Molar um málfar og miðla 281

 Úr mbl.is (01.04.02010): Farþegalest lenti saman við aðra lest í Slóvakíu í morgun með þeim afleiðingum að þrír létust og þrír slösuðust alvarlega.  Ekki er þetta nú kunnáttusamlega orðað. Orðabókin segir:  Þeim lenti saman, - þeir deildu, urðu ósáttir, flugust á, slógust,  voru samtímis á sama stað. Farþegalestin rakst á aðra lest, eða ók á aðra lest, ekki satt?

Stundum komast ákveðin orð  eða  orðtök í tísku og  apar þá  hver eftir öðrum. Í  stuttum  fréttatíma  RÚV 8 (Kl. 16 00 28.03.2010) var þrisvar sinnum sagt  heilt yfir. Viðmælandi notaði  þessi orð  tvisvar og fréttamaður einu sinni  í merkingunni, þegar á heildina er litið , eða þegar allt kemur til alls!

  Gáfulegasta spurning ársins hlýtur að vera spurningin ,sem  fréttamaður  Ríkisútvarpsins beindi til sýslumanns Rangæinga í hádegisfréttum RÚV (01.04.2010): Veistu hverjar líkurnar  eru á því að það opnist kannski þriðja sprungan? Sýslumanni Rangæinga er  margt til lista lagt,en hann er   ekki gæddur yfirnáttúrulegri spádómsgáfu, eins og fréttamaðurinn virðist hafa haldið. Fyrirsögn þessarar fréttar á vef RÚV var:  Yfir eitt hundrað manns nærri, þegar sprunga opnaði.  Sprungan opnaði  ekki. Hún opnaðist.

Fréttastofan Stöðvar  tvö veit ekki hvað lögbann er.  Í fréttum þar á bæ (28.03.2010) var sagt að  Alþingi hefði  samþykkt lögbann á verkfall flugvirkja. Alþingi getur ekki samþykkt lögbann. Lögbann er úrskurður, sem embættismaður í dómskerfinu kveður upp.   Alþingi  samþykkir lög. Þeir sem skrifa  fréttir, ættu að hafa þá grundvallarþekkingu á samfélaginu  að vita, að lögbann er eitt,  samþykkt laga annað.

 Svolítið fannst Molaskrifara sérkennilegt að heyra umsjónarmann Kastljóss  (31.03.2010) tala um Faðirvorið, sem  „þessa kunnu bæn." 

   Snögg viðbrögð Selfyssing forðuðu frá eldsvoða í bílskúrnum hans í dag. Úr mbl.is (28.03.2010). Hér er  orðtakið að forða frá  rangt notað að mati Molaskrifara. Sögnin að forða þýðir að bjarga eða koma undan. Hér hefði átt að  segja, að  snögg viðbrögð Selfyssings hefðu komið í veg fyrir eldsvoða í bílskúrnum hans.  

   Forlagið auglýsir, að nú sé Íslenska orðabókin komin út í  einu bindi.  Auglýsingin gefur  til kynna að  bókin sé nýkomin út í einu bindi. Orðabókin kom út í einu bindi  árið 2007.  Þarna er verið að blekkja  almenning. Það er ekki beinlínis verið að segja ósatt ,en gefið er í skyn , að orðabókin sé nýkomin út í einu bindi. Það er rangt. Þetta er ekki heiðarlegt. Íslensk  orðabók er svo svo góð bók, að ekki þarf að beita blekkingum, þegar hún er auglýst.

Molar um málfar og miðla 280

 Einhver kann að halda að Molaskrifari sitji með stækkunargler og lúslesi prentblöðin og netblöðin til að leita uppi ambögur. Svo er ekki. Þær  hreinlega hrökkva framan í Molaskrifara af síðum og skjám. Sama er með útvarp og sjónvarp. Ambögurnar þar  stinga í eyru.  Lítil minniskompa er sjaldan langt undan. Þá punktar Molaskrifari hjá sér, það sem honum finnst vera athugvert eða orka tvímælis.  Hlustar síðan  aftur á  netinu,sé þess kostur, til að ganga úr skugga um að ekki  hafi honum misheyrst. Íslensk orðabók, Mergur málsins eftir dr. Jón G. Friðjónsson  og fleiri handbækur, eru oftast innan  seilingar að ógleymdum netorðabókum og beygingarlýsing íslensks máls á netinu er svo sannarlega  til halds og trausts.

 Hversvegna í ósköpunum þurfa íþróttafréttamenn RÚV  sí  og æ að tala um að taka þátt á móti (RÚV  sjónvarp  31.03.2010) ? Menn taka þátt í einhverju ekki  á einhverju.

Kafarinn féll í yfirlið neðansjávar og lést í dag eftir lífgunartilraunir. Þetta er úr mbl. is (30.03.2010). Ekki verður annað sagt en að þetta sé  heldur aulalega orðað. Kafarinn lést ekki eftir lífgunartilraunir. Hann hefur verið látinn, er þær hófust. Lífgunartilraunir báru ekki árangur.  

