Molar um málfar og miðla 492

      Orðið jarðlest ,sem nú er oft  notað  um farartækin sem einu sinni voru kölluð neðanjarðarlestir, er fínt  orð.  Kemur  í stað orðs sem var bæði langt og óþjált. Jarðlestarstöð er hundrað sinnum betra en neðanjarðarlestarstöð. Gaman væri að vita hvaða orðhagi maður  bjó  til orðið  jarðlest.  

      Rétt er að vekja  athygli þeirra sem  semja  íslenska  texta  við fréttir  Stöðvar  tvö að orðið  reður  er karlkyns  ( auðvitað!)  en  ekki  hvorugkyns eins og  var í  kvöldfréttum (04.01.2011)

  Úr frétt á visir.is ( 05.01.2011):  Þá hefst karokímaraþon, til stuðnings íslenskrar náttúru, sem mun standa allt fram á laugardag.  Hér ætti að standa  : ... til stuðnings íslenskri náttúru... 

    Afkoma   ferðaskrifstofunnar Iceland Express  er að líkindum ekki upp á  marga fiska um þessar mundir  ef marka má   gauðrifnar gallabuxur forstjórans sem   áhorfendur komust ekki hjá því að sjá í fréttatímum beggja  sjónvarpsstöðvanna  (04.01.2011).     

   Enn er sunginn  slagarinn alkunni úr  fyrri heimsstyrjöld: It´s a long way to Tipperary, en þar segir m.a. í einni gerð textans:  „Singing songs of  Piccadilly, Strand and Leicester Square”. Snemma í enskunámi  var manni kennt er  að bera  fram   staðaheiti eins  Leicester Square  og Leicestershire. Slík kennsla er  ef til vill ekki á boðstólum í dag.  Framburðurinn er óravegu frá  rithættinum  ( eins og oft í ensku). Leicester  er   borið  fram: lester. Það var  þess vegna  dálítið óvenjulegt að heyra  fréttamann  Ríkisútvarps  (22.12.2010) segja  skýrt og greinilega Leisesterskíri. Það sama  á við um orðið Gloucester. Það er borið fram  gloster.   Annað erlent  heiti  , nafn sambandsríkisins   Arkansas í Bandaríkjunum  var  rangt  fram borið bæði í fréttum Stöðvar tvö og  Ríkissjónvarpsins  (03.01.2011) Í  báðum tilvikum var það  borið fram með  sterku  s- hljóði í  endann.  Réttur framburður   er  hinsvegar:  arkanso með daufu r-hljóði og án  s-hljóðs í endann. Þetta eru atriði sem fréttamenn útvarps- og sjónvarps eiga ekki að flaska á. En gera samt. Meira að segja gamlir jaxlar í faginu.

 

Athugasemdir

[Atli Rúnar Halldórsson (IP-tala skráð) 5.1.2011 kl. 15:58]

Sammála. Jarðlest er gott orð og notendavænt. Ég er hér um bil viss um að höfundurinn er sá orðhagi Eyjadrengur í Madríd, Kristinn R. Ólafsson. Það væri reyndar áhugavert að sjá á prenti lista yfir orð og hugtök sem hann hefur komið haganlega fyrir í íslensku máli með flutningi pistla sinna frá Spáni. Meira að segja hefur honum tekist að auðga málfar íþróttafréttamanna en trúlega vita þeir ekki af því sjálfir.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 5.1.2011 kl. 17:14]

Jarðlest er sjaldan neðanjarðar, nema undir miðbæjarkjarna stórborga.  Önnur tegund lesta; loftlestir eru að riðja sér til rúms í stórborgum, þar sem teinarnir eru á steinstöplum í 15 - 20 metra hæð frá jörðu. Loftlest til Keflavíkurflugvallar er samgönguúrræði til framtíðar.

[Eiður Svanberg Guðnason, 5.1.2011 kl. 20:31]

  Allt  tal um lestarsamgöngur milli  Reykjavíkursvæðisins og  Keflavíkur er  því miður  botnlaust rugl. Það sýna allir  útreikningar. Þótt öll fjárfesting væri afskrifuð á fyrsta  degi yrði samt  tap á fyrirtækinu.

[Jenný Stefanía Jensdóttir, 5.1.2011 kl. 22:30]

Svona svipað botnfall og borun jarðgangna í gegnum fjöll og fyrnindi.

Geturðu ekki verið svo vænn að vísa mér á eitthvað af öllum  þessum útreikningum, svo hægt sé að ganga úr skugga um forsendur og fas reikningsmeistara. 

[Ómar Ragnarsson, 6.1.2011 kl. 00:24]

Nokkur fleiri ensk staðarheiti eru oftast borin rangt fram í ljósvakamiðlum. Þetta eru samt ekki svo mörg nöfn að það sé ofætlun að læra að bera þau rétt fram.

Nafnið Norwich á að bera fram Norits og Plymouth verður líkast Plimoþ í framburði. 

Enn má heyra menn bera orðið Wednesday fram sem Veddnesdei og löng íslensk hefð er fyrir því að bera orðið Hull fram sem Húll. Nú orðið heyrist þetta borgarnafn þó oftar borið fram upp á enska vísu og ætli það sé bara ekki hið ágætasta mál. 

En þetta er auðvitað spurning um smekk og mér finnst alltaf dálítið heillandi fyrir okkur Íslendinga að halda okkur við hina fornu íslensku nafnasiði með því að tala upp á íslensku um  Björgvin, Lundúnir, Kaupmannahöfn, Stokkhólm o.s.frv. og nota hin ágætu orð sem ættuð eru frá Kristni R. Ólafssyni, svo sem Madridinga og Börsunga. 

[Eiður (IP-tala skráð) 6.1.2011 kl. 10:43]

  Jenný Stefánía, -- síðustu umræðulotu lauk með því að brirtir voru útreikningar, sem sýndu að  jafnvel þótt öll fjárfestingin væri   afskrifuð strax gæti þetta   aldrei  borgað sig.  Það  voru greinar um þetta  á sínum tíma í Morgunblaðinu.  Það var kostað  einhverjum milljónum í að reikna þetta út. Fjögurra akreina vegur   milli  Keflavíkur og   höfuðborgarsvæðisins   skar endanlega á þetta lestarrugl. Það er ekki nema  40- 45 mínútna  akstur til keflavíkur, -  á löglegum hraða. Rúmur hálftími úr Garðabæ og  Hafnarfirði. Málið hefur verið dautt í mörg ár.  Lestirnar   til  Kastrup og  Fornebu  eru  hluti af  víðfeðmu  brautaneti   Svíþjóðar og  Noregs, - samt  reknar með tapi síðast er ég vissi,  a.m.k. í Noregi. Hér er ekkert járnbrautanet.

Ætti lestin  að ná út á Seltjarnarnes og   upp í Mosfellssveit?  Þetta var aldrei hugsað til enda. Dæmið gengur ekki upp. Alveg sama hvernig það er reiknað.

  Félagi Ómar , - hér er engin regla án undantekninga.  Ég kann betur við gamla íslenska  framburðinn á Húll. Man enn Lundúnafréttir  Axels Thorsteinssonar. Það er   auðvitað óhugsandi fyrir okkur að  tala um Köbenhavn eða Trondheim. Ef talað  væri um Niðarós er hætt við að margir vissu ekki  um hvað væri verið að tala.  Bergen og Björgvin  standa hinsvegar  nokkuð jafnfætis. Um þetta mætti ræða lengi.