Molar um málfar og miðla 1845

BROTLENDING

Skúli Brynjólfur Steinþórsson, sem lengi var flugstjóri hjá Loftleiðum, Flugleiðum og Icelandair, sendi Molum eftirfarandi bréf (24.11.2015):

,,Heill og sæll,
ég hefi tekið eftir því að þegar sumir fjölmiðlar fjalla um það, þegar Germanwings flugvélin fórst í Ölpunum, þá tala þeir um að hún hafi brotlent. Flugvélinni var viljandi flogið inn í fjallshlíð þannig að hún splundraðist. Það er ekki brotlending. Brotlending er þegar loftfar brotnar í lendingu. Það er talað um brotlendingarþol (crashworthiness), sem er sá eiginleiki loftfars að burðarvirki þess standist slys og óhöpp þannig að þeim sem í því eru verði sem minnst mein af.

 - - Nú sá ég í fréttum að rússneska flugvélin, sem var skotin niður hafi brotlent eftir að hún var skotin niður og flugmennirnir höfðu skotið sér út í fallhlífum, skrítin brotlending það”. Skúli Brynjólfur bætti svo við:,, Það væri kannske ágætt að benda þeim sem eru að fjalla um flugmál á Flugorðasafn Íslenskrar málnefndar. Þar man ég að vísu eftir einni breytingu, við breyttum flugrita (flight recorder) í ferðrita sem innifelur þá bæði flugrita (flight data recorder) og hljóðrita (voice recorder)” – Þeirri ábendingu er hér með komið á framfæri. Molaskrifari veit, að bréfritari hefur verið ötull orðasmiður á þessum vettvangi.

 Molaskrifari þakkar Skúla Brynjólfi þetta ágæta bréf og þarfar ábendingar.

 

AÐ VINNA HJARTA

Þ.G. vakti athygli á þessari frétt á dv.is (25.11.2015): http://www.dv.is/frettir/2015/11/25/svidsetti-eigid-mannran-til-ad-vinna-hjarta-fyrrverandi-kaerasta/

,,Sæll Eiður, þakka þér þína þrotlausu vinnu. Ég rakst á greinina hér að ofan en í henni kemur í þrígang fram að konan reyndi að vinna hjarta síns fyrrverandi maka. Þykir mér það fremur undarlegt happadrætti.
Færi ekki betur á að segja hana hafa reynt að vinna ást hans á nýjan leik, jafnvel vekja hrifningu aftur?”. Kærar þakkir, Þ.G. Sammála þér.

 

RYÐGAÐUR – RYKAÐUR

 Í Víkverjapistli Morgunlaðsins (24.11.2015) , segir Víkverji: ,,Daginn eftir þessa skemmtum var Víkverji í ryðgaðri kantinum...”. Og: ,, í ljósi þess að Víkverji var ryðgaður ...” Molaskrifari hefur aldrei heyrt orðið ryðgaður í annarri merkingu en um járn, sem er þakið ryði, ryðgað, ryðétið, jafnvel ryðbrunnið. Það skyldi þó ekki vera að ágætur Víkverji hafi verið rykaður. Orðabókin segir ,að það að vera rykaður , sé að vera slæptur eftir áfengisdrykkju eða enn undir áhrifum daginn eftir drykkju. Segi bara svona!

 

MYNSTRUÐ AUGU

Sigurður E. Sigurðsson skrifaði (25.11.2015) : http://www.eyesland.is/Annad/

Ofnæmisprófaðir leppar fyrir augu með bangsamynstri.

 ,,Sæll Eiður.

 Ofanskráða auglýsingu( sem ég tel hreina hrákasmíð) getur að líta á heimasíðu eyesland.is. Mér finnst þetta vera metnaðarleysi virts fyrirtækis að bjóða uppá slíkt, að maður tali nú ekki um auglýsingastofuna og þann sem markaðssetur vöruna.

Hvert er þitt álit?” Þakka bréfið, Sigurður. Mér finnst þetta ekki vel orðað. Hér hefði þurft að vanda betur til verka.

 

ER ÞÖRF Á ...?

,,Er þörf á að lögreglan vopnavæðist?” Eitthvað á þessa leið spurði fréttamaður Ríkisútvarpsins á fimmtudagskvöld (26.11.2015) . Lögreglan í Reykjavík/á höfuðborgarsvæðinu/ hefur haft aðgang að skotvopnum, meira að segja vélbyssum ,(verið vopnavædd, eins og fréttamaður orðaði það) alveg síðan á fjórða áratug síðustu aldar, - ef ekki lengur. Örugglega í meira en 75  ár.  Fréttamenn þurfa helst að vita aðeins meira en það sem gerðist í gær.

 

HLÉ

Verður nú stundarhlé á molaskrifum.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1844

 

ÓVÖNDUÐ SKRIF

Sigurður Sigurðarson sendi skrifara þessar línur á þriðjudaginn (24.11.2015): Sæll,

Mikið óskaplega er vefritið Pressan oft illa skrifað. Hvernig má skilja eftirfarandi fyrirsögn: „Hvers vegna lék Belgía svo stórt hlutverk í hryðjuverkunum í París?“ Því er til að svara að Belgía lék ekkert hlutverk í þeim atburðum. Landið kom hins vegar við sögu og þá sérstaklega höfuðborgin. Fyrirsögnin er hreinlega heimskuleg, bæði röklega sé og málfræðilega.