Keppendum og áhorfendum á Ólympíuleikunum, sem haldnir verða í Rio de Janeiro í Brasilíu árið 2016, gæti beðið óvenjuleg sjón ...  Þetta er úr dv. is (29.03.2010) Hér ætti að standa : Keppenda og  áhorfenda...gæti beðið óvenjuleg sjón..  Eitthvað bíður einhvers.

Samkvæmt björgunarsveitarmönnum þá þurftu þeir .... Samkvæmt Höskuldi Schram, fréttamanni Stöðvar 2... Þessi tvö setningabrot eru úr sömu fréttinni, sem birt var á visir.is (28.03.2010). Það er  ambögulegt orðalag að segja  samkvæmt þessum og  samkvæmt hinum.

Eftirfarandi er frá Bjarna Sigtryggssyni (26.03.2010):

„RÚV segir svo í Netsíðufyrirsögn:

Hættuleg eiturgös við eldstöðvar.

Netmoggi orðar þetta hins vegar betur: Varað við banvænum eiturgufum....

Ég fæ ekki betur séð en no. *gas* sé eintöluorð. Íslensk orðsifjabók telur orðið vera frá því um 1800 og merkja "eldfim lofttegund." Orðið var myndað af efnafræðingnum van Helmont í Brussel (látinn 1644) með hliðsjón af gríska orðinu kháos: tóm, loftrúm, óskapnaður (betur þekkt væntanlega nú til dags sem *kaos* eða ringulreið)."

 Um margt er ég sammála þér, Bjarni, en í beygingalýsingu íslensks máls  hjá Orðabók Háskólans er  fleirtalan af gas , -  gös og reyndar hef ég alloft heyrt það. Fannst það asnalegt fyrst, en er  nú sáttur við það.

Úr visir.is (27.03.2010) : Nú um kl.18:00 í kvöld varð smá breyting á vind þannig að gufu og ösku leggur nú í átt að gönguleiðinni upp Fimmvörðuháls. Smábreyting á vindi

 Mest spilaðasta lag... sagði  fréttamaður RÚV, er kynnt var efni Kastljóss (26.03.2010) Mest spilaða lag , - átti þetta auðvitað að vera.  Meira  frá RÚV, úr fréttum (27.03.2010): Lítil fisvél hlekktist á. Fréttamaður hefði átt að segja: Lítilli  fisvél hlekktist á.  Einhver hlekkist ekki á, heldur hlekkist einhverjum á.  Gera verður þær kröfur til fréttamanna RÚV  að þeir kunni skil á  frumreglum íslenskrar málfræði. Svo var ekki í þessu tilviki.

 Gettu betur hefur verið  vinsæll þáttur. Spyrill þar sagði (27.03.2010):  Hvernig kemur þetta út stigalega séð?   Ógott. Nóg hefði verið að segja: Hvernig standa stigin ?

Guðmundur Kristjánsson sendi Molum eftirfarandi vegna  fréttar í visir.is (24.03.2010): Hundur beit bréfbera. "Tæplega fimmtugur bréfberi, sem var bitinn af hundinum Skugga við
skyldustörf, tapaði máli..."
Veist þú nokkuð hvað þessi Skuggi starfar við? :o)
Eða ætli kommurnar hafi kannski villst? Eða orðin ruglast í röðinni?Það hefur  sitt af hverju brenglast við ritun  þesarar fréttar ! Takk fyrir þetta Guðmundur.

Molar um málfar og miðla 279

  Mikið var gaman  að hlusta á Alexander Ómar  Breiðfjörð  Kristjánsson , níu  ára listamann frá Grund,  skammt frá  Selfossi, í Kastljósi  (30.03.2010).  Ef allir fjölmiðlamenn væru  jafnvel  máli farnir og þessi níu ára drengur,  hefði Molaskrifari   fátt um að skrifa. Gerinilegt  er, að   alla ævi þessa drengs hefur verið talað við hann eins og fullorðinn. Þannig á einmitt að tala  við börn. Ótrúlegur strákur. Við eigum örugglega eftir að heyra meira  af honum síðar.

Clinton til varnar Íslandi, sagði á vef RÚV (30.03.2010) og í  yfirliti hádegisfrétta RÚV þennan sama dag sagði, að  utanríkisráðherra Bandaríkjanna hefði skammað Kanadamenn fyrir að bjóða ekki Íslendingum  til  fundar, en á  fundinum  fjölluðu nokkur ríki Norðurskautsráðsins um málefni  norðurslóða. Kanada boðaði  til fundarins.  Hið rétta er, að  utanríkisráðherra Bandaríkjanna  gagnrýndi  Kanadamenn  fyrir að bjóða ekki Finnlandi ,Íslandi og  Svíþjóð til fundarins.  Það var heimalningslegt, hvernig  Ríkisútvarpið sagði frá þessu. Ekki fagleg vinnubrögð.

