Molar um málfar og miðla 264

    Konur leyfðar í kafbátum,segir  dv.is (24.02.2010) í fyrirsögn.  Sama dag er svohljóðandi fyrirsögn á dv. is:  Konur leyfðar í réttarsölum.  Sami snillingur hefur sjálfsagt verið að verki í  báðum tilvikum. Konur fá að þjóna í kafbátum,segir á mbl.is  sama dag.  Molaskrifari veit varla hvor fyrirsögnin er verri; báðar eru slæmar.  Fyrirsögn  mbl.is  er aulaþýðing úr ensku ( e. serve).  Konur um borð í kafbáta, hefði verið skárra. Ráðlegg þeim , sem  samdi  þessa fyrirsögn að fletta upp sögninni að þjóna í  íslenskri orðabók.

Góða fyrirsagnir  gleðja lesandann, segir   Bjarni Sigtryggsson og bætir við: "Ókyrrð í lofti vegna deilu um launakjör" segir í glettilega skemmtilegri fyrirsögn um kjaradeilu flugumferðarstjóra í Netmogga í dag (24.02.2010).  Undir þetta skal  tekið.

 Af pressan.is (24.02.2010): Fresturinn sem rannsóknarnefnd Alþingis veitti tólf einstaklingum til að koma á framfæri athugasemdum um afmörkuð efni í skýrslu rannsóknarnefndar lauk klukkan 17:00 í dag. - Menn verða að vita hvaðan  lagt var af stað, þegar punkturinn er settur.  Fresturinn lauk ekki. Frestinum lauk. Eitthvað tekur enda. Einhverju lýkur.

  Á Stöð tvö  (27.02.2010)  sagðist veðurfréttamaður ætla að byrja á því að líta  til veðurs. Auðvitað er ekkert rangt við þetta. Molaskrifari er hinsvegar  íhaldssamur með afbrigðum og hefði  kunnað því betur , að talað  væri um að gá til veðurs. En auðvitað er þetta sparðatíningur. Það skal fúslega viðurennt.

 Sérkennilegt nýyrði (?) var í Morgunblaðinu 25.02.  Þar var talað um glæsilegan reiðhnakk.  Þetta er orð  finnur Molaskrifari  ekki  í  tiltækum orðabókum. Reiðhnakkur?  Af hverju ekki  bara hnakkur ? Hélt  sá  sem skrifaði, að  lesendur  blaðsins skildu ekki orðið  hnakkur ?

  Þegar Stöð tvö  sagði frá  hundi á brimbretti  í fréttum (26.02.2010) var óneitanlega  fyndið að heyra  fréttamanninn  segja  um hundinn ... með manninum, sem hann á !  Þetta er svo sem ekki málfræðilega  rangt , en  orðaröðin gefur  ekki rétta mynd af því, sem verið  er að reyna að segja. Einfaldast hefði verið að segja, að hundurinn hefði verið með eiganda sínum. Fremur ósennilegt er að hundurinn hafi átt manninn,  eða hvað?

Hannes með böggum hildar

  Hannes  Hólmsteinn Gissurarson, æðsti prestur  frjálshyggjunnar, eða  æsti prestur frjálshyggjunnar,eins og einhver sagði,   getur nú ekki á sér heilum  tekið   vegna  nýs ritstjóra Fréttablaðsins. Hannes  fer og mun fara hamförum gegn Ólafi Stephensen. Ólafur  er fagmaður og fínn blaðamaður. Skoðanir hans  voru hinsvegar ekki að skapi  kvótaeigenda Morgunblaðsins. Þessvegna var hann rekinn,. Hannes skrifar  digurbarkalega á blogginu, en leyfir  engum að gera athugasemdir.  Hvað var þessi hirð í kringum hann annars kölluð?  Man  það nokkur?

Tillitslausir ökumenn

  Ómar Ragnarsson skrifar í kvöld  prýðilega  færslu, þar sem hann rekur  samtöl  við  óprúttna og tillitslausa ökumenn, sem leggja í stæði,sem eru sérmerkt  fötluðum. Ótrúlega margir telja sig þurfa   tvö  bílastæði. Ung  stúlka  lagði   stórum Ford pallbíl  í tvö  stæði  við Austurver   á miðvikudaginn. Þegar henni  var bent á að hún væri   að taka  tvö stæði, ver  svarið: Ég er bara  rétt að skreppa, - svo hélt hún áfram inn í verslanamiðstöðina.   Bíllinn er í  eigu  Lýsingar.

