Molar um málfar og miðla 1897

AÐ ÚÐA

Molavin skrifaði (26.02.2016) :,, Á síðu Ríkisútvarpsins segir í frétt (26.02.2016 - Ásrún Brynja Ingvarsdóttir): "Laust fyrir klukkan eitt í nótt var tilkynnt um tvo pilta vera að spreyja á húsveggi í vesturbæ Reykjavíkur." Ekki er ljóst hvort fréttamaður tekur þetta orðrétt úr tilkynningu lögreglu, þar er margt kynduglega orðað, en vart er það samboðið fréttastofunni að sletta svo ensku að skrifa "spreyja." Málningu var greinilega úðað á veggi. Varla leggur málfarsráðunautur blessun sína á enskuslettur.” Nei, ekki trúir Molaskrifari því. En verklag á fréttastofu Ríkisútvarpsins er ekki í lagi, þegar svona lagað er sagt við okkur.

 

ÆTTLEIÐING

Ingibjörg Ingadóttir skrifaði (26.02.2016):

,,Sæll Eiður. Sumt fólk hefur áhuga á fjölskyldumálum þeirra frægu. Ég held nú að flestir sem smelltu á þennan hlekk http://www.mbl.is/folk/frettir/2016/02/25/bundchen_og_brady_aettleida/ hafi haldið að um barn væri að ræða. En alveg er furðulegt að ekki er lengur gerður greinarmunur á því hvort fólk er að ættleiða barn eða taka að sér hund eða kött. Talað er um ættleiðingardaga þegar fólki gefst kostur á að koma og velja sér kisu sem vantar heimili. Engu er líkara en fólk skilji ekki lengur hvað orðið "ættleiðing" merkir. Hundkvikindið kemur ekki til með að erfa þau hjónin líkt og börn þeirra.” Hárétt athugað Ingibjörg. Þakka bréfið.

DAGLEGAR FERÐR

Rafn skrifaði (26.02.2016):,, Neðanrituð fyrirsögn var á vefsíðunni Visi.is í dag. Ég ímynda mér, að hér sé fjöldi þeirra sem fer daglega um göngin væntanlega oftalinn. Ætla má, að stór hluti þeirra sem fara daglega um göngin, fari fram og til baka og þar sem meðalfjöldi ferða um göngin dag hvern á árinu 2015 var 5.612 ferðir er sennilegt að um ofáætlun sé að ræða. PS: Ég lít fram hjá ritvillunni „daglegu“ í stað „daglega“.

Rúmlega 5 þúsund ökumenn fóru daglegu um Hvalfjarðargöngin.

 http://www.visir.is/rumlega-5-thusund-okumenn-foru-daglega-um-hvalfjardargongin/article/2016160229109

FJÖLDI UMSAGNA

Í kvöldfréttum Ríkisútvarps á laugardagskvöld (27.02.2016) var sagt: Fjöldi umsagna hafa borist. Betra hefði verið: Fjöldi umsagna hefur borist.

HENNI LOKAÐI

Enn er hér fjallað um sögnina að loka sem veldur fréttaskrifurum ærið oft vandræðum. Af dv.is (25.02.2016) um gjaldþrot tískuvöruverslunar/verslana: ,, ”(Athugið að í fyrstu var því haldið fram að verslunin væri enn opin í Smáralindinni, en henni lokaði fyrir ári síðan samkvæmt ábendingu frá Smáralindinni)” Versluninni lokaði ekki fyrir ári síðan. Henni var lokað

 

ENN VEFST ZETAN FYRIR MÖNNUM

 Stefán H. Vakti athygli á auglýsingu frá Toyota (25.02.2016) þar sem Toyotabíleigeindum er boðið Boðið upp á ókeypis ástanszkoðun! Já, Ókeypis ástanzskoðun.

 

SUBBUSKAPUR

svokallaðra ,,Hraðfréttamanna” Ríkissjónvarps  helltist yfir okkur við afhendingu Edduverðlauna í gærkvöldi (28.02.2016). Reykingar og bjórþamb á skjánum við verðlaunaafhenginu. Er þeim borgað fyrir að auglýsa bjór í sjónvarpinu?   Auglýst er eftir sjálfsvirðingu Ríkisútvarpsins.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1896

BARNAMÁL

Í íþróttafréttum Ríkissjónvarps (24.02.2016) sagði fréttamaður: ,, .. og því verður leikurinn pínu sérstakur fyrir hana.”. Ekki tala við okkur á barnamáli í fréttum. Ekki heldur í íþróttafréttum.