  Það voru heldur ekki fagleg vinnubrögð, þegar í  þessum sama fréttatíma  RÚV  var flutt gagnrýni   doktors  í líffræði á  skýrslu  Hagfræðistofnunar Háskólans um hvalveiðar.  Þess var svo getið í framhjáhlaupi  síðar,  að maðurinn væri í stjórn  Náttúruverndarsamtaka Íslands, sem opinberlega hafa gagnrýnt skýrsluna. Það átti að segja strax.  Morgunblaðið hafði annan hátt á. Það kynnti manninn, sem stjórnarmann í Náttúruverndarsamtökum Íslands og sagði hann hafa sett gagnrýnina fram á heimasíðu samtakanna.  Óvönduð vinnubrögð, sem  gefa hlustendum ranga mynd af því sem um er fjallað.

 Í Kastljósi (30.03.2010) talaði fréttamaður um grasþúfu. Það fannst Molaskrifara  einkennilegt orðalag. Í  sama  Kastljósi var sagt, að  einhver  hefði gert eitthvað upp á  sitt  einsdæmi.   Einsdæmi er einstæður atburður. En þegar menn gera eitthvað upp á sitt eindæmi, þá gera menn eitthvað á eigin ábyrgð eða   að eigin frumkvæði. Á þessu reginmunur.

 Raun var að hlusta á fréttamann RÚV stunda trúboð gegn  álverum í Morgunútvarpi Rásar tvö (31.03.2010). Fréttamaðurinn endurtók rangfærslur,sem  Jónas Kristjánsson hafði látið sér um munn fara á  sama vettvangi daginn áður. Smári Geirsson svaraði með staðreyndum.  Jónas hittir oft naglann á höfuðið  í skrifum sínum. En hann verður að virða þá grundvallarreglu blaðamanna  að halda sig  við staðreyndir. Ekki segja    að í álverinu á Reyðarfirði vinni  200 manns ,þegar starfsmenn þar eru   480. Fleira  fór  Jónas rangt með.  Það tekur enginn mark á þeim sem hafa  rangt  við með þessum hætti. Þetta er brot á  grundvallar reglu blaðamennsku.

Á vef  Ríkisútvarpsins  er viðtalið við Smára Geirsson kynnt undir  fyrirsögninni: Áldraumar verkalýðsrekenda.Smári svarar því. Orðin Áldraumar verkalýðsrekenda  eru tilvitnun í orð  Jónasar Kristjánssonar. Það kemur ekki fram í fyrirsögn á  vefnum. Ófagleg vinnubrögð.

Molar um málfar og miðla 278

  Fréttamenn verða að þekkja merkingu þeirra orða, sem þeir láta sér um  munn fara. Íþróttafréttamaður RÚV  sagði í sjónvarpsfréttum (29.03.2010) um forráðamenn  skíðalandsmótsins, að þeir  hefðu  ekki verið upplitsdjarfir um morguninn, en þá var veðurútlit slæmt fyrir skíðakeppni.  Að vera upplitsdjarfur,segir Íslensk orðabók, er að  þora að horfast í augu við aðra , vera feimulaus á svipinn.  Að   vera  ekki upplitsdjarfur hefur Molaskrifari  skilið sem  svo að vera  skömmustulegur. Þora ekki að horfast í   augu  við aðra.

Eldgosið í rénum, sagði í fyrirsögn á visir.is (29.03.2010). Þetta er rangt. Þarna hefði átt að standa; Eldgosið í rénun.  Að  eitthvað sé í  rénun þýðir , að eitthvað sé minnkandi eða þverrandi. Í fréttinni undir fyrirsögninni er ýmist sagt í rénun eða í rénum.

Lögregluþolmyndin er lífsseig...voru teknir af lögreglu ... var sagt í kynningu á efni Kastljóss           (24.03.2010). Germynd er alltaf betri. Fáránleg umfjöllun í Kastljósi um ölvunarakstur af rýmingarsvæðinu fyrir austan. 

 Ríkissjónvarpið sýndi tvær frábærar heimildarmyndir eftir seinni fréttir (24.03.2010). Myndirnar voru  um Alexander,sem er fatlaður íslenskur drengur, og um færeysku veikina,sem svo er kölluð. Það er hinsvegar óskiljanleg dagskrárgerð að sýna þessar myndir svo seint að kveldi . Börn og unglingar sem  eru heilbrigð hefðu haft gott af því að sjá myndina um Alexander, svo vel gerð,sem hún er.    Enn óskiljanlegra  er að hnýta þessar tvær myndir saman og sýna í beit. Algjörlega  galin dagskrárgerð.

 Í fréttayfirliti í upphafi  sjónvarpsfrétta RÚV (25.03.2010)  og í  yfirliti í fréttalok var sagt, að vöruflutningavagnar í Osló hefðu ekið stjórnlaust.  Hið rétta var að vagnarnir runnu stjórnlaust. Þeir óku ekki og þeim var ekki ekið.  