 

Öll greinin er afar illa skrifuð. Hér eru nokkur dæmi um rugl og bull:Þetta er heldur ekki eina hryðjuverkið í Evrópu sem hefur haft þræði til Belgíu …

1. Belgía er klofið ríkií vissum skilningi …
2. Belgía skiptist í þrjá hlutaþar sem mismunandi tungumál eru töluð.
3. Þettaorsakar ákveðna þröskulda tungumálalega séð. 
4. Þá hafa héraðsstjórnir landsins mikið sjálfstæði og það hefur á mörgum sviðum valdiðskrifræðisöngþveiti 
5. Hann benti áað þegar fólk gagnrýni að þegar sex lögreglulið starfi í Brussel, með sína 1,2 milljónir íbúa, þá detti fólki ekki í hug að þessi lögreglulið sinni ekki vörnum gegn hryðjuverkum
6. Héraðsstjórninar hafa verið seinarað taka við sér að viðurkenna að vandinn væri til staðar ...
7. Mikið atvinnuleysi, fátækt og margir útlendingarhafa í sameiningu myndað góð skilyrði …
8. Ekki má gleyma aðstaðsetning Belgíu er góð fyrir þá sem hyggja á ódæðisverk í Evrópu. 

Molaskrifari þakkar Sigurði þarfar ábendingar. Vonandi  les  pressuskrifarinn þessar línur.

VILLUR Í AUGLÝSINU

Molalesandi sendi eftirfarandi (25.11.2015): ,,Hér er merkileg auglýsing frá Orkuveitu Reykjavíkur, þar sem stór bókstafur er notaður til auðkenningar en ekki skv. stafsetningarreglum. Hér eru fjórar villur, ekki færr1. Og mörg dæmin eru verri. “

https://starf.or.is/or/ViewJobOnWeb.aspx?jobid=913

 Þetta er auglýsingin:

,,Mannauðsráðgjafi

 Hefur þú einlægan áhuga á að virkja og stuðla að vexti fólks í starfi?

Við leitum að jákvæðum og kraftmiklum félaga í létt og faglegt teymi mannauðssérfræðinga í Starfsmannamálum Orkuveitu Reykjavíkur. í sameiningu sjáum við til þess að starfsmannastefna OR samstæðunnar sé virk og unnið sé markvisst eftir þeim Lykiláherslum sem við höfum sett okkur til að stuðla að því að OR samstæðan sé eftirsóknarverður vinnustaður. Megináherslur starfsins eru starfsþróunar- og fræðslumál ásamt mannauðsráðgjöf fyrir ákveðin fyrirtæki OR samstæðunnar sem eru Veitur, Orka náttúrunnar, Gagnaveita Reykjavíkur og OR.”

 

ENN UM AÐ OG AF

Æ oftar sér maður svona rugling (mbl.is 25.11.2015):  ,,Einn var um borð og komst hann að sjálfs­dáðum í björg­un­ar­bát”.  Af sjálfsdáðum,hefði þetta átt að vera, af eigin rammleik.

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/25/bat_ur_inn_hrein_lega_skidlogadi/

 

VÍUR

Vía, flt. víur, eru maðkafluguegg í fiski eða kjöti. Að bera víurnar í eitthvað eða einhvern , er að sækjast eftir einhverju eða einhverjum, manga  til við,  reyna að krækja í stúlku/pilt,  sjá Mergur málsins  eftir Jón G. Friðjónsson bls.  961.  Þulur í Kastljósi (24.11.2015) notaði þetta orðtak ekki  rétt, þegar hann talaði um að bera í víurnar við indverska kvikmyndagerðarmenn. Rétt hefði verið að tala um að bera víurnar í indverska kvikmyndagerðarmenn, sækjast eftir  að fá indverska kvikmyndagerðarmenn til að  gera kvikmyndir á Íslandi.

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1843

ÚTSÖLU FÖSTUDAGUR

 Molaskrifara fannst það heldur óskemmtileg sending, sem hann fékk frá raftækjasalanum ELKO (sem hann hefur átt ágæt viðskipti við) á mánudagsmorgun (23.11.2015). Þá var borið heim til hans, eins og sjálfsagt velflestra á höfuðborgarsvæðinu, auglýsingablað um stórútsölu. Látum það nú vera, þótt ruslpóstur sé annars heldur hvimleiður. En fyrirsögnin með heimsstyrjaldarletri á forsíðu og baksíðu auglýsingablaðsins var á ensku, - BLACK FRIDAY. Hvers vegna þarf Elko að ávarpa okkur á ensku? Það er töluð íslenska á höfuðborgarsvæðinu, ekki satt. Enn þá að minnsta kosti. Hvers vegna  er verið að apa einhvern útsölusið eftir Ameríkönum? - Þar kalla menn föstudaginn eftir Þakkargjörðarhátíðina,  Thanksgiving,svartan föstudag, Black Friday. Þá eru stórútsölur og allt verður vitlaust í verslunum og stórmörkuðum vestra. Hvers vegna þarf Elko að sletta á okkur ensku? Sölumenn og auglýsingastofur sletta næstum daglega á okkur ensku orðunum TAX FREE, skattfrjálst, sem þar að auki er  ósönn fullyrðing. Þar er bara verið að auglýsa afslátt. – Þeir sem bera ábyrgð á því að troða þessum slettum inn í tungumálið, auglýsingastofur og sölumenn, verðskulda einskonar skammarverðlaun tungunnar. Getum við ekki tekið höndum saman gegn þessari árans óværu? Þetta eru málspjöll.