 

MEINLOKA

Af mbl.is um bíl sem náðist upp úr inntakslóni á hálendinu (24.02.2016): ,,Lands­virkj­un lagði áherslu á að ná bíln­um upp sem fyrst til að forða um­hverf­isóhappi, svo sem olíuleka, og til að koma í veg fyr­ir að bíll­inn bær­ist ekki inn í inntaks­mann­virki Búðar­háls­stöðvar.” Hér er ekki auðvitað ofaukið. Ekki óalgeng meinloka. Sjá mátti á fésbók að fleiri höfðu hnotið um þetta. Svo er skrifari ekki fullsáttur við að nota sögnina að forða í þessu samhengi. En það er víst smekksatriði. Sá á fésbók, að fleiri höfðu hnotið um þetta.http://www.mbl.is/frettir/innlent/2016/02/23/nadu_bilnum_upp_ur_loninu/

 

FYRIR RANNSÓKN MÁLSINS

Úr lögreglufrétt á dv.is (24.02.2106): ,,Maðurinn var svo vistaður í fangageymslu fyrir rannsókn málsins”. Meinloka að mati Molaskrifara. Maður les þetta aftur og aftur í lögreglufréttum. Kannski tekið orðrétt úr gögnum lögreglunnar. Ekki betra fyrir það. Maðurinn var vistaður í fangageymslu vegna rannsóknar málsins. Oft verið nefnt í Molum. http://www.dv.is/frettir/2016/2/24/framdi-innbrot-hja-fyrrverandi-unnustu/

 

MEIRA UM BLÓTSYRÐI

Í Molum gærdagsins var minnst á umræður um blótsyrði í útvarpi og sjónvarpi í Málskoti á þriðjudag í þessari viku. Það rifjaði upp fyrir skrifara, að í æsku var honum stranglega bannað að blóta , en braut það bann í einrúmi og tvinnaði þá saman blótsyrði í hljóði eftir bestu getu!

Aldrei heyrði hann sterkar tekið til orða á æskuheimili sínu, en ansans, og ef verra var, þá ansans ári , rækallinn, rækallans og hver ansinn, j,a hver ansinn. Þetta var raunar oft sagt í fremur jákvæðri merkingu.

Í enskunáminu í MR var ekki mikið gert af því að kenna okkur blótsyrði, en þegar skrifari kom til náms í háskóla vestur í Bandaríkjunum og gekk þar í skólabræðrafélag (e. fraternity, Greek society) voru skólabræðurnir fljótir að taka Íslendinginn í læri í þessum efnum.  Sum blótsyrðin voru reyndar svo gróf, að þau íslensku hljómuðu í samanburði eins og barnahjal. Ein regla var þó í hávegum höfð. Aldrei mátti láta sér blótsyrði um munn fara í návist kvenna. Skrifara varð það einhvern tíma á að segja damn , svona í merkingunni hver árinn, hver fjárinn, þar sem stúlkur voru viðstaddar og fékk skömm í hattinn á eftir, frá skólabræðrunum. - Þú bölvar ekki í návist kvenna ( e. – you don´t swear when ladies are present!) Svona voru nú siðareglurnar fyrir meir en hálfri öld þar vestra. Þetta svona rifjaðist við umræður í Málskoti sl. þriðjudag um óvenjulega sóðalegt orðbragð í beinni útsendingu Ríkissjónvarps á laugardagskvöld.

 

ENN EINU SINNI

Á fimmtudagskvöld (25.02.2016) voru  auglýstir  tónleikar í Hörpu þar sem fjöldi listamanna mundi stíga á stokk og flytja tónlist. Þetta var rangt. Auglýsendur kunna þetta ekki. Auglýsingadeildirnar  kunna þetta ekki. Menn stíga  á stokk til að strengja heit. En listamenn stíga á svið, koma fram og  flytja okkur list sína.- Þetta er ekkert  mjög flókið.

 

ÖRYGGI AUKIÐ MEÐ MERKINGUM

Glöggur lesandi benti skrifara á eftirfarandi: ,,Á annarri síðu Morgunblaðsins í dag, föstudaginn 26. febrúar, er frétt með fyrirsögninni “Öryggi í Reynisfjöru aukið með merkingum”. Þarna gætir hugsunarfeils hjá fyrirsagnasmiðnum. Merkingarnar auka ekki öryggi, þær vara við hættum.”  Molaskrifari þakkar bréfið. Auðvitað er rétt að merkingar vara við hættum, en þær  stuðla jafnframt að auknu öryggi.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1895

KONUR MENTORA KONUR

Í morgunþætti Rásar tvö (23.02.2016) var kynntur fyrirhugaður fundur eins og oft er gert , og oft er góð ástæða til. Konan, sem rætt var við, talaði oftar en einu sinni um konur, sem væru að mentora konur. Átti líklega við að konur væru að leiðbeina konum, aðstoða konur. Molaskrifari er ekki viss um að allir hlustendur hafi skilið hvað þarna var átt við. Þegar svona gerist ,er gott að spyrill hvái, eða spyrji hvað átt sé við. Ekki ganga út frá því að allir hlustendur skilji slettur úr erlendum málum.

 

ENN UM AÐ OPNA

Í Molum 1892 var nefnt að í fréttum hefði verið notað orðalagið að kjörstaðir opnuðu um það að kjörstaðir hefður verið opnaðir. Molaskrifari hafði vonað að tekist hefði að útrýma þessu orðalagi úr fréttum Ríkisútvarps. Svo er aldeilis ekki. Þetta gekk aftur í morgunfréttum Ríkisútvarps (23.02.2016) og ef til vill var þar sami fréttaskrifari að verki. Nú var villan eiginlega tvöföld. Verið var að fjalla um alræmdar fangabúðir Bandaríkjamanna í Guantanamo á Kúbu. Talað var um að fangabúðirnar hefðu opnað. Á vef Ríkisútvarpsins var þetta orðað svona: ,,Alls hafa 780 verið í haldi í búðunum frá því þær opnuðu í ársbyrjun 2002, en nú er 91 fangi þar inni.”. Ef fangabúðir opna, ganga fangarnir sennilega út. Á öðrum stað í fréttinni var reyndar talað um að búðirnar hefðu verið teknar í notkun. http://www.ruv.is/frett/lidur-ad-lokun-guantanamo

Það er ekki rökrétt hugsun og líka röng málnotkun að tala um að fangabúðir opni.