Í kynningu á  efni Íslands í dag á  Stöð tvö (24.03.2010) var talað um: ... spilavítamenningu í Danmörku. Erfitt á  Molaskrifari með að menningjartengja  fjárhættuspil.

 Meira að segja  heilbrigðisráðherra landsins  talar um lokun sjúkrarúma !

 Fjölmiðlamenn virðast margir hverjir  staðráðnir í að útrýma orðtakinu í fyrra sumar, í fyrra vetur. Tala  þess í  stað um síðasta sumar eins og  gert var í sjónvarpsfréttum RÚV  (24.03.2010) og heyrist nú og sést æ oftar.

 

Köllum sendiherrann í Washington heim

  Í annað skipti á skömmum tíma er  leyniskjölum lekið í vefinn Wikileaks,sem samkvæmt blaðafregnum hefur haft innbrotsþjóf í vinnu á Íslandi. Lekinn er talinn vera í bandaríska utanríkisráðuneytinu.  Þetta hefur ekki gerst áður í samskiptum Íslands og Bandaríkjanna. Bandaríkin voru  fyrsta ríkið til að viðurkenna Ísland sem fullvalda  ríki 1944. Þau höfðu þá haft hér ræðismann frá  1940, sem  gerður var að  sendiherra  1941 (Envoy  Extraordinary and Minister Plenipotentiary). Árið 1955 var  sendiherraembættið  hér hækkað um gráðu og eftir það hét sendiherrann ambassador.  23  einstaklingar hafa verið sendiherrar Bandaríkjanna á Íslandi. Nú háttar svo  til að  enginn   bandarískur  sendiherra  er á  Íslandi og hefur ekki verið frá því  á  fyrrihluta árs  2009. Þetta er einsdæmi í samskiptum ríkjanna og er engin tilviljun, þótt erfitt sé að ráða í hversvegna Bandaríkjamenn lítilsvirða okkur með þessum hætti. Yfir sendiráðinu  á Íslandi er forstöðumaður,  settur  tímabundið (Chargé d’ affaires ad interim). Og öðru vísi mér áður  brá. Í sendiráðinu er enginn varnarmálafulltrúi. Varnarmálafulltrúi bandaríska  sendiráðsins á  Íslandi  er í bandaríska sendiráðinu í Osló ! Síðasti sendiherra  Bandaríkjanna  á Íslandi var Carol van Voorst. Hún fór héðan á fyrrihluta  árs  2009  eftir  fordæmislausa  sneypuför til Bessastaða, en  henni  hafði verið tilkynnt að sæma ætti hana fálkaorðunni og hefur hún verið búin að fá samþykki  bandaríska utanríkisráðuneytisins til að mega  þiggja orðuna. Skömmu áður en hún og maður hennar   renndu í hlað á Bessastöðum  var hringt í bíl þeirra  frá  forsetaembættinu og  sagt  að   sendiherrann fengi  enga  fálkaorðu . Þetta væri allt  misskilningur. Allt í plati. Slík framkoma þjóðhöfðingja við sendiherra, sem er að kveðja,  hlýtur að vera  einsdæmi í sögu diplómatískra samskipta og er auðvitað fáheyrður dónaskapur. Sagt var í fréttum ,að bandaríski sendiherrann hefði  skilið forseta vorn á þann veg, að þeir  einir  fengju  fálkaorðuna, „sem  hennar væru verðir”. Aldrei hefur  fengist fullnægjandi  skyring á þessari  fáránlegu  uppákomu. Hún var okkur til háborinnar skammar. Nú er senn komið ár síðan hér var síðast bandarískur  sendiherra. Varla  er  skortur á framboði  til  slíkra embætta í bandaríska stjórnkerfinu. Eitthvað annað veldur því,  að hér hefur ekki verið skipaður sendiherra. Svo bætist við, að  skjölum er kerfisbundið lekið  til lekavefsins  Wikileaks. Þá  hljótum við að íhuga að kalla sendiherra okkar  í Washington D.C. heim,  til skrafs og ráðagerða. Það ætti að gerast sem fyrst.  

Molar um málfar og miðla 277

  Þess sér stað, að ekki er lengur kennd landafræði í skólum hérlendis. Í fréttum Stöðvar tvö (25.03.2010) var sagt  frá  erni ,sem verið hefur í Húsadýragarðinum í Reykjavík að undanförnu, en  aflífa varð fuglinn, því hann  var ekki lífvænlegur. Fréttamaður Stöðvar tvö  sagði ,að  fuglinn hefði  verið handsamaður  við Bjarnarhöfða á Snæfellsnesi síðasta haust. Það er ekkert til á  Snæfellsnesi,sem heitir Bjarnarhöfði. Fuglinn var handsamaður við Bjarnarhöfn, en heimafólk þar sá að eitthvað amaði að honum. Það gerðist í fyrrahaust. Ekki síðasta haust.  

