Molar um málfar XLVIII

Æviminningar alþýðumanna frá  fyrri  tíð eru   nær  undantekningarlaust góður lestur . Margir  nutu  þeir lítillar sem engrar skólagöngu, en  skrifa  samt   frábæran    texta. Í  dymbilviku hef ég verið að  lesa  ,,Kaldur á köflum", endurminningar Eyjólfs  frá Dröngum. Sú   bók kom  fyrst út  haustið  1953, en  seldist  fljótt upp og  var gefin út  að  nýju  1965.  Endurminningarnar skráði  Vilhjálmur S. Vilhjálmsson   rithöfundur og  blaðamaður. Honum náði ég  aðeins að kynnast, er ég starfaði á  Alþýðublaðinu forðum tíð. VSV segir í  formála   fyrir annarri útgáfu bókarinnar:,,Eyjólfur Stefánsson var frásagnarglaður og einn besti  sögumaður,sem ég hef rætt við. Hann vissi hvað var  frásagnarvert og  svo var saga hans  skipuleg, að ekki þurfti að bæta inn í  eða auka við frásagnir hans og varð því  bókin til þannig að ég gat frá  fyrstu samræðu okkar  til hinnar síðustu samið hana eftir hendinni". Eyjólfur  fæddist árið  1868 en lést  árið 1959.

Bókin er  bráðskemmtileg  aflestrar, afbragðs  aldarfarslýsing og  merkileg heimild um eyjabúskap  á  Breiðafirði , harða  sjósóknara, hetjur og     lífsbaráttu íslenskrar  alþýðu á ofanverðri   nítjándu öld. Líf  þessa fólks  hefur  verið á  stundum ótrúlega  erfitt,  en  frásögnin öll  hrífur mann með sér. Fátt  er  betri íslenskukennari  en  vel   skrifaður  texti af þessu tagi. 

 Í fyrrihluta  þessarar  bókar  lærði ég   þrjú orð,mér áður  ókunn. Þvernorður í merkingunni vestur. Að  bátur  sé  skaðvaltur, þegar hann er   svo  valtur að hætta  stafar  af. Þriðja orðið  er  saurmýri,  en merkingu þess hef ég  ekki fundið ennþá.

Margt kemur þarna  fram um mannleg örlög og mannlega  náttúru.  Margar ungar  stúlkur áttu börn í   lausaleik, ,,því erfitt var að verjast bændunum",segir  Eyjólfur.  Eiginkonur   bændanna  sem  þetta henti  brugðust  oft  stórmannlega  við og ólu þessi börn upp sem  sín eigin og  sóttu  þau  jafnvel í fjarlægar sveitir  til að  tryggja velferð þeirra..

Skemmtileg   fannst mér    saga Eyjólfs  um  húsfreyjuna,sem  sagði   við   bónda sinn:,, Það er  svo  sem í lagi , Jón minn, að þú haldir framhjá mér með  vinnukonunum, en láttu mig bara ekki komast því !"

 

 

Molar um málfar XLVII

  Í hádegisfréttum RÚV á  föstudaginn langa  var sagt því að   flytja ætti  stytta útgáfu Jóhannesarpassíu Bachs í einni  af  kirkjum Reykjavíkur. Í fréttinni var sagt, að þetta  væri  í fyrsta  skipti,sem þessi  stytta útgáfa væri flutt í heild sinni. Með öðrum orðum, í fyrsta skipti sem  stytta útgáfan væri  flutt óstytt. Eitthvað fannst mér  bogið  við þetta orðalag.

 Eftir  guðsþjónustu í Skálholtsdómkirkju að kveldi   skírdags var Getsemanestund þar sem  presturinn las  kafla  Píslarsögunnar um bæn Jesú í Getsemane. Ekkki heyrði ég betur en presturinn læsi: ,,áður en haninn galar tvisvar muntu afneita mér þrisvar". Þetta þótti mér gott.  Því í nýju Biblíuþýðingunni stendur  hani. Þarflaus breyting og ekki til  bóta. Frekar en  svo margt annað  sem breytt  hefur  verið  í nýrri þýðingu. Vinur minn Jón G.  Friðjónsson  prófessor  vakti athygli  mína á þessu  fyrir nokkru. Því hlustaði ég grannt í gærkveldi. 

  Nokkur  málblóm úr  sjónvarpsþætti RÚV (08.04.)  með frambjóðendum úr ,,Kraganum":

,, Það eru allar blikur á lofti um það". Það sem  frambjóðandinn líklega átti  við  var að  allt  benti  til að   ...  Þegar talað  er um  að blikur séu  á lofti  er  átt við að sjá megi  teikn um að  eitthvað miður gott sé í aðsigi.

  ,,Við höfum komið fram með  kerfislægar tillögur",  sagði þingmaður,sem  venjulega er  skýrmæltur og  skorinorður. Ég spyr, kannski    eins og   kjáni,  hvað í ósköpunum  eru ,,kerfislægar tillögur"?  Þetta  er  auðvitað bara kerfiskarla  bull, sem hefur enga merkingu.

 Í umræðum á  Alþingi (  07.04.)  var sagt : ,,... á rætur sínar að rekja í því..." Rétt er að  segja,  að  eitthvað eigi  rætur (sínar) að rekja til einhvers.

Í fréttatíima  Stöðvar 2 (07.04.) var sagt:  ,,... sem olli  því að gjaldeyrir er ekki að  skila  sér  til landsins".Sem olli því að  gjaldeyrir skilar sér ekki  til landsins.

Á blaðamannafundi Seðlabankans um  stýrivaxtalækkun sagði  talsmaður bankans: ,,..hvaða  áhrif  þær ákvarðanir  eru að hafa...".  Eða ...   hvaða áhrif þær  ákvarðanir hafa. Nútíðarnafnháttarsýkin er  komin í   Seðlabankann.

Lana Kolbrún Eddudóttir  spyr:

Hvað segir þú um málfarið í þessari setningu, úr frétt á ruv.is í kvöld kl.
20:40 ?

„Kaupendum að íbúðum við Lindargötuturninn í Skuggahverfinu hefur verið
boðið íbúðir í nálægum byggingum. ”

Þetta er  enn eitt dæmið um,  að  sá sem  skrifar er búinn að  gleyma hvaðan hann fór, þegar komið  er fram í miðja setningu. Það er ekki  heil brú í þessari setningu.

Við Kára Emil vil ég segja þetta:

 Kærar þakkir ,Kári Emil, fyrir  ágætar og réttmætar athugasemdir við  greinarmerkjasetningu.  Þetta er hálfgerður subbuskapur hjá mér.Það skal fúslega viðurkennt. Þess  sér stað, að ég kann ekki fingasetningu. Skrifa með tveimur fingrum.  Er enda   stúdent úr MR,  þar sem  við, illu heilli,  lærðum ekki  vélritun og skemmtum okkur við að kalla  Verzlunarskólann   Vélritunarskólann ! Betur hefði ég lært  vélritun, segi ég núna. Lengi notaði ég sem  afsökun, að tvennt  ætti maður að forðast í  lífinu, -  að læra  vélritun -  vegna þess að þá yrði maður  alltaf  látinn vélrita  fyrir  aðra. Hitt væri að fara  aldrei inn í eldhús á  frönskum veitingastað,  vegna þess, að þá  mundi maður missa   matarlyst um langa hríð.

En hvað er til  ráða með  gæsalappirnar,  því þetta skrifa  ég á fartölvu sem ekki  hefur talnalyklaborð?