 

AÐ BERA GÆFU TIL

Úr leiðara Kjarnans (23.11.2015):

,,Vonandi ber Illuga Gunnarssyni, mennta- og menningarmálaráðherra, gæfa til þess að standa vörð um RÚV og menningarlegt hlutverk þess.” Þetta ætti með réttu að vera: , Vonandi ber Illugi Gunnarsson, mennta- og menningarmálaráðherra gæfu til þess að ...”

 

VONDUR GRAUTUR

Þáttaheitið Voice Ísland hjá Skjá einum er vondur grautur af íslensku og ensku. Ekki til fyrir myndar. Hversvegna ekki Rödd Íslands ?

 

ÓLJÓS MERKING

Úr erlendri frétt á mbl.is (22.11.2015): ,, Le Dri­an sagði að átök­in gegn jí­hadist­un­um færu fram bæði í skugga og á stríðsvell­in­um.”. Hvað á skrifari við? Átök í skugga? Skugga hvers? Kannski er hér verið að reyna að segja okkur á átökin farið fram bæði með leynd og á vígvellinum.

 

TIL LESENDA

Þeir lesendur, sem vilja senda mér tölvupóst eru beðnir að nota póstfangið [e-mail] .Eða einkaskilaboð á fésbók.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

 

 

AÐ VILLA UM FYRIR FÓLKI

 

 Svo er að  sjá sem forseti Íslands og Morgunblaðið séu komin í  sameiginlega herferð gegn aðild  Íslands að Schengen. Er ekki Útvarp Saga í sama liði?

Bandaríkjamenn segja ,,Politics makes strange bedfellows”, sem útleggst lauslega: Í pólitíkinni verða til undarlegir rekkjunautar, - eða  undarlegasta fólk sængar saman í pólitík.

 Auðvitað er  Schengen-kerfið  ekki gallalaust og þarf að bæta, eins og berlega hefur komið  í ljós að undanförnu. En þegar Morgunblaðið og þjóðhöfðinginn ( sem ætti ekki að blanda sér í þessa umræðu)  nota það sem rök, að Bretar séu ekki í Schengen og  Bretar byggi  eyju eins og við, og  þess vegna  þurfum við ekkert á Schengen að halda, þá er verið að afvegaleiða umræðuna og villa um fyrir fólki.

 Bæði Morgunblaðið og  ÓRG  láta þess  rækilega ógetið, að Bretar  eru með öflugustu leyniþjónustu  allra   ESB landanna.  Við landamæravörsluna eina, vegabréfaeftirlit starfa hátt í 25 þúsund manns og er þá ógetið öryggisþjónustunnar MI 5 sem starfar innanlands og  MI6  sem  aðallega annast, njósnir og upplýsingaöflun erlendis.

  Athugun vegabréfa ein og sér  segir ekki nokkurn skapaðan hlut. Það er  aðgangurinn að gagngrunni og  samstarfi Schengenríkjanna sem  skiptir máli.

   Eru forsetinn og Moggi  að tala fyrir því að  fjölgað verði  starfsmönnum við landmæravörslu hjá okkur  um nokkur hundruð eða þúsund manns og að komið verði á fót öflugri leyniþjónustu á Íslandi? Er það vilji Ólafs Ragnars Grímssonar og  stjórnenda Morgunblaðsins?  Ef svo e,r  á bara að segja það hreint út. Annars er þessi umræða bara bull út í bláinn  til þess eins að  villa um fyrir fólki og  afvegaleiða umræðuna.

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1842

  

AÐ ÆRA ÓSTÖÐUGAN

Það ærir óstöðugan að gera athugasemdir við lögreglufréttir, til dæmis á mbl.is (20.11.2015): ,,Kon­an var met­in ekki hæf til að aka öku­tæki” - Konan var talin vanhæf (ófær um að )  til að aka bíl, bifreið. .Og úr sömu frétt: ,, Ökumaður­inn er grunaður um ölv­un við akst­ur og er vistaður í fanga­geymslu fyr­ir rann­sókn máls.” ... og var vistaður í fangageymslu vegna rannsóknar málsins. Tvö önnur dæmi um þetta sama úr sama miðli (22..11.2015): ,, .... sömu­leiðis grunaður um lík­ams­árás og var vistaður í fanga­geymslu fyr­ir rann­sókn máls.” Og:,, Var hann í ann­ar­legu ástandi og vistaður í fanga­geymslu fyr­ir rann­sókn máls..” Er þetta bara tekið hrátt úr færslum lögreglunnar? Engin tilraun gerð til að lagfæra, færa til betra máls? Eða er þetta heimagert á mbl.is?