 Afmælis- og ættfræðigreinar í DV eru Molaskrifara  skemmtilestur. Nýlega (24.03.2010) var þar grein um níræðan heiðursmann. Sagt var að hann hefði verið til sjós , tólf ára gamall, hjálparkokkur á togaranum  Ara Birni Herser.  Hér hefur eitthvað skolast  til. Greinilega er átt við togarann Arinbjörn Hersi. Hann var byggður í  Englandi 1917 (gott ef sú sama skipasmíðastöð smíðaði ekki nýsköpunartogara fyrir Íslendinga eftir  seinna stríð) og hét  fyrst John Pascoe og var gerður út  frá    Hull. 1925  eignaðist Kveldúlfur togarann og fékk hann þá  nafnið  Arinbjörn Hersir. Hann  var svo seldur og  hét seinna  Faxi, en var loks rifinn í brotajárn í Skotlandi 1952  eftir að hafa slitnað upp í Hafnarfirði, rekið yfir  Flóann  og  strandað  við Rauðanes  , skammt frá  Borgarnesi, og hafði þá  sneitt mannlaus hjá öllum skerjum.

  Hafin er hér á landi útgáfa tímarits um knattspyrnu. Útgefendur  hafa sótt í ensku til að finna ritinu nafn.  Það heitir Goal, en það þýðir mark á íslensku. Auðvitað var  ómögulegt að gefa  ritinu íslenska heitið Mark. Það er  bæði púkalegt og sveitó !  Það þýðir auðvitað ekkert að segja  útgefendum að skammast sín. Þeir  skilja sennilega  ekki íslensku.  En þegar ein báran rís, er önnur vís. Eftirfarandi las  Molaskrifari á blogginu (25.03.2010): NUDE magazine er nýtt íslenskt veftímarit um tísku. Skamm!

Bjarni Sigtryggsson hefur áður sent Molum pistla um viðtengingarhátt. Eftirfarandi er frá  Bjarna: „Ég þreytist seint á að benda á hversu villandi orðalag hlýzt af því er fjölmiðlamenn nota ekki viðtengingarhátt, þar sem við á. Í vefritinu Pressunni segir í dag, mánudag: "Stjórnarþingmaður: Upphrópunum ætlað að sýna hversu mikil lágkúra er á Suðurnesjum."

Þarna er beinlínis haft eftir þingmanninum að það sé lágkúra á Suðurnesjum. Enginn fyrirvari á því. Ég efast um að slíkt hafi verið ætlunin hjá þingkonunni, heldur hefði átt þar að standa: "...hversu mikil lágkúra sé á Suðurnesjum." Þetta gerbreytir merkingunni.

  Fólk, sem hefur ekki fengið undirstöðukennslu í notkun móðurmálsins en ræðst engu að síður til starfa hjá fjölmiðlum, gerir sér ef til vill ekki grein fyrir þessum merkingarmun. Úrræði til bóta gæti verið það að fara í aukatíma hjá móðurmálskennara". Sagði Bjarni Sigtryggsson.

Mbl.is  skrifaði (24.03.2010) um gosið á Fimmvörðuhálsi: Haraldur sagði að eldgosið sé hraungos þar sem upp komi hraun og gjall. Honum finnst það svipa til Öskjugossins 1961 og eins dálítið líkt Eldfellsgosinu í Vestmannaeyjum 1973. Hér  finnst  Molaskrifara að hefði átt að standa:  Haraldur sagði að gosið væri hraungos... Og: Honum finnst því svipa   til, - ekki  það svipar til. Einhverju svipar til einhvers , eitthvað líkist einhverju. Síðan hefði verið  betra  ef lokasetningin  hefði verið:  ..og eins væri það dálítið líkt Eldfellsgosinu í Vestmannaeyjum 1973.

Það er engu líkara en prófarkalestur heyri sögunni til í Hádegismóum.

Það er af sem áður var, þegar Morgunblaðið var öðrum fjölmiðlum til fyrirmyndar  um málfar.

Molar um málfar og miðla 276

   Fín frammistaða hjá Fréttastofu RÚV á Fimmvörðuhálsi og þar í grennd   (24.-25.  03.2010).Stórkostlegar myndir. Liggur við að gamall fréttafiðringur taki sig upp.  Frammistaða Stöðvar tvö hefur  og verið með miklum ágætum, þótt þar sé fréttaliðið langtum fámennara. Kristján Már Unnarsson  stendur  fyrir sínu. Margra fréttamanna maki.

  Formaður þingflokks VG  lét sér sæma að sletta ensku í ræðustóli þingsins (25.03.2010) er hún  sagði: Það er gott að vera gay á Íslandi.   Það er ekki von  til þess að almenningur beri virðingu fyrir Alþingi, þegar þingmenn gera það ekki.

Góð fyrirsögn á visir.is (25.03.2010): Dauðadæmdur fékk gálgafrest.  Aftöku manns, sem  dæmdur hafði verið til dauða var frestað.