 

DÓPAÐUR BÍLL

Þorvaldur skrifaði (24.02.2016):

,,Sæll Eiður.

Í morgun las ég í vefmogga, að löggan á Suðurnesjun hefði haft afskipti af ökumanni á bíl sem var undir áhrifum fíkniefna. Hvernig á maður að varast það, þegar maður fer út að aka ef bíldruslan er draugfull eða uppdópuð? Enn eitt dæmið um takmarkaða máltilfinningu.” – Molaskrifari fann þessa frétt ekki á mbl.is, en hana er hinsvegar á finna á vefnum frettirnar.is, en þar segir:,, Lögreglan á Suðurnesjum handtók um síðustu helgi mann undir stýri bifreiðar sem var undir áhrifum margskonar fíkniefna.”. Þakka ábendinguna, Þorvaldur.

http://frettirnar.is/dopadur-fikniefnasali-handtekinn/

 

UM BLÓTSYRÐI

Skemmtileg umræða var í Málskoti á Rás tvö á þriðjudagsmorgni (23.02.2016) um blótsyrði og veigrunarorð, svokölluð. Orð sem notuð er í stað blótsyrða. Tilefnið var blótsyrði í beinni útsendingu í Söngvakeppni í sjónvarpi á laugarkvöld (23.02.2016). Molaskrifari naut þess að horfa ekki á þann dagskrárlið, en það er vel þess virði að hlusta á umræðurnar í Málskoti. Sjá: 01:18:20 eða þar um bil : http://www.ruv.is/sarpurinn/ras-2/morgunutvarpid/20160223

En eftir að hafa séð þau grófu blótsyrði á prenti , sem valdið hafa uppnámi hjá mörgum , getur Molaskrifari ekki sagt a annað en það ,að svona sóðalegt orðbragð í beinni útsendingu væri brottrekstrarsök á alvöru sjónvarpsstöð- , - sjónvarpsstöð, sem væri vönd að virðingu sinni  Sennilega hafa tugir þúsunda barna horft á þetta. Var Ríkissjónvarpið að segja börnum að það væri allt í lagi að segja fucking og shit? Aldeilis með ólíkindum. Hefur einhver beðist afsökunar? Kannski. En það hefur þá farið fram hjá mér.

 

SÖGUR FRÁ FÓLKI

,,Spegillinn leitaði eftir sögum frá fólki, sem ...” var sagt í Spegli Ríkisútvarpsins (23.02.2016). Ef Molaskrifari hefði verið á vaktinni á og lesið yfir handrit, hefði hann leiðrétt þetta og skrifað: ,, Spegillinn leitaði eftir upplýsingum frá fólki, sem ..” . Þannig vinnubrögð þykja víst ákaflega gamaldags nú um stundir.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1894

 

UM TALMÁL , HIKORÐ OG FLEIRA

Jón B. Guðlaugsson sendi Molum eftirfarandi bréf: ,, Heill og sæll, Eiður, og þakka þér móðurmálsvarðstöðuna.

    Mér leika landmunir á að vita hvort þú deilir áhyggjum mínum af þróun íslensks talmáls. Þykir mér svo komið að hátíð megi telja ef einhver viðmælandi / umsjónarmaður/ fréttamaður kemur út úr sér óbjagaðri setningu frá upphafi til enda. Gildir einu hvort um er að véla lærða eða leika, þingmenn, ráðherra, vísindamenn - eða jafnvel þaulreynda starfsmenn fjölmiðla. Útvarpsmenn til margra áratuga virðast telja það sér til tekna að hefja yrðingar sínar án þess að hafa minnstu hugmynd um hvernig þeir ætla að ljúka þeim - og notast mikið við endurtekningu meðan þeir hugsa hvað eigi að koma næst:

....jafnvel....jafnvel....." - "... á....á.....á..." - "...í...í...í..." 

eða aðeins "...öööö..."

Og hvar væru slíkir reynsluboltar staddir ef ekki væri smáorðið "....svona...."?

Af öðrum bætiflákum málhaltra orðhikenda má nefna:

náttúrulega - bara - sko - hérna - ég meina - eða þannig - ha - nú - eða svoleiðis - svoldið svona - "nebblega" - í rauninni - sem sagt - einhvern veginn - svona -

...og gleymum ekki "Nákvæmlega!" Né hinu sígilda "Allavegana".

    Náskyldar þessum eyrnaraunum eru hvimleiðar áherslur á íslenskt talmál - sem virðast einkum til þess fallnar að gera tal viðkomandi einstaklinga "töff" og "kúl"! Sumir lista- og fjölmiðlamenn telja það móðurmálsfegrun að bera það fram með amerískum áherslum og framburðareinkennum; kúreka-hiki og seimdraga. Og svo eru þeir sem eru svo fljót- og linmæltir að allt tal þeirra þyrfti að flytja með neðanmálstexta! Jafnvel lærðir leikarar gera sig seka um slíkt þrugl; sleppa jafnvel endingum, kveða ekki að texta sínum, hirða ekki um skýr skil á milli orða og tala svo hratt að eyru meðaljónsins nema ekki merkinguna.

