mér ekki að  af henni mætti  ráða um merkingu orðsins. Hallast að því að  skýring  Sigurðar Hreiðars  hér að ofan  gæti  verið  rétt. Á einum stað  talar  Eyjólfur um   ,,fúinn  flóa", gæti verið það sama.

[Eiður (IP-tala skráð) 14.4.2009 kl. 09:06]

Hér  að ofan á  auðvitað að standa  , -- hallast því að því að skýring.....