Molar um málfar og miðla 257

 

Í þessum  Molum eru ítrekað gerðar athugasemdir  við  sömu hlutina. Þetta er gert í þeirri veiku von að vonandi  holar  dropinn steininn.  Það er engu líkara  en  fjölmiðlar hafi bundist  samtökum um að kasta  fyrir  róða   þeirri  gamalgrónu málvenju að  segja,  í fyrra  vor   eða  í fyrra sumar. Nú er í tísku að tala um síðasta sumar og síðasta vor.  Þetta er auðvitað  beint úr   ensku,--„ last summer",„last spring"Í  fréttum Stöðvar  tvö (11.02.2010) var   í  upphafi  fréttatímans  talað um um „síðasta  sumar". Um miðbik fréttatímans  var talað um,„síðasta vor" og í tíu fréttum RÚV sjónvarps  þennan  sama  dag var talað um „síðasta laugardagskvöld" þegar  eðlilegra  hefði verið að  segja á laugardagskvöldið  var.

 

 Í  íþróttafréttum Ríkissjónvarpsins (11.02.2010)  talaði  íþróttafréttamaður  tvisvar sinnum um  „snjóstorm". Orðið  snjóstormur  er  ekki íslenska . Það er aulaþýðing úr  ensku. Orðið snjóstormur  er ekki  til í íslensku. Finnst ekki í orðabókum.  En bögubósar  fjölmiðla  keppast  við að  troða því í hlustir okkar.  Nú leggur  Molaskrifari til að málfarsráðunautur Ríkisútvarpsins haldi sérstakan  fund með   fréttaliðinu  til að leggja áherslu á  að orðið snjóstormur er  ekki til og ekki boðlegt. Hann gæti í leiðinni  bent  þeim á  hin mörgu orð sem  íslensk  tunga  á  yfir  snjókomu af ýmsu tagi. Líka mætti hann nefna  þetta með „síðasta vetur" og „síðasta  sumar."

Ekki var margt í  dagskrá  RÚV sjónvarps fimmtudagskvöldið 11. febrúar,sem  höfðaði til Molaskrifara. Að loknum fréttum og Kastljósi:  Eli Stone, bandarísk þáttaröð. Hrúturinn Hreinn. Aðþrengdar eiginkonur „Desperate Housewives" bandarísk  þáttaröð um nágrannakonur í úthverfi,  Fréttir og veður, Herstöðvalíf, „Army Wives" bandarísk þáttaröð   um eiginkonur hermanna.  Himinblámi,  norsk þáttaröð. Þetta heitir að sinna menningunni. Tvær þáttaraðir um bandarískar eiginkonur af ýmsu tagi. Þetta er  efnisröðun, sem  segir sex !  Molaskrifari fór á    tónleika Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Háskólabíói  þetta kvöld og naut  frábærra hljómleika fram í fingurgóma.

Á vef RÚV  er sagt frá  efni Kastljóss og þar segir  svo um einn gesta  þáttarins: „Brynja fékk hann til sín í settið".  Ekki verður sagt að sérstaklega sé  vandað  til málfars eins og þetta er  orðað.

 Erfitt er að botna í því  hversvegna  fjölmiðlar (Stöð tvö 13.02.2010) ítrekað kalla  til sem álitsgjafa  lögfræðing,sem kunnastur er fyrir kennitöluflakk. Það er Molaskrifara með öllu óskiljanlegt. Er Stöð tvö að segja áhorfendum að það sé gott og  gilt að skilja gamlar skuldir eftir á  gömlum kennitölum og byrja upp á nýtt  undir nýju númeri?

Bjarni Sigtryggsson  sendi  Molum eftirfarandi  pistil:

„Meintur lýðræðishalli í herbúðum Vinstri grænna hefur leitt af sér sitt af hverju; m.a. fréttatilkynningu þar sem bæði er fjallað um "aðferðafræði Vinstri grænna" og "endurskoðun reglna um framkvæmd forvala."  Fjögur nafnorð í einni bendu og orðið *forval* komið í fleirtölu. Voru þar úrvöl frambjóðenda? Jafnvel sumum frambjóðendum boðið upp á sjálfvöl.

*Aðferðafræði* (no.) er þýðing á enska orðinu *methodology.* Frjálsa orðabókin á Netinu skýrir orðið svo: "...the theoretical analysis of the methods appropriate to a field of study." Ekki fer á milli mála að það merkir viðurkenndar aðferðir við vísindarannsóknir Þetta orð er orðið eitt hinna margfrægu tískuorða, sem menn sletta óspart í rangri merkingu til þess að hljómi betur. Merkingarleysa umfram innihald."

 

 

 

Genginn er ...

Genginn er góður drengur.  Hollvinur Íslands og alls sem íslenskt er. Minning hans um lengi lifa með öllum sem honum kynntust og þeir voru margir. Neil Ófeigur Bardal var vinur minn. Hans mun ég minnast í lengra máli síðar.

Neil Ófeigur Bardal látinn

Molar um málfar og miðla 256

    Ríkisútvarpið  á hrós  skilið  fyrir umfjöllun um íslenskt  mál á  fimmtudags-  og  föstudagsmorgnum  í morgunþætti  Rásar eitt,  Víðu og breiðu.  Sömuleiðis  ber að hrósa  Morgunblaðinu  fyrir að birta nú  vikulega pistla   í Lesbók um íslenska  tungu. Þetta er allt af hinu góða.