Eða eru eyru mín orðin svona sljó?

Stígðu heill á storð!

Jón B. Guðlaugsson”

Molaskrifari þakkar bréfið. Hörð gagnrýni, en vaxandi notkun allskyns hikorða í ljósvakamiðlunum er greinileg þróun og hreint ekki af hinu góða.

EIN STÖÐ

Af fréttavef Ríkisútvarpsins (22.02.2016): ,,Slökkviliðið var kallað út um tíu leytið í morgun til að slökkva eld sem logaði í sendiferðabíl .... Ein stöð var send á staðinn, samkvæmt upplýsingum frá varðstjóra slökkviliðsins á höfuðborgarsvæðinu.” Ein stöð send á staðinn ??? Hún hefur kannski verið send með sendiferðabíl, eða hvað ?

http://www.ruv.is/frett/sendibill-brann-i-kopavogi- Þetta hefur svo sem sést áður.

 

SCANDINAVIAN STAR

Í seinni fréttum Ríkissjónvarps (22.02.2016) var fjallað um eldsvoðann, sem varð af mannavöldum í ferjunni Scandinavian Star fyrir 26 árum. Þar létu 159 manns lífið. Nú er fullyr,t að þrír skipverjar hafi kveikt í á þremur stöðum um borð. Í fréttunum var sagt að brennuvargarnir hefðu hindrað útgönguleiðir. Það er ekki vel að orði komist. Þeir lokuðu útgönguleiðum. Þetta var og er skelfilegt mál.

 

TIL LESENDA

Þeir lesendur, sem vilja senda mér tölvupóst eru beðnir að nota póstfangið [e-mail] .Eða einkaskilaboð á fésbók.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1893

EKKI TÝNDUR

Hinn týndi Noel stjarnan í nýrri auglýsingu Sigló Hótels, sagði í fyrirsögn á visir.is. Maðurinn var alls ekki týndur . Hann villtist eins og víðfrægt er orðið. Í fréttinni er hann reyndar kallaður heimsfrægur villingur. Í íslensku er orðið villingur ekki notað um þann sem hefur villst af réttri leið. Það er notað um þann sem er hömlulaus (einkum um börn og unglinga), það er einnig notað um villimenn, stygga sauðkind eða ótaminn hest, segir íslensk orðabók. Maðurinn sem villtist til Siglufjarðar var ekkert af þessu. Bara venjulegur ferðamaður sem villtist.

http://www.visir.is/hinn-tyndi-noel-stjarnan-i-nyrri-auglysingu-siglo-hotels/article/2016160229867

 

HÚN SEGIST VERA OFBOÐIÐ

Af eyjan is (21.02.2016) ,,Arnþrúður Karlsdóttir útvarpsstjóri Útvarps Sögu er öskuill. Segist hún þrátt fyrir mikið langlundargerð vera ofboðið og geta vart orða bundist.” Hér er íslenskukunnáttu þess sem skrifar talsvert áfátt. Málfarslega hefði verið rétt að segja til dæmis: Segir hún, að þrátt fyrir langlundargeð sé henni ofboðið ... Þetta eru annars mikið geðprýðiskrif: http://eyjan.pressan.is/frettir/2016/02/21/arnthrudi-ofbodid-og-hjolar-i-sigurd-g-satt-ad-segja-tha-a-madur-ekki-ad-svara-svo-slikum-raeflum/

 

KOMIÐ GOTT

Vitnað er í heimasíðu forsætisráðherrans á eyjan.is (20.02.2016). Þar segir : ,,Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra segir „löngu komið gott af stórfurðulegum árásum fáeinna talsmanna stórverslana á íslenska bændur,“” Löngu komið gott? Á sennilega við að fyrir löngu sé komið nóg af .... Kannski þarf forsætisráðherra enn einn aðstoðarmann til að lesa yfir það sem hann skrifar á heimasíðu sína? Sjá: http://eyjan.pressan.is/frettir/2016/02/20/sigmundur-david-osattur-fullkomin-kaldhaedni-longu-komid-gott-af-storfurdulegum-arasum/

og http://sigmundurdavid.is/fullkomin-kaldhaedni/

 

 

ORÐTÖK

Of oft heyrist og sést rangt farið með orðtök í fréttum. Þannig var í tíu fréttum Ríkisútvarps á mánudagsmorgni (22.02.2016) sagt að orðrómur væri runninn úr rifjum bandaríska sendiráðsins í ..... Fréttin var um framboðsreglur í forsetakosningum í Bólivíu. Rétt hefði verið að segja runninn undan rifjum bandaríska sendiráðsins, ætti upptök sín í bandaríska sendiráðinu , væri tilbúningur bandaríska sendiráðsins. Því miður sjást þess oft merki, að verkstjórn á fréttastofu Ríkisútvarpsins er ekki viðunandi. Ambögur eiga ekki að eiga svona greiða leið til okkar, sem hlustum. http://www.ruv.is/frett/morales-faer-ekki-ad-bjoda-sig-fram-a-ny

 

LANDNEMARNIR

Landnemarnir, þáttaröð Kristjáns Más Unnarssonar á Stöð tvö er greinilega úrvalsefni. Molaskrifari horfði á þátt gærkvöldsins þar til útsendingu var læst. Viðurkennir, að hann treystir sér ekki til kaupa áskrift að 365 sjónvarpinu til þess eins að horfa á þessa þáttaröð. Annað efni á þessari stöð, fyrir utan fréttirnar,  er  ekki á hans áhugasviði. Kristján Már var einnig með áhugaverða frétt í gærkvöldi um nýjung í álbræðslu í Noregi,sem ég man ekki eftir að hafa séð annarsstaðar.