Sjá: http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/22/tvaer_likamsarasir_i_hofudborginni/

 

RÉTT Í FYRIRSÖGN, RANGT Í TEXTA

Talað er um að hafa einhvern að blóraböggli,nota einhvern sem blóraböggul, er að skella skuld á einhvern að ósekju. Í fyrirsögn á mbl.is (22.11.2015) segir: Starfsfólk gert að blóraböggli. Í fréttatextanum segir hinsvegar: ,,Verði sú raun­in er fyr­ir­tækið að nota starfs­fólk og verka­lýðfé­lög að blóra­böggli fyr­ir lok­un þess, að sögn tals­manns starfs­manna ál­vers­ins.” Þetta er ekki rétt og venjubundin notkun orðtaksins. – Sjá, Mergur málsins eftir Jón G. Friðjónsson bls. 81.

 

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/22/starfsfolk_gert_ad_bloraboggli/

 

AÐ SAFNA FYRIR

Í Molum var nýlega (1835) minnst á orðalagið að safna fyrir. Þar var minnst á mál hjúkrunarfræðings, sem nú er fyrir dómstólum, og sagt að verið væri að safna fyrir henni. Það var verið að safna fé handa henni, til að styrkja hana. Enn mátti heyra svipað dæmi í fréttum Ríkissjónvarps á laugardagskvöld (21.11.2015). Þar var verið að segja frá styrktartónleikum í Kristskirkju. Þulur las: ,, Í ár er safnað fyrir ungu fólki með alvarlega geðsjúkdóma”. Það er ekki verið að safna fyrir ungu fólki. Það er verið að safna fé til að styrkja ungt fólk með alvarlega geðsjúkdóma. Bæði þessi dæmi, sem nefnd hafa verið í Molum eru úr Ríkisútvarpinu. Nú ætti málfarsráðunautur að láta til sín taka.

 

AÐ KJÓSA EÐA GREIÐA ATKVÆÐI

Ágætur fréttamaður, einn af þeim áheyrilegustu, sagði í seinni fréttum Ríkissjónvarps á fimmtudagskvöld (19.11.2015) frá samþykkt frumvarps á bandaríska þinginu. Fréttamaður sagði, að svo og svo margir þingmenn hefðu kosið með frumvarpinu. Greidd eru atkvæði um frumvörp. Það er ekki er kosið um frumvörp. Þingmennirnir sem greiddu atkvæði um frumvarpið voru kosnir. Furðulegt hve annars glöggir fréttamenn rugla þessu oft saman.

 

FRAMFÖR

Í gærkvöldi (23.11.2015) var fimm mínútna seinkun seinni fréttum í Ríkissjónvarpinu tilkynnt á skjáborða. Þetta er framför. Þetta á auðvitað alltaf að gera , þegar fréttum eða öðrum dagskrárliðum seinkar. Takk.

 

TIL LESENDA

Þeir lesendur, sem vilja senda mér tölvupóst eru beðnir að nota póstfangið [e-mail] .Eða einkaskilaboð á fésbók.

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1841

ENN UM VIÐTENGINGARHÁTT

Molavin skrifaði (22.11.2015): ,,Röng og villandi notkun viðtengingarháttar virðist orðin að reglu á fréttastofu Ríkisútvarpsins, hvað sem veldur. "Tekjuhæstu bæirnir fái mest í sinn hlut" segir í frétt (21.11.2015) á vef ruv.is. Samkvæmt fréttinni fá bæjarsjóðir hlutdeild í skatti á fjármálafyrirtæki eftir útsvarstekjum. Það er ekki verið að hvetja til þess. Þetta er svona samkvæmt frumvarpi. Eiga fréttastjóri, vakstjóri og málfarsráðunautur ekki aðgang að fréttakerfinu þannig að hægt sé að leiðbeina óvönu fréttafólki áður en fréttir fara í lestur eða á heimasíðu?”

Þakka bréfið Molavin. Þessi óværa veður upp í fjölmiðlum og einskorðast ekki við Ríkisútvarpið. Gæðaeftirlitinu er allsstaðar ábótavant, verkstjórn og leiðbeiningum.

 

RÍKISÚTVARPIÐ OG AUGLÝSINGAR

Mikið er nú rætt um Ríkisútvarpið og auglýsingar. Leggja beri niður auglýsingar í útvarpi og sjónvarpi. Það heitir í umræðunni ,, að taka RÚV af auglýsingamarkaði”. Enginn veit hinsvegar nákvæmlega hvað þetta RÚV er. Stundum er skammstöfunin notuð um Ríkisútvarpið í heild, útvarp og sjónvarp og stundum aðeins um sjónvarpið. Þetta hefur aldrei verið útskýrt, eða skilgreint.

 

Ekki mundi Molaskrifari sakna leiknu auglýsinganna í útvarpinu, - og ekki heldur sjónvarpsauglýsinganna, reyndar. Leiknu útvarpsauglýsingarnar eru sumar skelfilegar. Ágengar, groddalegar , - það sem Norðmenn mundu kalla vulgær (Vulgær, ukultivert, simpel, grov). Þetta á ekki síst við um getrauna- og Lottóauglýsingarnar,sem dynja á okkur í tíma og ótíma.

 

En dokum við. Auglýsingar geta líka verið fréttir. Eru það reyndar oft. Á að banna Ríkisútvarpinu að auglýsa fundi, menningarsamkomur, tónleika og listsýningar? Það geta svo sannarlega verið fréttnæmir viðburðir. Og hvað með dánar- og útfarartilkynningar? Eru þær ekki einskonar auglýsingar. Þau eru ekki glögg mörkin milli auglýsinga og þess sem kalla mætti tilkynningar.