 

 

 

 

 

 

 Hinn ökumaðurinn lagði undir sig  gangstéttina fyrir framan Þjóðleikhúsið og tók ekki mikið  tilliti til gangandi vegfarenda í   ófærðinni í gær.  Jeppinn  er   skráður í eigu einkahlutafélags.

Molar um málfar og miðla 263

   Líklega  er  málfarsráðunautur  RÚV búinn að leggja  blessun  sína  yfir það orðalag fréttamanna að tala um síðasta vetur, síðasta  sumar og  síðasta sunnudag. Önnur  ályktun verður vart  dregin  af því ,að  þetta  orðalag skuli nú heyrast næstum í hverjum fréttatíma. Molaskrifara  finnst þetta ekki gott mál.

  Þegar  ég sá út í morgun, vissi ég að það yrði erill,  hefur pressan.is  eftir lögreglumanni (25.02.2010).  Hér hefði verið  eðlilegra að  segja: Þegar ég leit út í morgun... Hinsvegar  segir maður:  Glugginn var svo hélaður að ég sá ekki út. Í þessari  sömu frétt var sagt,  að óveður  hefði  geysað.Líklega  er minni áhersla lögð á  stafsetningarkennslu nú en  áður. Óveður geysar ekki, það geisar. Sá  sem þetta skrifaði geystist hinsvegar fram úr  getu sinni   til að skrifa  rétt mál.   Um og eftir  miðja síðustu öld var reynt á það í hverju einasta stafsetningarprófi í  Gagnfræðaskóla Austurbæjar hvort nemendur  kynnu  skil  á því  hvenær ætti að skrifa  geysa og hvenær geisa. Það er víst af ,sem áður var.

  Sló körlunum ref fyrir rass,sagði í myndatexta í Morgunblaðinu (23.02.2010). Hér  hefði átt að  standa: Skaut  körlunum ref fyrir rass, en það þýðir, - tókst (óvænt) að verða körlunum fremri.  Sjá bls.  672, Mergur málsins, Íslensk orðatiltæki , uppruni, saga og notkun eftir  Jón G. Friðjónsson. Þá bók ættu allir sem skrifa  fréttir að hafa  við höndina.

 Í  sjónvarpsfréttum RÚV (22.02.2010) var  talað um að koma upp tveimur  búðum. Orðið  búðir var  hér notað í merkingunni bækistöð,  ekki sölubúðir. Hallast Molaskrifarin að því að  segja hefði átt, - tvennum búðum.  Þá var í sama fréttatíma  sagt: Vanskil er alvarlegt vandamál.  Hefði átt að  vera: Vanskil eru  alvarlegt vandamál, því vanskil er  fleirtöluorð, -- ekki til í eintölu.

 Í tíu fréttum RÚV sjónvarps (22.02.2010)  var okkur  sagt ,að flugmenn þýska  flugfélagsins Lufthansa  væru í verkfalli. Þá var tæpur klukkutími frá því að frétt var  birt á mbl.is  um að verkfalli flugmanna Lufthansa  hefði verið frestað. Fréttastofa RÚV má aldrei sofa.

Háhyrningar eru ekki gáfuð gæludýr

  Því var á sínum tíma haldið fram á  svokölluðum Hvalavef RÚV ,sem ætlaður er börnum, að háhyrningar væru gáfuð gæludýr, sem  gerðu ekki mönnum mein. Það kostaði nokkrar blaðagreinar og tilvitnanir í skráð  tilvik um árásir háhyrninga á fólk að  fá þetta leiðrétt. Konurnar sem  sáu um vefinn þrjóskuðust lengi  við. Leiðrétting fékkst að lokum eftir að Markúsi Erni útvarpsstjóra hafði verið kynnt málið.  Háhyrningar eru  grimmustu dýr sem hafdjúpin hýsa. Það er ekki að ástæðulausu, að þeir eru kallaðir  „killer whales" ,drápshvalir,á ensku. Séð hef ég  myndir af háhyrningahópi, sem kastar  lifandi kópi  á   milli sín áður en þeir tæta hann í sig.

Háhyrningur í Orlando drap konu

Molar um málfar og miðla 262

 Fjögurra dálka  fyrirsögn var á bls. 7  í Mogga (22.002.2010): Tungumál mega ekki detta út. Vandað málfar? Ekki finnst Molaskrifara það.