Glöggur lesandi benti Molaskrifara á eindálk í Morgunblaðinu laugardaginn 20. 03.2010 undir fyrirsögninni: Kemur Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn til bjargar? Verið var að fjalla um efnahagskreppuna í Grikklandi.  Í þessum  stutta  texta  eru málvillur/prentvillur með ólíkindum margar. Dæmi: Í þessu samhengi verður að hafa í huga að vextir  á neyðarlánum til grískra stjórnvalda myndi aðeins bera 3.25% vexti... Eins og Papandreou hefur  bent á í sjálfur þá standa stjórnvöld nú yfir  aðhaldsaðgerðum...  Það sem Grikkjunum vantar því eru lánin..... mögulegt getuleysi  ESB og  evrusvæðisins við að leysa úr skuldavanda gríska ríkisins  grafa enn frekar undir trúverðugleika myntsamstarfsisn... þó svo  að hann sé í flestum tilfellum að ólíkri stærðargráðu.. en hinsvegar mundi  sú lausn að öllu  óbreytt...   Halló Moggi. Hvað er  að? Eitthvað mikið greinilega.  Hvar eru síurnar?Þetta er  ekki boðlegt.  

 Í fréttum Stöðvar tvö (22.03.2010) var sagt að Alþingi hefði sett lögbann á verkfall flugvirkja.  Sama  sagði  Kastljósskona, þegar hún kynnti efni Kastljóss í kvöldfréttum RÚV sjónvarps. Alþingi samþykkti lög   þar sem kjarasamningur  flugvirkja var  framlengdur  og verkfall þeirra þar með  gert ólöglegt eða bannað, ef menn vilja  orða það svo. Lögbann er  hinsvegar allt annað og það ættu  fréttamenn að vita. Í Íslenskri orðabók segir um lögbann á bls. 945: Bann  sem gerðarbeiðandi  fær yfirvald til að  leggja á byrjaða eða yfirvofandi athöfn,sem hann telur að muni raska rétti sínum. Setning  laga og  lögbann  er tvennt óskylt. Ritstjóri  Kastljóss þarf greinilega að lesa yfir textann, sem sumir fara með á skjánum.

 Fallegt orð jarðeldur en í því getur falist  ógn og eyðing. Góðar fyrirsagnir (22.03.2010) í Morgunblaði , Jarðeldar milli jökla og Fréttablaði, Jarðeldur milli jökla.  Þótt aðeins sé  blæbrigðamunur á, finnst Molaskrifara  eintölumyndin fallegri.

     Í morgunfréttum og morgunþáttum   RÚV (22.03.2010)  var sagt frá eldgosinu í Fimmvörðuhálsi. Bæði þar og  á vef RÚV  var talað um bólstra. Á vef RÚV  segir: Eldgosið í Fimmvörðuhálsi er að breytast, bólstri reis upp frá sprungunni, klukkan stundarfjórðung yfir sjö og bólstrinn nær í um fjögurra kílómetra hæð. Sama var uppi á teningnum í dv.is. Þar sagði: Stór og mikill bólstri reis upp frá sprungunni á Fimmvörðuhálsi í morgun sem náði í um fjögurra kílómetra hæð. Ekki hefur Molaskrifara tekist að  finna orðið  bólstri í tiltækum  orðabókum og  ekki finnst það í beygingalýsingu íslensks máls.

    Stundum má heyra íþróttafréttamenn tala um að taka þátt á móti. (RÚV sjónvarp 22.03.2010). Menn taka þátt í móti ,ekki á móti.  Íþróttafréttamenn eru Molaskrifara óþrjótandi uppspretta athugasemda.

Molar um málfar og miðla 275

  Tvennt  fannst Molaskrifara einkennilegt í baksíðufrétt Morgunblaðsins  (22.03.2010) þar sem  sagt var frá því,  að rannsóknaskipið Árni Friðriksson hefði fengið  framhluta  trillu í veiðarfæri í Faxaflóa. Fyrst var  fyrirsögnin: „„Veiddu" upp lúkarskappa".  Það er út í hött að tala um að „veiða" upp, þegar  brak úr  skipi kemur í veiðarfæri.  Seinna í fréttinni  segir : Annars var þetta bara lítill hluti hræsins..  Hræ  er  dauður líkami.  Þetta var hluti skipsflaks. Ekki hræ.  Ekki hefði Matthíasi líkað þetta. 

Ríkisútvarpið -Sjónvarp keppist við að auglýsa  bjórþamb í trássi við landslög. Nýlega var  bjórþambið auglýst í miðju  Kastljósi. Oft hefur verið vikið að lögbrotum Ríkisútvarpsins  í þessum Molum.  Bjarni Sigtryggsson sendi Molum eftirfarandi (22.03.2010) :

Tók eftir því í Kastljósi rétt í þessu að þar auglýsti Carlsberg bjórþamb og drykkjuskap með stórri mynd af bjórflösku en stutta stund kom agnarsmátt letur þar sem sagði LÉTTÖL. Nú skilst mér að þetta margauglýsta Carlsberg léttöl sé erfitt að fá í Ríkinu og enn síður á krám, enda um blekkingu að ræða til þess að RUV komist hjá landslögum.

