Molar um málfar og miðla CXV!

 Áhugamenn um  vandað mál  senda  Molaskrifara stundum pistla.   Slíkur   pistill barst  mér á  dögunum frá Jóhannesi Tómassyni  fyrrverandi blaðamanni.  Allar eru ábendingar hans  góðar og  eiga  fullan rétt á  sér.  Með hans leyfi  birti ég pistilinn í heild:

Ágæti Eiður.

 

Af því að ég er í sömu stöðu og þú sem fyrrverandi blaðamaður fylgist ég þokkalega vel með fréttum í blöðum og ljósvakamiðlum. Þar eru iðulega á ferðinni óvandað málfar og ambögur eins og þú hefur verið duglegur að benda á, bæði hreinar villur og klaufalegt orðalag.

 

Ég leyfi mér að halda að flestir blaða- og fréttamenn skrifi ágætan texta en það liggur vissulega misvel fyrir mönnum. Staðreyndavillur og kannski málvillur og ambögur skrifast stundum á reynsluleysi en það á ekki að vera afsökun; á fjölmiðlum hlýtur yfirmaður að lesa fréttir og frásagnir blaðamanns yfir áður en þær birtast og því virðist stundum eitthvað vanta uppá vönduð vinnubrögð.

 

Sem bandamaður í þessari raun datt mér í hug að senda þér nokkrar ábendingar sem þú getur kannski notað í pistlum þínum. Þar sem ég hef hins vegar ekki fylgst stíft með þeim kann að vera að þú hafir þegar fjallað um þessi dæmi.

 

.... en ekkert hefur fjölgað í hópnum síðan þá. Algengt er að heyra í fréttum að eitthvað hafi staðið yfir eða gerst síðan þá og er þar gjarnan vísað til einhvers fyrri atburðar eða einhverra tímamarka. Þarna er þá óþarft orð, nóg er að segja .... ekkert hefur fjölgað í hópnum síðan. Ég nefni ekki ákveðin dæmi en þetta heyrist iðulega.

 

Fyrirtækið xx var selt til yy. Hlutir og fyrirtæki ganga kaupum og sölum. Þarna er til óþarft, það er miklu þægilegra að segja fyrirtækið xx var selt yy. Allt sem er styttra og knappara orðalag er að mínu mati betra.

 

Þjónustustig, gæðastig og vaxtastig – þetta hefur þú eflaust fjallað um áður. Hér eru ,,stigin” óþörf og yfirleitt nóg að segja þjónusta, gæði og vextir. Kannski getur þurft að bæta við lýsingarorði um góða þjónustu eða háa vexti. Í flestum tilvikum er líka eðlilegra að segja hljóð eða bara hávaði en ekki hljóðstig en það má kannski færa fyrir því verkfræðileg rök eða tæknileg að þetta tvennt sé ekki alveg það sama.

 

Svo má líka setja spurningamerki við eftirfylgni. Fylgni hélt ég að snerist um hvort einhver þróun máls fylgdi annarri þróun mála, hvort fylgni væri milli þess að a gerðist og b. En eftirfylgni er oft notuð í því samhengi að það þurfi að fylgja málum eftir þegar eðlilegra væri að nota eftirfylgd.

 

Ég hef þá trú að stéttin meti ábendingar þínar og það er nauðsynlegt að halda uppi rökstuddri gagnrýni. Spurning er hvort Blaðamannafélagið á ekki að taka íslenskt málfar fyrir á málþingi eða pressukvöldi og fara í smiðju til þín eftir efni.

 

Með kveðju og þökkum,

 

Jóhannes Tómasson