Úr dv.is (20.02.2010): Lögreglunni á Suðurnesjum hefur þó ekki borist fleiri tilkynningar um slíkt athæfi í Garðinum. Hér hefði átt að  standa:  Lögreglunni á  Suðurnesjum hafa  þó ekki borist...

Í íþróttafréttum RÚV sjónvarps  var sagt (16.02.2010): Það var  mikil eftirvænting fyrir leiknum.  Réttara hefði verið að  segja: Leiksins var beðið með mikilli eftirvæntingu.

Halló Moggi ! Úr mbl. is (20.02.2010). Fréttin  byrjaði svona: 64 nemendum og áhafnameðlimum var bjargað í gær.Gömul  regla í  fréttaskrifum er að  byrja aldrei  frétt á  tölustöfum. Enn skal  minnst á orðið  áhafnarmeðlimur,  mbl.is   skrifar reyndar áhafnameðlimum.  Skelfilegt orð,  sem  hvorki ætti að sjást né heyrast. Meira úr  mbl.is (21.02.2010) þar segir: Bíllinn er mikið skemmdur og  brotnuðu undan honum  tvö eða þrjú dekk.  Að mati Molaskrifara hefði  hér átt að tala um hjól, en ekki dekk. Annars sýnist kannski sitt  hverjum um það.

  Í fréttum  RÚV  af mannskaðaveðrinu á Madeira (21.02.2010) var sagt , að  aftakaveður hefði gengið yfir  eyna en í fréttum Stöðvar tvö var sagt,  að stormur hefði gengið yfir  eyna. Tvímælalaust betur orðað hjá  RÚV.

  Eftirfarandi frétt  af visir.is  (23.02.2010)  er lýsandi  dæmi um kunnáttuleysi þess sem skrifar. Þá krefjast samtökin einnig að Birnu Einarsdóttur, bankastjóra Íslandsbanka, Árna Tómassyni, formaður skilanefndar Glitnis og Friðriki Sophussyni, stjórnarformaður Íslandsbanka, verði vikið úr bankanum og atvinnulausum aðilum boðið stjórnarstörfin í stað þeirra.

Molar um málfar og miðla 261

 Í hálfrar mínútu sjónvarpsviðtali í Ríkissjónvarpinu  (20.02.2010) tókst sigurvegaranum í prófkjöri Sjálfstæðismanna í Kópavogi að  segja  þrisvar sinnum ofsalega og einu sinni ofboðslega. Ofsaleg orðgnótt, -  ekki satt ?

 Í dægurmálaþætti á  Rás  eitt , RÚV, var nýlega sagt:  .... framkvæma  tvöfalt  lögheimili og  ...engin efnisbreyting sem þarf að breyta.  Rétt er að  fram komi, að það var  gestur í þættinum ,sem  notaði þetta  orðalag, ekki  starfsmaður  RÚV.

 Viðbúið er að skýrsla rannsóknarnefndar Alþingis verði frestað á ný ...  Ekki er  þetta  nægilega gott hjá þeim á vefmiðlinum  visir.is (17.02.2010). Þar flaska menn sífellt á  grundvallaratriðum málfræðinnar.

   Í fréttum Stöðvar tvö (18.02.2010)  var sagt: „... ekki dómurinn, heldur  álitshnekkurinn". Orðið hnekkur, er  ekki til  íslensku. Þarna átti að tala um álitshnekki, en hnekkir er  eintöluorð,sem þýðir, tjón,áfall eða  afhroð og álitshnekkir,  er  það þegar einhver  setur niður  að  virðingu  eða  trúverðugleik, eins og  orðabókin  segir.

Gera verður þá kröfu til þeirra sem sitja á Alþingi Íslendinga, að þeir séu þokkalega máli farnir, og  segi ekki eins og þingmaðurinn,sem rætt var  við  í  hádegisfréttum RÚV (19.02.2010)  „.... getum ekki landað verri samning en sá sem á að fella".  Molaskrifari lætur lesendum eftir að  greina villurnar í þessu  setningarbroti.