Molaskrifari bætir  við: Stjórnendur RÚV  brjóta lög og misbjóða eigendum fyrirtækisins með ýmsum hætti.

Stutt frétt í dv. is (18.03.2010)  um  embættismann í Norður Kóreu,sem leiddur var fyrir aftökusveit og skotinn, er morandi í villum. Þar segir : ...var leiddur fyrir aftökusveit á dögunum og skotinn af færi. Talað er um að skjóta á færi, ekki af færi.  Næsta villa: ..ekki hefur tekist að staðfesta þetta þar sem Norður Kórea er mjög einangrað frá alþjóðasamfélaginu.   Norður Kórea er ekki einangrað, heldur einangruð frá  alþjóðasamfélaginu. Þriðja villan í þessari stuttu frétt: ..  í kjölfar mikillar hungursneiðar. Brauðsneið er með einföldu i, en hungursneyð (af nauð) með ypsiloni.  Það er erfitt að taka mark á, eða trúa,  svona illa skrifuðum texta.

Hún (ríkisstjórnin) er ekki að valda verkefninu, sagði formaður Sjálfstæðisflokksins í fréttum Stöðvar tvö (19.03.2010). Betur  hefði sá  góði maður, sagt: Ríkisstjórnin veldur  ekki verkefninu.  Nútíðarnafnháttarsýkinnar sér víða stað.

Ekki þarf lengi að lesa ýmsa netmiðla  til að  komast að raun um að  þar halda stundum á penna skrifarar,sem ekki   kunna grundvallaratriði málfræðinnar. Úr  dv.is (20.03.2010): Eldurinn læsti sig í fötum hans þegar hann kveikti á eldspýtu .. Hér ætti auðvitað að standa: Eldurinn læsti sig í  föt hans, þegar....

Beygingar einfaldra orða vefjast fyrir mönnum á dv.is (21.03.2010) Fréttin var um vindmyllur,sem ekki  duga vel  til raforkuframleiðslu: Ástæðan er hreinlega skortur á vind.  Það var og.  Skortur á vind !  Þarna var auðvitað átt við að staðviðri eða  stillt  veðrátta gerði að verkum að  vindmyllurnar framleiddu  ekki rafmagn.  

Molar um málfar og miðla 274

  Laun verkafólks hækkaði mest,sagði í fyrirsögn á mbl.is (18.03.2010). Orðið laun er ekki til eintölu. Svo einfalt er nú það. Þessvegna  hefði fyrirsögnin átt að vera: Laun verkafólks hækkuðu mest. 

 Molaskrifari lætur lesendum eftir að dæma eftirfarandi málsgrein (visir.is 18.03.2010): Þótt aðeins séu um 13 kílómetrar milli Bakkafjöru í Landeyjum og Heimaey hefur hafnleysið á Suðurlandi komið í veg fyrir að þessi stutta vegalengd gæti nýst til og frá lands og eyjar. Því hefur þurft að sigla Herjólfi frá Þorlákshöfn til og frá eyjum en sigling þar á milli tekur um þrjá tíma. Nú grillir í að þessi siglingatími muni styttast verulega. Stefnt er að því að höfnin verði tekin í notkun 1. júlí.
 Þessi málsgrein er um það bil  helmingur fréttarinnar, en  fréttinni fylgja  tvær myndir,sem  fréttaskrifarinn segir, að  TF SIF  , eftirlits- og björgunarflugvél Landhelgisgæslunnar hafi tekið. Það var og. Flugvélin tók myndirnar !

 Mjög fer vaxandi, að talað sé um að fara erlendis. Þetta mátti heyra oftar en einu sinni í  morgunþætti Rásar  tvö (17.03.2010). Í Íslenskri orðabók er  þetta merki l? framan við  þessa merkingu orðtaksins - orð eða málatriði sem ekki nýtur fullrar viðurkenningar, telst ekki gott mál í venjulegu samhengi.  Venjuleg notkun orðsins  erlendis í íslensku er  staðbundin, -  að vera í útlöndum, dveljast erlendis.  Við segjum  hinsvegar að fara utan, að fara til útlanda. Við dveljumst  (ekki: dveljum) erlendis.

 Í útvarpi, annaðhvort Útvarpi Sögu eða Rás tvö, líklega frekar Sögu, ( 17.03.2010) var talað um orðið einelti eins og það  væri tiltölulega  nýtt í íslensku. Orðið einelti og að leggja í  einelti kemur  fyrst  fyrir í íslensku ritmáli árið 1707. Hinsvegar er það nýtt, að  opinská umræða  skuli fara  fram  um það hvernig  berjast skuli gegn  einelti  í skólum og á  vinnustöðum. Sú umræða er af hinu góða. Við eigum að  sameinast um að uppræta einelti.