 

 Þetta er ekki eins einfalt mál og þeir sem vilja Ríkisútvarpinu verst vilja vera láta. Langur vegur frá.

 

AFSAL AÐ EÐA FYRIR

Lesandi Molanna skrifaði (18.11.2015): ,,Á Fésbókinni er kostuð auglýsing frá fyrirtæki sem býður aðstoð vegna afsals. Textinn hljóðar svo: 

Þarft þú að ganga frá afsali að fasteign? Hér er skjalið...
http://www.netform.is/index.php…

Þetta stingur í augu. Er ekki réttara að segja „… afsali fyrir fasteign“?

Sjá Netform á Facebook.” Þakka bréfið. Sammála. Afsal fyrir, finnst Molaskrifara að þetta ætti að vera.

 

FYNDIÐ OG HJÁKÁTLEGT

Molaskrifari getur ekki að því gert, að honum finnst það alltaf dálítið fyndið, hjákátlegt, þegar blaðamenn kalla alla fræga útlendinga,sem drepið hafa niður fæti hér á landi Íslandsvini.

 Enginn sönnun er fyrir því að þetta fólk sé Íslandi sérstaklega vinveitt. Meðfædd minnimáttarkennd fær útrás í þessari nafngift.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1840

MÁLFRÆÐI OG LÍFFRÆÐI

Rafn skrifaði (18.11.2015) : ,,Sæll Eiður

 Í enskri málfræði fyrirfinnst engin kyngreining, þannig að í því máli fer kyngreining alfarið eftir líffræðikyni. Í íslenzku og fleiri málum er hins vegar skýr munur milli málfræðikyns og líffræðikyns. Þannig eru ráðherrann og kennarinn hann, hvort heldur viðkomandi heitir Jón eða Gunna, nema talað sé um Gunnu ráðherra eða Jónu kennara, því þá verður stöðuheitið ekki lengur frumlag, heldur persónan. Einnig höfum við ótal orð yfir kynverur, þar sem mikill munur er milli málfræðikyns og líffræðikyns. T.d. eru hvorugkynsorðin víf, fljóð og sprund öll notuð um kvenverur. Eins er þetta í þýzku þar sem algengasta orð yfir stúlku er hvorugkynsorðið Mädchen. Sama gildir einnig um karlkynsorð, en sem íslenzk dæmi um þau má nefna svanna yfir konur og kapal yfir hryssur. Nefnifall er að sjálfsögðu svanni og kapall.

Það er því óskiljanlegur sá eltingaleikur „samkynhneigðra“, að apa það eftir enskum málheimi, að samræmi þurfi að vera milli máfræðikyns og líffræðikyns og búa til ný orðskrípi fyrir einstaklinga, sem hvorki vilja flokka sig til karlkyns ellegar kvenkyns né heldur hins málfræðilega hvorugkyns, sbr. meðfylgjandi pistil af vefsíði Vísis.”

 Kærar þakkir, Rafn.Sjá eftirfarandi:

 http://www.visir.is/vifguma,-unnust,-bur-og-vin-medal-hyryrda/article/2015151118868

 

AÐ SPRENGJA SIG UPP

Molalesandi skrifaði (18.11.2015): ,, Eiður, þekkirðu orðalagið, að „sprengja sig upp“? Má vel vera að sé rétt myndað en ég hef aldrei heyrt þetta áður. Þegar ég var yngri átti ég það til að sprengja mig í hlaupum, jafnvel á síðustu árum í fjallgöngum og má þá til sannsvegar færa, þó aulalegur sé brandarinn, að ég hafi sprengt mig í upp, hafi ég á annað borð ekki snúið við í miðjum hlíðum.

 

Hitt kann að vera að þegar einhver lendir í sprengingu sundrist sá og þeytist jafnvel sumt upp á við. Hann mun þá hafa sprengt sig í loft upp eða bara sprengt sig. Þessi fyrirsögnin hjá mbl.is er því dálítið sérstök: „Sprengdi sig upp í áhlaupinu“ 

 

Held að þegar öllu sé á botninn hvolft sé fyrirsögnin betri svona: Sprengdi sig í áhlaupinu. Að vísu kann hún líka að misskiljast og eiga við einhvern í árásarliðinu ekki þann sem ráðist var á. 

Hallist menn frekar að upprunalegri fyrirsögninni verður að spyrja hvort hægt sé að „sprengja sig niður“. “ Kærar þakkir fyrir bréfið, Sigurður. Þetta er fréttin,sem vísað er til:

http://www.mbl.is/frettir/erlent/2015/11/18/sprengdi_sig_upp_i_ahlaupinu/

Þessu til viðbótar má benda á aðra frétt á mbl.is þar sem ekki er unnt að segja að orðalag sé til fyrirmyndar: ,,Þá sprengdi ann­ar maður sig í loft upp. „Vegna þess hvernig lík­ams­leif­um hans er ástatt höf­um við ekki getað borið kennsl á hann.“” og: ,,Lög­regl­an mætti í fyrstu sér­stak­lega styrktri hurð sem tafði fram­gang henn­ar. Þá gerðu spreng­ing­arn­ar það að verk­um að ör­yggi inni í íbúðinni er ekki að fullu tryggt vegna mögu­legs hruns, sem tafið gæti fyr­ir rann­sókn­inni.” . Um þetta er ekki margt að segja. Lögreglan mætti hurð! Sjá: http://www.mbl.is/frettir/erlent/2015/11/18/fundum_heilt_stridsvopnabur/

 

EKKERT VIÐ AÐ BÆTA

Úr samtali við þingmann á mbl.is (18.11.2015) : „Þetta eru nátt­úru­lega bara sömu svör­in og hann hef­ur verið með. Ég hef ekk­ert við það að bæta”. Ég hef engu við að það bæta, hefði verið betra.

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/18/somu_svorin_og_hann_hefur_verid_med/

Meira af mbl.is sama dag: ,,Rúss­nesk­ir miðlar hafa sagt frá því í dag að sprengj­an sem grandaði rúss­neskri farþegaþotu yfir Sín­aí-skaga í Egyptalandi í októ­ber hafi lík­lega verið komið fyr­ir af egypsk­um flug­vall­ar­starfs­manni”. Sprengjan var ekki komið fyrir. Sprengjunni var komið fyrir. Æ oftar sér maður villur af þessu tagi. Svo er þarna líka óþörf þolmynd, heldur til ama. - ... að egypskur flugvallarstarfsmaður hafi líklega komið sprengjunni fyrir, er að sjálfsögðu betra en komið fyrir af flugvallarstarfsmanni.

http://www.mbl.is/frettir/erlent/2015/11/18/kenna_flugvallarstarfsmanni_um/

 

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1839

 

ORÐAHNIPPINGAR RÁS TVÖ!

Það er nýjung hjá Ríkisútvarpinu að útvarpa rifrildi eða orðahnippingum dagskrárgerðarmanna eins og gert var í lok morgunþáttar Rásar tvö á mánudag (16.11.2015). Þetta má heyra í sarpinum, alveg undir lokin: http://www.ruv.is/sarpurinn/ras-2/morgunutvarpid/20151116

 Þetta er úr frétt á vefnum visir.is:

,,Þegar svo kom að því að ræða hvað væri á dagskrá hjá Andra Frey, spurði Guðrún Sóley hvort ætti að breyta eitthvað til, hafa eitthvað skemmtilegt, tók Andri Freyr því óstinnt upp: „Þú ert svo leiðinleg að ég nenni ekki að koma hérna lengur.“ “ (17.11.2015)

Talað er um að taka eitthvað óstinnt upp, taka einhverju illa, fálega, ekki taka einhverju óstinnt upp eins og skrifað er í fréttinni.

http://www.visir.is/andri-freyr-rauk-ut-ur-studioinu-og-skellti-a-eftir-ser/article/2015151118954

 

HREIN SNILLD

Þessi setning er úr frétt á dv.is (16.11.2015, degi íslenskrar tungu):

,, Lík manns sem hefði verið horfinn í nærri áratug fannst nýverið af manni sem var að skreyta jólatré í Michigan-fylki Bandaríkjanna”. Ótrúlegt klúður. Betra hefði verið, til dæmis: Maður sem var að skreyta jólatré í Michigan ríki í Bandaríkjunum, fann nýlega lík manns, sem hvarf fyrir nærri áratug. – Þarna er ekki skýr hugsun að baki og enginn með snefil af máltilfinningu hefur verið á vaktinni.

 

VEÐURFARSAÐSTÆÐUR

Hjó eftir því að í fréttum Ríkisútvarps klukkan 17 00 (18.11.2015) var sagt, að á morgun mætti búast við  svipuðum veðurfarsaðstæðum! Það var verið að segja okkur, að svipað veður yrði á morgun. Málglöggur,fésbókarvinur,  Sigurður G. Tómasson benti einnig á þetta á fésbók. Margir tóku undir.

 

MEÐ BUTTERFLY HNÍF

Úr frétt á mbl.is (13.11.2015): ,,Sam­kvæmt til­kynn­ingu frá lög­regl­unni voru fíkni­efni í spraut­unni og svo var hann með butterfly hníf í vas­an­um. Hinn var með bar­efli falið inn­an klæða”. Í annarri frétt á sama miðli þennan sama dag er talað um fjaðurhníf á mbl. Er þetta kannski sama fyrirbærið? Sá sem skrifaði fyrr nefndu fréttina gerir ráð fyrir að lesendur mbl.s viti hvað butterfly hnífur er.

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/13/vopnadir_handrukkarar_handteknir/

 

GAMLAR MYNDIR

Það var gaman að sjá gömlu kvikmyndirnar sem brugðið var upp í menningarhluta Kastljóss á þriðjudagskvöld (17.11.2018). Myndirnar hafði Una Margrét Jónsdóttir, útvarpsmaður, fundið í Kvennasögusafninu. Hún kom  þeim til Kvikmyndasafns Íslands til réttrarog viðeigandi varðveislu. Víða leynast merkar heimildir í kössum, kjöllurum og á háaloftum. Kvikmyndasafnið við Hvaleyrarbraut í Hafnarfirði er til fyrirmyndar. Kastljósið mætti að skaðlausu heimsækja það oftar. Þar er æði margt forvitnilegt að finna.  Svolítið var skondið að heyra umsjónarmann tala um myndbönd, þegar átt var við gamlar filmur! Nú heyrir filmunotkun við svona myndatökur sögunni til.

 

 Á AÐ MISMUNA BÖRNUM?

Fjárframlög mismuni börnum, segir í fyrirsögn á mbl.is (18.11.2015). Er verið að hvetja  til þess að börnum sé mismunað? Nei. Enn eitt dæmi um ranga notkun viðtengingarháttar. Sennilega hefur þessari fyrirsögn verið breytt. Sjá: http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/18/fjarframlog_mismuni_bornunum/

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

Molar um málfar og miðla 1838

 

GAMALDAGS EÐA GLEYMT?

 Þykir fréttamönnum og dagskrárgerðarmönnum það gamaldags að segja að eitthvað hafi gerst í fyrra , í fyrra vor eða í fyrra sumar? Eða er þetta ágæta orðalag bara að falla í gleymsku? Nú er venjan að segja (eins og í ensku) síðasta ár, síðasta vor, síðasta sumar. Í ágætum þætti í Ríkissjónvarpinu á sunnudagskvöld (15.11.2015)  sagði frá íslenskum vísindamanni, sem lokið hafði doktorsprófi á síðasta ári. Hann lauk prófinu í fyrra. Molaskrifara þykir þessi nýbreytni, sem er að vera ráðandi,  ekki til bóta.

 

ENN UM REKA – REKJA

Nýlega var vikið að því í Molum hvernig menn stundum rugla saman sögnunum að rekja og að reka svo ólíkrar merkingar sem þær nú eru. Í fréttum Bylgjunnar á hádegi (14.11.2015) var enn eitt dæmið um þetta: ... geta rekið samskipti geranda og þolanda. Hér átti að segja: ... geta rakið ...

 

ENN EITT SVIKIÐ

Lesandi benti á þetta í viðtali sem birt var á visir.is (11.11.2015):    ,, Stefgjöld í útvarpi er síðan enn eitt svikið. Þeir sem fá borgað fyrir með stefgjöldum eru bara þeir sem eru spilaðir á Rás 1 og Rás 2”.

Eru síðan enn ein svikin hefði betur staðið þarna. Yfirlestri og gæðaeftirliti ábíota. Eins og svo oft áður. http://www.visir.is/-alls-ekki-hollt-fyrir-18-ara-dreng-ad-vera-hrint-ut-i-thessa-djupu-laug-/article/2015151119812

 

ALLT EINS OG BLÓMSTRIÐ EINA

Í morgunþætti Rásar tvö á degi ,íslenskrar tungu, var rætt við leikara á Akureyri um uppistandsverk, sem þar er nú á fjölunum, ,,Þetta er grín án djóks”.Umsjónarmaður spurði: ,, Og samstarfið gekk ,,Allt eins og blómstrið eina”? Molaskrifari ráðleggur umsjónarmanni að lesa þennan sálm Hallgríms Péturssonar allan, - alveg til enda, - áður en hún vitnar til hans með þessum hætti. Samstarfið hafði gengið einstaklega vel !  Sami umsjónarmaður sagði verkið hafa fengið ógeðslega góða dóma, fólk væri froðufellandi yfir þessu! Orðið ógeðslegt notar þessi dagskrárgerðarmaður um flest sem er gott , frábært eða til fyrirmyndar. Ekki er það til fyrirmyndar. Eftir að hafa hlýtt á þetta færði skrifari sig yfir á aðra útvarpsrás, - Rondó, - eins og svo oft áður. Þar er ekki bullið, - bara fjölbreytt tónlist. (http://www.ruv.is/sarpurinn/ras-2/morgunutvarpid/20151116 - 01:15.

 

AÐ OG AF

Eilífur ruglingur. Sífellt rugla menn saman að og af. Af visir.is (16.11.2015): ,,Rétt fyrir miðnætti sl. föstudagskvöld tókst að koma á vörnum að hálfu Sensa en fjölmargir þjónustuaðilar og vefsíður fundu fyrir árásunum”. Af hálfu Sensa, hefði þetta átt að vera.

 

FRÉTTAMAT

Lengsta og ítarlegasta fréttin í átta fréttum Ríkisútvarpsins á þriðjudagsmorgni (17.11.2015) var um þátttöku Ástrala í Evrópsku söngvakeppninni á næsta ári.

 

FROSTIÐ

Frostið fer ekki upp í tuttugu stig, eins og sagt var í veðurfréttum Ríkissjónvarps í gærkvöldi (17.11.2015). Frostið fer niður í tuttugu stig. Þá er höfð í huga kvikasilfursúlan í mælinum., sem lækkar með lækkandi hita. Molaskrifari tók svona til orða fyrir mörgum áratugum og var leiðréttur! Fékk svolitla ofanígjöf. Hefur gætt sin síðan.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG

 

 

 

Molar um málfar og miðla 1837

 

VERÐSKULDUÐ VERÐLAUN
Það var verðskuldað og löngu tímabært að Guðjón Friðriksson , rithöfundur og sagnfræðingur, hlyti verðlaun Jónasar Hallgrímssonar á degi íslenskrar tungu (16.11.2015). Bubbi Morthens hlaut sérstaka viðurkenningu. Þekki lítið til verka hans. Til hamingju, báðir tveir.