Molar um málfar og miðla 260

 Fjölmiðlar  dreifa og búa til efni af ýmsu tagi. Fréttastofur framleiða  texta, ef þannig má  að orði komast, ritað mál  eða  talað.  Í öllum  framleiðslufyrirtækjum er gæðaeftirlit. Unnið er  í samræmi við ákveðna staðla og þess  gætt að framleiðslan standist  tilteknar kröfur. Þessu er ekki þannig háttað með íslenska  fjölmiðla. Þar  er   gæðaeftirliti oftast látið  látið  lönd og leið. Til eru þó  reglur um  málnotkun og málfar, sem  fjölmiðlar ættu að fara eftir.  Hvað segja lesendur  til dæmis um eftirfarandi setningu úr  dv. is. (16.02.2010) :  Pilturinn lést að lokum af völdum áverka á höfði og efri líkama.  Efri líkama?    Ekki  er þetta orðalag öðrum til fyrirmyndar.

 

Úr dv.is (16.02.2010): Hún gaf þær skýringar á sínum tíma að henni hefði vantað peninga fyrir reikninum og skuldum. Halló, DV ! Vantaði henni peninga ?  Hana  vantaði peninga, átti þetta auðvitað að vera.

Það er heldur óvenjulegt að tala um útgefendur fjölmiðla  eins og gert  var í mbl.is (16.02.20210): ...vegna umfjöllunar um morð á þekktum útgefanda fjölmiðla.  Þetta er  ekki  rangt, en  ekki er orðalagið Molaskrifara að skapi.  Blöð eru gefin út,  en sama  orðlag er ekki hægt að nota um útvarps- eða sjónvarpsstöðvar.

 Í frétt á  dv.is (16.02.2010) var fjallað um  þá sem gerðu  grín að  einsktaklingum með  Downs -heilkenni  svonefnt. Þar var sagt: Dóttir hennar Bristol sagði að líf þeirra sem þurfa sérstakar þarfir vera eitthvað sem ekki eigi að gera grín að...    Ekki verður annað  sagt en  að þetta sé  einstaklega  klaufalega orðað, - þurfa sérstakar þarfir.  Þarna verið að tala  um þá  sem  búa  við  þá fötlun,sem  fylgir  Downs heilkenni.

Molar um málfar og miðla 259

 Góð redding í bili, var letrað á skjáinn í fréttatíma Ríkissjónvarpsins (17.02.2010). Þetta er  kæruleysilegt og óvandað málfar, sem  ekki á  erindi í á skjáinn. Ýmsa  í Efstaleiti  skortir tilfinningu  fyrir því hvað boðlegt er í þessum efnum. Þetta var ekki boðlegt.

Betur fór en á horfðist, þegar mæðgin fundust  heil á húfi í illviðri, eftir að hafa villst frá  samferðafólki  á jökli. dv.is segir frá skrifum Ómars Ragnarssonar um málið. Þar segir meðal annars: ..Ómar bendir á að daglega frá síðustu helgi hafi veðurspár gert ráð fyrir miklum veðubrigðum,.. Þetta er  ekki rétt með  farið. Ómar kann íslensku vel og talaði réttilega um  veðrabrigði. Í  sömu frétt  skrifaði  fréttamaður  dv.is  að  leitað  hefði verið að konu og pilt. Átti  að vera. .. konu og pilti.

 Í kvöldfréttum  RÚV (13.02.2010) hafði fréttamaður  eftir  fjármálaráðherra um  breska  frétt um Iceasave  tillögur, „..að þetta væri bara ein af mörgum vangaveltum úti á akri". Þetta  orðalag  er óvenjulegt og þykir Molaskrifara skrítið að jafn vel máli farinn maður  og Steingrímur J.  skuli hafa tekið svona til orða,sé rétt eftir  haft.

 Alltaf  finnst Molaskrifara  það  svolítið kyndug varkárni, þegar fjölmiðlar flytja fréttir af eldsvoðum  þar sem greinilega er um íkveikjur  að ræða  og  segja „Grunur er um íkveikju".  Eldur kom nýlega upp  í fiskikörum úr plasti ,sem  stóðu  við  húsvegg í  Sandgerði. Ekki hefur  kviknað í körunum af sjálfu sér  og  ekki   eru í þeim rafleiðslur. Auðvitað var  kveikt í þeim og þá  á að orða það skýrt.

 Í  yfirliti hádegisfrétta RÚV (14.02.2010) var sagt:  Breski íhaldsflokkurinn hefur nú 11% forystu á breska Verkamannaflokkinn. Verið var að vitna  til skoðanakannana. Forysta er ekki rétta orðið í þessu samhengi að mati Molaskrifara. Hér  hefði verið   eðlilega  að tala um forskot.