Molar um málfar og miðla 273

   Í íslensku eru mörg föst orðasambönd. Þeir sem  skrifa og segja  fréttir  verða að kunna skil á þeim algengustu. Í  síðdegisfréttum RÚV ( Klukkan 16 00 19.03.2010) sagði fréttamaður: ... eftir  að  viðræður runnu út um þúfur á þriðja tímanum í dag. Hér er  ruglað rækilega saman tveimur  orðatiltækjum.  Það er ekkert til sem heitir að  renna út um þúfur. Hér hefði  átt að  segja, að  viðræður hefðu  farið út um þúfur,  samningamönnum mistekist að ná samkomulagi. Eða   að  sáttatilraunir  hefðu runnið út í sandinn, --  það er að segja: Ekki leitt  til niðurstöðu,ekkert orðið úr þeim, þær mistekist.

Í fréttum Stöðvar tvö (16.03.2010) var fjallað um súkkulaði,sem notað er til sælgætisgerðar hér á landi og fullyrðingar um ,að börnum væri þrælað út  við uppskerustörf þar sem kakóbaunir vaxa, en  baunirnar eru aðalhráefnið í súkkulaði. Fréttamaður  Stöðvar tvö sagði , að súkkulaðið kæmi frá svissneskum birgja.  Birgir  er fyrirtæki, sem sér öðrum fyrirtækjum fyrir aðföngum. Það beygist í eintölu birgir, birgi, birgi, birgis. Fleirtala, birgjar, birgja, birgjum, birgja.   Ekki fleiri orð um það.

 Molaskrifari er örugglega ekki sá eini, sem hrekkur svolítið við, þegar fréttaþulir   lesa einhverja vitleysu, án þess að  depla auga; hlusta ekki á hvað þeir eru að segja, heldur lesa vélrænt og hugsunarlaust. Í  sjöfréttum  RÚV sjónvarps (16.03.20120)  sagði fréttaþulur okkur, að tekist væri á um 1600 landnemabyggðir gyðinga í austurhluta borgarinnar (Jerúsalem).  Þetta er auðvitað út í hött. Byggð er byggt landsvæði, sveit eða hérað. 

    Mbl.is fjallaði  einnig um þessi átök og  sagði: Palestínumenn köstuðu grjóti að ísraelskum lögreglumönnum í austurhluta Jerúsalem í dag til að mótmæla enduropnun hinu fornu Hurva samkunduhúsi gyðinga. Hér átti að segja: ...mótmæla enduropnun hins forna Hurva samkunduhúss gyðinga...  Mbl.is  sagði líka og réttilega :  Átökin auka enn á þá spennu sem komin er upp vegna fyrirhugaðrar nýrrar landnemabyggðar Ísraela á hernumdum svæðum Palestínumanna.

 Átökin eru vegna nýrrar landnemabyggðar, en ekki vegna 1600 landnemabyggða. Það er hinsvegar svo, að í þessari nýju landnemabyggð eiga að vera  1600 nýjar  íbúðir  (1600 new homes, sagði á  fréttavef BBC 16.03.2010). Þetta  hefur  raunar  komið margsinnis  fram í fréttum undanfarna daga. Þeir, sem lesa fréttir, þurfa líka að hlusta á fréttir.

Þetta var lesið  athugasemdalaust, óbreytt,  síðar um kvöldið í seinni  sjónvarpsfréttum RÚV.

Í þættinum Íslandi í dag á Stöð tvö (15.03.2010) var rætt við Íslending,sem  rekur veitingahús í Kaupmannahöfn.  Segðu okkur  aðeins frá  konseptinu,  sagði spyrill Stöðvar tvö.  Sá sem varð fyrir   svörum   talaði um  tsjallens og aktivan part af konseptinu. Í sama þætti var frá því sagt að hér á landi  væri  byrjað  að kenna smábörnum ensku í skólum svokallaðrar Hjallastefnu. Það er svo sem  góðra gjalda  vert að börn læri  snemma erlend tungumál.  En kannski  væri  rétt að   leggja  ríkari  áherslu á  að kenna þeim  móðurmálið, áður en  byrjað er að kenna þeim erlend mál.

Af visir.is (16.03.2010): Alls hafa 28 málum lögaðila, sem grunaðir eru um brot á gjaldeyrislögum, verið vísað til Fjármálaeftirlitsins samkvæmt Gylfa Magnússyni, viðskiptaráðherra. Við þessa setningu er  að minnsta kosti tvennt að athuga. Þarna ætti að standa: Alls hefur málum 28 lögaðila ..verið vísað..  Í öðru lagi  finnst Molaskrifara  slæmt mál að segja: .. samkvæmt  Gylfa Magnússyni viðskiptaráðherra. Betra hefði verið: .. að sögn  Gylfa Magnússonar viðskiptaráðherra.