 

 Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1892

METNAÐARLEYSIÐ

Sigurður Sigurðarson skrifaði Molum (18.02.2016):

Sæll,

Eftirfarandi frétt er að finna á dv.is þann 18.febrúar 2016. Ótrúlegt en þó satt að einhver sem kallar sig blaðamann fái laun fyrir svona samsetningu. Staglstíllinn er algjör, tvisvar í örstuttri frétt er sagt að maðurinn hafi „kynnt kaffikönnu fyrir heiminum“. Gæti ekki verið að maðurinn hafi hannað þessa mokkakönnu? Svo var honum „fylgt til hinstu hvílu“, líklega hefur hann gengið fremstur og aðrir fylgt með. Loks er aska mannsins „varðveitt“ en ekki grafin í heimagrafreit.

 

Hinn ítalski Renato Bialetti, maðurinn sem kynnti hina frægu mokkakönnu fyrir heiminum, er látinn 93 ára að aldri. Honum var fylgt til hinstu hvílu á eftirminnilegan hátt í síðustu viku. 

 

Til að verða við óskum aðstandenda hans var lík Renato brunnið. Ösku hans var þvínæst komið fyrir í dufthylki en lögun þess svipaði til hinnar frægu könnu sem Bialetti kynnti fyrir heiminum á sínum tíma.

 

Mokkakannan kom fyrst fram á sjónarsviðið á sjötta áratugnum. Hún er nú staðalbúnaður á mörgum heimilum enda fátt sem gefur eldhúsinu jafn heimilislegan blæ og mokkakanna á eldavélarhellu. Aska Renato er nú varðveitt á grafreit fjölskyldu hans í Omegna á Ítalíu.

 Kærar þakkir fyrir þetta, Sigurður. dv.is slær ný met á hverjum degi. Metnaðarleysið ræður ríkjum.

 

OPNUN

Kjörstaðir opnuðu, var sagt í tíufréttum Ríkisútvarps á laugardagskvöld (20.02.2016). Verið var að segja frá forkosningum í Nevadaríki í Bandaríkjunum. Molaskrifari var að vona, að við værum laus við þetta orðalag úr útvarpsfréttum. Svo er því miður ekki. Kjörstaðir voru opnaðir. Kjörstaðir opnuðu ekki.

 

 

 

MÉR LANGAR ....

Ekki veit Molaskrifari hve oft hann hefur heyrt þingmenn stíga í ræðustól á Alþingi, ávarpa forseta og segja svo: ,,Mér langar að spyrja hæstvirtan ráðherra ...” Sjálfsagt ekki einn um að hafa heyrt þetta.

 

ENN EITT DÆMIÐ

Af visir.is (20.02.1206): ,,Talið er að um helmingur þeirra bíla sem um ræðir megi finna í Svíþjóð en Volvo segir að eigendur þeirra bíla sem um ræðir munu geta látið lagað gallann sér að kostnaðarlausu.”

Enn eitt dæmið um vankunnáttu í notkun móðurmálsins. Hér ætti að standa: Talið er að um helming þeirra bíla .. megi finna í Svíþjóð, - eða: talið er að um helmingur þeirra bíla ... sé í Svíþjóð. http://www.visir.is/volvo-endurkallar-59.000-bila/article/2016160229916

 

TIL LESENDA

Þeir lesendur, sem vilja senda mér tölvupóst eru beðnir að nota póstfangið [e-mail] .Eða einkaskilaboð á fésbók.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1891

 

SAMSLÁTTUR

Það var ágæt áminning og upprifjun í Máskotinu á Rás tvö á þriðjudag (16.02.2016), þegar málfarsráðunautur ræddi muninn á  þegar hér var komið sögu, þá , eða á þeirri stundu og því að koma við sögu, - í merkingunni að eiga aðild að eða taka þátt í. Þetta hefur verið nefnt í Molum og var sjálfsagt nefnt í Málskotinu vegna þess að nýlega heyrðist samsláttur þessara orðtaka í Ríkisútvarpinu, þegar sagt var: Þegar hér var komið við sögu. Það orðalag er út í hött. Orðinu við er þarna ofaukið. Það þarf greinilega að halda áfram að hamra á þessu.

 

USLI OG FLEIRA

Í fréttum Ríkissjónvarps (16.02.2016) var kynnt efni í Kastljósi. Þar var talað um myndband sem hefði valdið miklum usla vestanhafs. Usli, er tjón eða skaði. Átt var við að myndbandið hefði vakið mikla athygli.