 

 Svona breytist tungan: „Það verður bara ekki gefist upp",  sagði framhaldsskólanemi í fréttum RÚV sjónvarps (08.02.2010).  Við , sem  eldri erum  ,hefðum sennilega sagt: „Við ætlum ekki að gefast upp", eða „ við gefumst ekki upp".   Í þessum sama fréttatíma  var sagt að hollenski seðlabankastjórinn,„ segðist hafa fengið öndvert mat  á  stöðu  íslensku bankanna". Orðið öndvert  er  rangt í þessu samhengi. Það sem átt er við er, að  seðlabankastjórinn hafi  fengið misvísandi upplýsingar um stöðu íslensku bankanna.  Vísa annars á  Íslenska orðabók um merkingu orðsins öndverður.

 

 Stundum er það þannig hjá  RÚV í Efstaleitinu, að  það er eins og  fólk hlusti ekki á  útvarpið. Í átta fréttum (12.02.2010) var augljós  málvilla , þegar fréttamaður  tók svo  til  orða :  „.... þegar þeir  reyndu að  koma tóg í skrúfu japansks skips".  Þarna átti  auðvitað að segja, - reyndu að koma  tógi.... Þessi villa  var svo endurtekin í aðalfréttatíma í hádeginu. Í þessu tilviki  er bara tvennt   til. Annaðhvort  vita  menn ekki hvernig  orðið   tóg (tó), reipi eða kaðall beygist, - tóg um tóg  frá tógi til tógs, eða menn hlusta ekki  á eigin  fréttir. Veit ekki hvort er verra.    

  Í sex fréttum RÚV (08.02.2010) var sagt: „ ... og hefur hún ærin verkefni fyrir  höndum".  Ekki er þetta orðalag  Molaskrifara að skapi. Heldur  hefði átt að segja , til  dæmis, -  og á  hún  ærin verkefnum  fyrir  höndum  ,  eða  og  bíða hennar ærin  verkefni. 

 Í viðtali  (RÚV 08.02.2010) um kæru vegna utankjörfundaratkvæða í prófkjöri VG í Reykjavík um helgina talaði  formaður kjörstjórnar um „hinn póstlega hluta  í kosningunum". Þetta orðalag hefur Molaskrifari aldrei heyrt áður og vonar að hann heyri aldrei aftur.

„470 kannabisplöntur upprættar", segir á mbl. is (08.02.2010). Vel að orði komist. Að uppræta ´þýðir að rífa upp með rótum, útrýma,eyða.

  Bjarni Sigtryggsson vakti athygli Molaskrifara á eftirfarandi úr dv. is (07.02.2010) : „Þar segir: „... en í honum voru kveikjuláslyklar bifreiðarinnar."  Kveikjuláslyklar! . Í sömu frétt  stóð þetta: „Lýst er eftir grárri Subaru Impreza bifreið en hún er mikið tjónuð á vinstra framhorni ."  Sem er mikið tjónuð!" Fráleitt er að   segja „ tjónuð" um  bifreið  ,sem  orðið hefur  skemmdum. Molaskrifari  bendir   hinsvegar á  að kveikjuláslykill er orð  sem  oft  hefur   verið notað  yfir  það sem líka var kallað,      „ svisslykill". Nú  tala  menn hinsvegar   bara um  bíllykil eða  bíllykla. Sem er alveg prýðilegt.

 

 

 

Skipt um skoðun

  Sá sem þetta skrifar ,skammast sín ekkert   fyrir að skipta um skoðun,  ef aðstæður breytast,  eða  ástæða er til að  endurskoða  fyrri afstöðu  eða  ákvörðun.

Um áramótin sagði ég upp áskrift að Morgunblaðinu. Nú hef ég ákveðið að  gerast áskrifandi að nýju. Hef  sem sagt skipt um skoðun. Á

Ástæður eru meðal annars þessar:
Ég  hef fengið vissu fyrir því, að Morgunblaðið er hætt að birta  pistla Sverris Stormskers. Þau skrif  voru ein helsta ástæða þess að ég upp áskriftinni.  Í öðru lagi , þótt kannski í litlu sé, er Morgunblaðið  farið að birta  reglulega pistla um móðurmálið. Það met ég mikils. Í þriðja lagi  þá hefur  það  komið illa við mig , þegar andlát  góðra  samferðamanna , hefur   framhjá mér, - vegna þess  að ég sé ekki Morgunblaðið  reglulega. Þetta hefur gerst í tvígang  nú nýlega.

 Auðvitað gæti ég  farið þá leið,sem ég veit að ýmsir hafa farið. Sagt upp áskrift í eigin nafni, en einhver annar í fjölskyldunni gerist  nýr áskrifandi.  Sú leið hugnast mér hinsvegar  ekki.

 Ég geri fastlega ráð fyrir að vera áfram ósáttur við sumt í fréttaflutningi og  flest í stjórnmálaskrifum Morgunblaðsins, en það er eins og  annað, að  svo er margt  sinnið  sem skinnið.  Þessi ákvörðun er tekin eftir  talsverða  íhugun og ég skammast mín ekki  hið minnsta fyrir að skipta um skoðun, en   veit auðvitað að ýmsir bloggarar  munu leggja  þetta út mér á  verri veg. Það snertir mig hinsvegar ekki. Ekki  kæmi á óvart þótt athugasemdaregn fylgdi í kjölfar þessara  skrifa.