 Leki kom  að  báti  utan  við  höfnina í Hafnarfirði.og  segir  mbl. is n(14.02.2010)  svo  frá: Mikið vatn var komið í bátinn þegar Landsbjargarmenn komu að,....  Líklega var þarna um  sjó að ræða   fremur en vatn, enda báturinn á  sjó !

Molar um málfar og miðla 258

 

 Sérkennilega  var komist að orði í frétt   sem  visir.is birtir (12.02.2010) um  rússneskan  bónda ,sem kom heimatilbúnum jarðsprengjum fyrir í kartöflugarði sínum: „Upp um þetta komst þegar þjófur lenti á einni jarðsprengjunni og fannst í umtalsverðum tætlum. Það var í ágúst á síðasta ári og þjófurinn er búinn að jafna sig þokkalega. "   Það  var einkum orðalagið , að þjófurinn hefði verið í umtalsverðum tætlum, en  væri  búinn að jafna  sig þokkalega,  sem  vakti  athygli   Molaskrifara,sem á erfitt með  sjá þetta fyrir sér.

 Á  bókarkápu,sem Molaskrifari skoðaði í  bókabúð, var umsögn  rithöfundar um  bókina.  Hún var ekki  nema   3-4 línur. Þar notaði   rithöfundurinn orðið   „fenómen" , innan  gæsalappa,   og  enska orðið unique stafsett  á  íslenskan  máta, - júnik, án gæsalappa..  Molaskrifari  er  svo gamaldags að honum finnst eðlilegt, að umsögn íslensks  höfundar um íslenska  bók, sé á íslensku.

Úr mbl. is (12.02.2010): „Ung stúlka, fædd árið 2006, féll eina sex metra út um glugga á húsi í Þingholtunum rétt fyrir klukkan sex í kvöld.". Samkvæmt þessu  hefur þetta  ekki verið „ung stúlka", heldur  fjögurra ára telpa, eða  telpa á  fjórða ári.. Sem betur  fer slasaðist  telpan  ekki alvarlega.Hún var ótrúlega heppin.

Sagt var frá nýrri  námsgrein, átthagafræði,  í skóla á  Vesturlandi í fréttum RÚV (13.02.2010) Í  Austurbæjarskólanum í Reykjavík var fyrir  60 árum   námsgrein ,sem hét átthagafræði.  Sá sem  þetta skrifar naut  góðs af kennslu í þeirri grein. Ekkert er nýtt undir sólinni.

Í kvöldfréttum  Stöðvar  tvö  var í inngangi  fréttar  vitnað í  forsætisráðherra  og   talaði þulur   um menn,  sem „.. ættu að sýna  sóma sinn í að ..." Síðan var rætt við  forsætisráðherra,sem   sagði réttilega, „sem ættu að sjá  sóma sinn í að ..." Í þessum sama  fréttatíma kom þolmyndar áráttan  fram  í frétt, þar sem  sagt var: „ .... þar sem hann var skilinn eftir af lögreglunni.".  Af hverju ekki : Þar sem  lögreglan  skildi hann eftir ? Í þessum  sama fréttatíma var sagt: „ Fjöldi manns hafa... "   Svo einkennilegt,sem það  kann  sumum að  virðast, þá er  fjöldi  eintöluorð. Þessvegna  hefði átt að segja:  Fjöldi manns hefur....

  Guðmundur Kristjánsson,sem  hefur verið búsettur í Danmörku í 16 ár   sendi  Molum nokkrar línur um  málnotkun. Guðmundur seguir   meðal annars:  „ Og oft verð ég svo hneykslaður að það hálfa væri nóg. Eitt síðasta dæmið um misnotkun í málinu, sem ég hef rekist á, er fyrirsögn í Morgunblaðinu þar sem sagt er að flatlúsin sé í "útrýmingarhættu". (Tekið upp eftir frétt í dönskum fréttamiðli).

Mér var kennt að "hætta" væri eitthvað sem menn óttast. Óttast Moggamenn þá að flatlúsinni verði útrýmt? :o)  Takk fyrir þetta , Guðmundur.  Þarna hefði farið betur á að segja,  að verið  væri að útrýma  flatlúsinni.