 Í fréttum Stöðvar tvö (15.02.2016) var talað um fjölda ferðamanna,sem hefðu farið í gegnum Keflavíkurflugvöll. Í fréttum Ríkissjónvarps var réttilega talað um ferðamenn,sem hefðu farið um Keflavíkurflugvöll. Í fréttum sama miðils var kvöldið eftir sagt: ,,... þegar Útlendingastofnun var afhent tæplega fimm þúsund undirskriftir með beiðni um að mál fjölskyldunnar fengi efnislega meðferð”. Þegar Útlendingastofnun voru afhentar tæplega fimm þúsund undirskriftir, hefði þetta átt að vera.

 

MYNDIR ÚR SAFNI

Það gerist of oft í fréttatímum sjónvarpsstöðvanna, að okkur eru sýndar gamlar fréttamyndir og látið eins og þær séu nýjar. Mest áberandi er þetta í þingfréttum. Fyrir kemur að það bregður fyrir fólki, sem á ekki lengur sæti á þingi, er ekki á lífi, eða ráðherrum eða þingmönnum, sem vitað er að eru ekki á landinu. Slíkum myndum á ævinlega að fylgja skjáborði með áletruninni Myndir úr safni. Á því er misbrestur. Það eru óvönduð vinnubrögð að láta eins og gamlar myndir séu nýjar.

 

 

 

 

SUNDHÖLLIN LOKAR

Á fréttaborða með fréttum  Stöðvar tvö (18.02.2016) stóð: Sundhöllin lokar í tvo mánuði í sumar. Betra hefði verið: Sundhöllin verður lokuð í tvo mánuði í sumar.

 

TÍMINN Á HLAUPUM

Bíð eftir að heyra til þáttarstjórnanda, sem segir ekki undir lokin: ,, Tíminn er alveg að hlaupa frá okkur, en ...” Svo er komið með spurningu ,sem svara þarf í löngu máli.

 

TIL LESENDA

Þeir lesendur, sem vilja senda mér tölvupóst eru beðnir að nota póstfangið [e-mail] .Eða einkaskilaboð á fésbók.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1890

 

Á GULLFOSSI

,,Það hljómar kannski ótrúlega ,en þetta er rólegur dagur á Gullfossi”,  sagði fréttamaður í Ríkissjónvarpi (14.02.2016). Hann átti við, að ekki hefði verið mikið um ferðamenn austur við Gullfoss þann daginn. Algengt er að heyra talað um að fara á Gullfoss og Geysi. Eðlilegra væri að tala um að fara austur að Gullfossi og Geysi. Molaskrifari þekkti öndvegismanninn, Kristján Aðalsteinsson, sem lengi var skipstjóri á Gullfossi, flaggskipi Eimskipafélagsins, sem sigldi aðallega milli Íslands, Skotlands og Danmerkur.

Skemmtilegt mismæli heyrðist seinna í þessari frétt, þegar rætt var við leiðsögumann, ágætan. Hann sagðist hafa verið við Gullfoss með ferðamenn,sem hefðu dottið og rófubrotnað. Rófubeinsbrotnað var það víst!

 

KÍKIRINN

Í tíufréttum Ríkisútvarps (16.02.2016) var sagt frá öflugum stjörnukíki,sem koma á upp í Kína. Flytja þarf fólk burt úr næsta nágrenni við kíkinn , ,, ... til að rýma fyrir kíkirnum.“, eins og fréttamaður sagði skýrt og greinilega.  Það var og. Þetta var einu sinni kennt í barnaskólum,sem nú heita grunnskólar. http://bin.arnastofnun.is/leit/?q=k%C3%ADkir

 

AÐ SKIPTA UM HENDUR

Nokkuð oft hefur verið minnst á þetta orðalag hér í Molum , sem sumum hættir til að nota, þegar eigendaskipti verða á fasteign eða lausafé. Á bls. 4 í bílablaði Morgunblaðsins (16.02.2016) segir í myndatexta: ,,Glæsileg Plymouth Heni Cuda að skipta um hendur, en þessi bíll ...”. Hvernig sem leitað er á myndinni sjást engar hendur. Hvað þá að verið sé að skipta um hendur. Nýr eigandi hefur að líkindum verið að taka við bílnum.

 

MÖRGÆSIR DEYJA

Í frétt á mbl.is (13.02.2016) sagði: ,, Um það bil 150 þúsund mörgæs­ir á Suður­skautsland­inu hafa dáið eft­ir að ís­jaki á stærð við Róm­ar­borg fest­ist nærri byggð þeirra.”. Er sú rótgróna íslenska málvenja að tala um að dýr drepist, en fólk deyi á undanhaldi?

http://www.mbl.is/frettir/erlent/2016/02/13/isjaki_veldur_dauda_150_thusund_morgaesa_2/

 

MYNDIR ÚR SAFNI

Það gerist of oft í fréttatímum sjónvarpsstöðvanna, að okkur eru sýndar gamlar fréttamyndir og látið eins og þær séu nýjar. Mest áberandi er þetta í þingfréttum. Fyrir kemur að það bregður fyrir fólki, sem á ekki lengur sæti á þingi, er ekki á lífi, eða ráðherrum eða þingmönnum, sem vitað er að eru ekki á landinu. Slíkum myndum á ævinlega að fylgja skjáborði með áletruninni Myndir úr safni. Á því er misbrestur. Það eru óvönduð vinnubrögð að láta eins og gamlar myndir séu nýjar.