Fréttin um afhendingu verðlaunanna sýndist mér alveg fara framhjá Stöð tvö.

 

RÉTT SKAL VERA RÉTT

Sigvaldi Júlíusson, þulur, sendi Molum línu vegna orða V.H. í bréfi,sem birt var í Molum 1836 á mánudag (16.11.2015) V.H. sagði í bréfinu meðal annars: ,, Ég mun seint venjast nýbreytni hjá Ríkisútvarpinu ( c.a 2 ára gömul ) að er fólk fellur frá stendur að Sigurjón Sigurðsson látinn ..þarna vantar ,,er,, .. og er þá rétt að segja að Sigurjón Sigurðsson er látinn. Skil ekki þá þrjósku hjá Ríkisútvarpinu að vilja ekki nota rétt mál ...”

Sigvaldi segir:,,Heill og sæll. Ég sendi þér línu vegna orða V.H. í Molum um málfar; hann segir að í dánartilkynningum hjá Ríkisútvarpinu sé sleppt "er" látinn. - ég kannast bara alls ekki við þetta - og hef hvorki séð í tilkynningum frá auglýsingadeild né heyrt þetta lesið. Bestu kveðjur. Sigvaldi”. Molaskrifari þakkar Sigvalda bréfið. Hann veit þetta manna best.

 

FRÉTTABARNAMÁL

 Kaupa strætó fyrir 200 milljónir, segir í fyrirsögn á mbl.is (13.11.2015). Þessi fyrirsögn er á fréttabarnamáli. Ætlunin er að kaupa strætisvagna fyrir 200 milljónir, eins og kemur fram í fréttinni.

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2015/11/13/kaupa_straeto_fyrir_200_milljonir/

 

UM FRÆÐSLU

Úr Fréttabréfi Garðabæjar (13.11.2015):

 ,,Sambærileg fræðsla hefur einnig verið haldin reglulega í Vísindasmiðju Háskóla Íslands”. Fræðsla er ekki haldin. Rétt hefði verið að tala um að sambærileg fræðsla hefði einnig farið fram, ... hefði einnig verið í boði  ...

http://www.gardabaer.is/?PageId=05041862-1c5f-4513-abef-a0d97dfd1a90&newsid=7b969786-86fd-11e5-ba95-0050568b0a70

 

EINHÆFNI

Sumir þættir í Ríkissjónvarpinu eru viku eftir viku kynntir með sama orðalagi í niðursoðnum dagskrárkynningum. Þátturinn,sem kallaður er Frímínútur er alltaf kynntur með orðunum: ,,Fjölmiðlamaðurinn Frímann Gunnarsson kryfur samfélagsmálin eins og honum er einum lagið”. Þáttur Gísla Marteins Baldurssonar er alltaf kynntur með orðunum: ,,” Vikan gerð upp á jákákvæðum og uppbyggilegum nótum.”. Þetta er lamið inn í okkur oft í viku og oft á kvöldi. Hugmyndaauðgin er greinilega að gera út af við stjórnendur í Efstaleiti. Í annað skiptið í röð var viðmælandi Gísla Marteins sami rithöfundur og Egill Helgason hafði rætt við í Kiljunni tveimur dögum áður.

 

JÁKVÆTT SKREF.

Á föstudagskvöldið var dagskrá Ríkissjónvarpsins látin í friði, en fótboltaleikur sýndur á hliðarrás og íþróttarásinni margnefndu. Þetta ber að þakka Ríkissjónvarpið hefur loksins séð að sér.

 

HEIMSMEISTARAR ÞÝSKALANDS

Algengt er að heyra íþróttafréttmenn tala, til dæmis, um heimsmeistara Þýskalands. (Hádegi 13.11.2015). Heimsmeistarar Þýsklands! Ekki gott orðalag. Þýsku heimsmeistararnir væri betra.

 

GÓÐUR PISTILL

Á degi íslenskrar tungu (16.11.2015) var góður Ljósvakapistill í Morgunblaðinu eftir Einar Fal Ingólfsson. Fyrirsögnin var: Af þrí dí effektum, lúkki og selebum. Einar Falur vakti í pistlinum athygli á ótrúlegri slettusúpu spyrils í þættinum Íslandi í dag á Stöð tvö. hann hrósaði jafnframt að verðleikum tungutaki Gísla Jökuls Gíslasonar,sem rætt var við. Pistlinum lýkur Einar Falur á þessum orðum:,,Íslenskan á orð yfir furðumargt og óþarft, fátæklegt og illverjandi fyrir starfsfólk miðlanna að sletta mikilli ensku ! Þetta er hverju orði sannara. - Það er því miður orðið nokkuð algengt í ljósvakamiðlunum að viðmælendur séu mun betur máli farnir, en spyrlarnir.

 

Fyrirvari: Athugasemdir frá öðrum á þessari síðu eru á þeirra ábyrgð.

Síðuskrifari áskilur sér rétt til að fjarlægja dónaleg eða meiðandi ummæli, nafnlausar athugasemdir eða athugasemdir undir dulnefni. Lesendabréf eru vel þegin. Bréfritarar eru beðnir að taka fram hvort birta megi bréf, eða ábendingar þeirra, undir nafni, - ESG