 

JAFNRÉTTI?

Alltaf kynnir sama konuröddin okkur dagskrá Ríkissjónvarpsins. Þessar kynningar eru teknar upp fyrirfram og því ógerlegt að bregðast við einhverju óvæntu, sem upp gæti komið. Hefur verið nefnt áður í Molum.

En er ekki kominn tími til að fjölga þeim röddum, sem kynna dagskrána? Væri það ekki í anda jafnréttis að fá eins og eina karlmannsrödd til að tala við okkur, kynna dagskrána? Það var reyndar gert hér á árum áður , - í Ríkissjónvarpinu. Í útvarpinu eru bæði konur og karlar þulir og hallast þar ekkert á.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1889

ILLA SKRIFUÐ FRÉTT

 Sigurður Sigurðarson sendi Molum línu (15.02.2016): ,,Sæll,

á vefnum visir.is er illa skrifuð frétt, líklega skrifuð af „fréttabarni“ eins og þú nefnir það stundum

1. „Varaður við húsleit hjá sér af lögreglufulltrúa“. Góður fréttastjóri eða prófarkalesari hefði snúið þessari fyrirsögn við og sagt: Lögreglufulltrúi varaði við húsleit.
2. Í fréttinni segir af lögreglufulltrúa „… sem var endurtekið færður til í starfi …“. Væntanlega var maðurinn oftar en einu sinni færður til í starfi eða álíka.
3. „Einstaklingurinn sem grunaður er um að hafa aðkomu að fíkniefnaheiminum …“. Hver er þessi „aðkoma“? Hvers vegna skrifar fólk á þennan hátt? Og svo er það að kalla manninn „einstakling“ sem sýnir ekki skapandi hugsun blaðamannsins.
4. „… að lögreglan hygðist framkvæma húsleit í húsnæði sem hann hafði aðkomu að ...“ Svona nafnorðastíll er auðvitað glórulaus „rassbaga“. Þarna á að segja að lögreglan ætlaði að leita í húsi … Er „framkvæmd húsleit“ einhvers staðar annars staðar en í húsi? Og svo aftur þessi „aðkoma“ sem hefur ekkert að gera þarna og lýsir engu.
5. „… að spyrja aðila spurninga sem fela í sér mögulegar upplýsingar um brot viðkomandi þá kikka inn ákveðin réttindi fyrir hann.“ Hvað þýðir þetta að „kikka inn“? Ég veit það svo sem en krafan er að snúa þessu á íslensku jafnvel þó þetta hafi verið haft eftir viðmælanda blaðamannsins.

Miklu fleiri villur eru í þessari stuttu grein. Ljóst að enginn les yfir, sem er auðvitað alvarleg ávirðing á ritstjóra og fréttastjóra. 

Oft er það þannig að sá sem hefur ekki hæfileika til að segja frá getur ekki heldur skrifað góða frétt. Hins vegar er frásagnargáfan ekki meðfædd heldur áunnin. Þar með ættu flestir að eygja von.” - Kærar þakkir, Sigurður. Þetta er heldur dapurlegur lestur. Enginn les yfir. Enginn metnaður. – Ég bjó ekki til orðið fréttabarn. En játa, að ég hef stundum notað það!

 

 

MÆTAST FYRIR DÓMARA

Úr frétt á mbl.is (11.02.2016): “Aðilar máls­ins mæt­ast fyr­ir dóm­ara í Wycom­be í Bretlandi þann 12. maí næst­kom­andi.” Betra væri að segja, að málsaðilar komi fyrir rétt, komi fyrir dóm. Þeir mætast ekki fyrir dómara. Sjá: http://www.mbl.is/folk/frettir/2016/02/11/logsottir_vegna_fotbrots_harrisons_fords/

 

LEIKARASKAPUR

Leikaraskapur gefur sjónvarpsfréttum ekki aukið vægi eða gildi. Á laugardagskvöld (13.10.2016) hafði fréttamaður Ríkissjónvarps háttað sig og skriðið undir sæng í plastkúlu. Svo var myndað. Þetta var kjánagangur. Síðan var rætt við ferðamenn, sem höfðu sofið í slíkri kúlu og notið norðurljósanna. Það var fréttin. Ekki fréttamaður undir sæng.

 

GETTU BETUR

Hvernig væri að breyta umgjörð spurningaþáttarins Gettu betur? Svona þættir geta verið skemmtilegir, en þessi er búinn að ganga sér til húðar. Svo er eins og Landsbanki Íslands sé hálfvegis búinn að kaupa þáttinn. Útsvarið er endingarbetra og þar hefur ýmsu verið breytt í áranna rás. Svarið Staupasteinn við spurningu í síðasta þætti Gettu betur þótti Molaskrifara orka tvímælis. Þegar skrifari var vegavinnubílstjóri m.a. í Hvalfirðinum sumarið 1958 ók hann stundum fram hjá steininum með Jónas Magnússon óðalsbónda í Stardal og vegaverkstjóra. Jónas leiðrétti Reykjavíkurstrákinn,sem hafði lært nafnið Staupasteinn. Jónas sagði það heiti seinni tíma vitleysu. Steinninn héti Karlinn í Skeiðhól. Seinna var vegurinn fluttur niður fyrir Skeiðhól, nær sjónum, og nú ber færri gesti að garði hjá Karlinum í Skeiðhól.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1888

ENN UM VEÐURORÐ

Í Molum var nýlega fjallað um veðurorð. Umhleypingur er oftast notað í fleirtölu um óstöðuga veðráttu með vindum og úrfelli og (oft) með sífelldum breytingum frá frosti til hláku og frá hláku til frosts.

 Af mbl.is (12.02.2016): ,,Eft­ir helg­ina er út­lit fyr­ir tals­verðar um­hleyp­ing­ar, og strax á mánu­dag geng­ur nokkuð djúp lægð upp að land­inu með hlý­ind­um og tals­verðri úr­komu.” Hér hefði átt að segja, að útlit væri fyrir talsverða umhleypinga ...

TH sá þetta líka og sagði í bréfi: ,, Hér er þörf á að kenna fréttabörnum kyn og fallbeygingu umhleypinga!”

 

AÐ FARA SÉR AÐ VOÐA

Lesandi skrifaði (14.02.2016): ,,Hvaða skoðun sem maður hefur á stefnu eða innihaldi Mbl, þá hélt ég að íslenskukunnátta þar væri betri - kannski er mín kunnátta bara svona slæm - sjá þessa klausu :
- ,,Fjöldi fólks fór sér að voða í Reyn­is­fjöru aðeins ör­fá­um tím­um eft­ir að kín­versk­ur ferðamaður lét þar lífið á miðviku­dag”.-
Ef fólk fer sér að voða, í mínum skilningi, þá fórst fjöldi manna í Reynisfjöru, stuttu eftir þetta hörmulega slys.” – Þakka ábendinguna. En orðabókin segir, að það að fara sér að voða sé að slasa sig vegna óvarkárni. Þannig að þetta orðalag er gott og gilt.

 

VISA INCORPORATED

Fyrirtæki sem á alþjóðavísu heitir Visa Incorporated hefur borið á góma í fréttum undanfarið. Stundum er það nefnt Visa ink (Inc) og stundum Visa Incorporate!  Sjaldnar heyrist Visa Incorporated, sem er hið rétta heiti (á ensku). Chrysler bílaverksmiðjurnar hétu um skeið Chrysler Corporation. Þetta er svipað því, að það fyrirtæki hefði verið kallað Chrysler Corp !

 

BÍLVELTA VARÐ

Enn er í fréttum talað um að bílavelta hafi orðið. Af mbl.is (14.02.2016): ,,Bíl­velta varð und­ir Ing­ólfs­fjalli um klukk­an átta í morg­un”. Hér hefði átt að segja: Bíll valt undir Ingólfsfjalli um klukkan átta í morgun.Sjá: http://www.mbl.is/frettir/innlent/2016/02/14/bilvelta_undir_ingolfsfjalli/

 

ÍSLAND TODAY

Það er að verða aðalsmerki Stöðvar tvö að hræra saman íslensku og ensku í þáttaheitum. Á föstudagskvöld (12.02.2016) kynnti sjálfur sjónvarpsstjóri 365 miðla, Stöðvar tvö, Jón Gnarr, þátt með heitinu Ísland Today, - hversvegna ekki hafa heitið alveg á ensku, - Iceland Today? Sjónvarpsstjórinn sagði, að þetta væri happening fréttaþáttur. Sjónvarpsstjórinn er ekki mikið fyrir íslenskuna samkvæmt þessu. Önnur smekkleysan í þáttaheiti á þessari sjónvarpsstöð er þáttur, sem heitir grautarslettunafninu: Ísland got talent.

Málsóðar ráða greinilega ríkjum á Stöð tvö. Því má svo bæta við að popplag í dægurlagakeppni Ríkissjónvarpsins, sem á vinsældum að fagna, heitir samkvæmt fréttum: ,,Spring yfir heiminum”. Er það ekki samskonar subbugrautarheiti? Hvað þýðir þetta? Molaskrifari skilur það ekki.

Svo auglýsir Íslandsbanki app eða smáforrit, sem þeir kalla Kass! Sennilega tekið úr ensku, (e. cash – reiðufé). Það er ekki öll vitleysan eins.

 

MEIRI SLETTUR

Maður sem aldrei virtist eiga breik (e. break). Maður sem aldrei var gefið tækifæri, aldrei fékk að njóta sín. Þetta var sagt við okkur í morgunþætti Rásar tvö (12.02.2016). Það er ekkert lát á þessu  þar á bæ.

 

LYFJAAUGLÝSING

Nú er heimilt að auglýsa lyf, sem ekki eru lyfseðilsskyld. Í sjónvarpsauglýsingu um Voltaren Gel er birt skjáfylli af texta , einar 18 línur með smáu letri. Textinn er 3-4 sekúndur á skjánum. Útilokað að lesa nema 2-3 línur. Hvaða tilgangi þjónar þetta? Áhorfendur eru engu nær. Einfaldara væri að nota tvö orð: Lesið leiðbeiningarnar. Þetta gildir um fleiri lyf, sem nú eru auglýst í sjónvarpi.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG