Molar um málfar og miðla 445

  Stundum fara menn of langt í beygingum. Í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins (30.10.2010) var  sagt  frá  frumflutningi nýfundinna verka eftir  Sveinbjörn Sveinbjörnsson, höfund þjóðsöngsins Ó,  Guðs vors lands. Þarna hefði fréttamaður átt að segja: Höfund þjóðsöngsins Ó, Guð  vors lands.

 Sprengjan var ein tveggja, sem ... var sagt í tíufréttum Ríkisútvarpsins (30.10.2010).  Rétt hefði verið að segja: Sprengjan var önnur tveggja, sem ...

  Pólskt skip í neyð, sagði í fyrirsögn á mbl.is (30.10.2010). Ef sérviska Molaskrifara hefði fengið að ráða, hefði fyrirsögnin verið: Pólskt skip í nauðum. Að vera í nauðum er að eiga í erfiðleikum. Í fréttinni segir  svo meðal annars: Nærliggjandi skip hröðuðu sér á svæðið ... Ekki gerir Molaskrifari  ráð fyrir, að  skip hafi legið við akkeri  úti á  reginhafi. Hér hefði því farið betur á að  tala um  skip í grenndinni,  nálæg  skip  eða  nærstödd  skip.

 Þátturinn Landinn,sem sýndur er í Ríkissjónvarpinu á sunnudagskvöldum  er oft ágætur. En hversvegna er þessi þáttur  svo endursýndur þrisvar sinnum? Það er  furðuleg dagskrárgerð. Má  vera  að þessar endursýningar séu launatengdar. Er  það svo ? Kannski  er það leiðin til hagræðingar og sparnaðar hjá  Ríkisútvarpinu, að sýna alla þætti fjórum sinnum eins og Landann ?  Það er líka furðuleg dagskrárgerð að endurtaka dægurmálaþáttinn Í vikulokin klukkan ellefu á laugardagskvöldi. Þá  vilja  líklega  flestir  hlustendur Rásar eitt hlusta á þægilega  tónlist. Sigvaldi Júlíusson fær sérstakar fyrir fyrir  smekklega valda  tónlist úr þularstofu.

 Listinn yfir  frambjóðendur til stjórnlagaþings er fróðleg lesning og kennir  þar margra grasa, - liggur við að þar séu heilu fjölskyldurnar. Spaugilegast af öllu er að heyra  einn  frambjóðanda, yfirsnillinginn í Útvarpi Sögu , sem lætur móðan mása  nær allan sólarhringinn , tala eins og þegar sé  búið að kjósa hann á stjórnlagaþingið !   Svo bullar hann út í eitt  með lagskonu sinni  um  skipun  neyðarstjórnar og að færa eigi Ólafi Ragnari einræðisvald.

 Svo væri gott að losna við miðnætursímtöl  frá Pétri Gunnlaugssyni, Útvarpi Sögu. Arnþrúður hótaði konu minni. Nú er Pétur farinn að hringja í mig um miðnættið. Þetta fólk kann enga mannasiði.

Molar um málfar og miðla 444

  Í Fréttablaðinu (29.10.2010) segir: Guðni tók þessum ávirðingum óstinnt upp og kvaðst... Þarna  hefði verið rétt að segja: Guðni tók þessar ávirðingar óstinnt upp...  Málvenja er að   tala um að  taka  eitthvað óstinnt upp  ekki  að taka einhverju  óstinnt upp. . Það hefði hinsvegar mátt  segja að Guðni hefði tekið  þessum ávirðingum illa.

... og  dugar metangasið sem þar fellur til sem eldsneyti á fleiri þúsundir bíla. Morgunblaðið (28.10.2010) Af hverju  fleiri þúsundir?  Nægt  hefði að segja á þúsundir  bíla. Fleiri þúsundir segir okkur ekki nokkurn skapaðan hlut. Fleiri en hvað?

 Hin tvö málin hafi átt sér stað... var sagt í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins (28.10.2010). Mál eiga sér ekki stað. Frekar er þetta óvandað  orðalag.

  Úr mbl.is (28.0.2010): Sómölsk kona sem var fundin sek um ......  verður gert að dvelja á réttargæsludeild.  Hér skortir samræmi. Rétt hefði verið að  skrifa: Sómalskri konu sem fundin var sek  um ....    verður gert að dveljast á  réttargæsludeild.

 Í hádegisútvarpi (28.10.2010) var tvílesin   tilkynning,  sem var eitthvað á þessa leið:  Málþing,sem  halda  átti , er  frestað.   Í tilkynningatímanum   fyrir   sexfréttir las þulur þessa   sömu tilkynningu rangt orðaða,  en leiðrétti  svo textann og  sagði réttilega: Málþingi,sem halda átti er frestað. Hrós fyrir það.  

  Sannarlega var athyglisvert  að heyra einn af forvígismönnum fótboltans  segja í sjónvarpi (29.10.2010) , að  fótbolti á Íslandi  snúist bara um  peninga. Óvenjulega hreinskilin ummæli. Rétt er  svo, að við höfum í huga að  þessum peningafótbolta   er meðal annars haldið uppi með fé  sem almenningur  greiðir  fyrir Lottómiða. Það er hinsvegar ekki haft hátt um það í auglýsingum Lottósins. Þar er mest talað um Öryrkjabandalagið.

   Enn eitt dæmið um makalaus dagskrárgerð   sjónvarps ríkisins var að endursýna  gamla ameríska mynd  að loknu Útsvari á besta tíma á  föstudagskvöldi  en  sýna  svo hinn vinsæla  Barnaby fyrst klukkan  ellefu um kvöldið. Þess var getið  í prentaðri dagskrá  í blöðunum að verið  væri að endursýna myndina. Þess var ekki getið  þegar þulur kynnti myndina í sjónvarpinu. Þannig  er hægt að ljúga að okkur með þögninni. 

Hún ristir ekki djúpt þekkingin á umfjöllunarefninu, þegar menn halda að línuveiðar séu handfæraveiðar. Það  heldur lögfræðingurinn Pétur Gunnlaugsson, sem hefur  hæst  allra í Útvarpi Sögu. 

Molar um málfar og miðla 443

 Úr frétt á mbl.is (27.10.2010): Þó eru nokkrir áhafnarmeðlimir sem völdu að sigla allt tímabilið.  Molaskrifara  finnst áhafnarmeðlimur vera orðskrípi. Þarna hefði auðvitað átt að tala um skipverja (ekki skipsverja eins og  skrifað var á skjá Ríkissjónvarpsins í tíufréttum). Skrítið er líka að tala um að sigla allt  tímabilið. Betra hefði verið að segja, - sem ákváðu  að vera um borð allan tímann.

 Af fréttavef Ríkisútvarpsins (27.10.2010): „Þá fundum við 30 tilfelli þar sem um var að ræða lyf eða náttúruefni, flest voru að völdum sýklalyfja en auk þess fjögur þar sem grunur lék á að að þetta væri að völdum Herbalife því það voru engin önnur lyf til staðar.“  Í þessari klausu er tvisvar sinnum  sagt að eitthvað sé að völdum einhvers. Á auðvitað að vera  af völdum einhvers.  Síðar  í fréttinni er talað um lifraskaða, - á að vera lifrarskaða.

  Hagræðingin hjá Fréttastofu Ríkisútvarpsins gerir að verkum að nú  heyrum við ambögurnar fyrst í útvarpsfréttum klukkan  sex.  Svo eru þær endurteknar í sjónvarpsfréttum klukkan sjö.  Þannig var í báðum fréttatímunum (27.10.2010) talað um  að tjaldi hefði verið slegið upp fyrir framan Mæðrastyrksnefnd.  Hið rétta var, að  tjaldi  hafði verið slegið upp við húsakynni eða bækistöð  Mæðrastyrksnefndar.

  Í fréttum Stöðvar  tvö  talaði stjórnmálamaður um hreyfingu á sköttum. Hann var að  tala um skattahækkanir. Stjórnmálamenn eiga að tala mannamál og nefna hlutina réttum nöfnum.

  Í íþróttafréttum Ríkissjónvarpsins var talað um að  svara könnun og æfa reglulegar æfingar. Molaskrifara hefði hér þótt betra að tala um að taka þátt í könnun og   að æfa reglulega.

Molar um málfar og miðla 442

    Tapaði máli vegna Hólmsheiði ,segir í fyrirsögn á mbl.is (26.10.2010).  Hér átti  sá sem  fyrirsögnina  samdi  að beygja  örnefnið  Hólmsheiði og  hafa það í  eignarfalli: Tapaði máli vegna Hólmsheiðar.  Grunnskólavilla.  

   Béaður ársgrundvöllurinn var á sveimi í fréttatímum Ríkisútvarpsins (26.10.2010). Ársgrundvöllur er óþarft orð , miklu betra  er að  segja á ári , eða á einu ári.  Þetta er eitt  af fyrstu orðunum,sem  Molaskrifari lærði að forðast á   sínum byrjendaárum í blaðamennsku. Og  ekki var betra  þegar ágætur  fréttaþulur  Ríkissjónvarps   sagði, að  fé hefði skipt um hendur. Ómenguð aulaþýðing úr ensku. Fé hefur ekki hendur. Þess vegna getur fé ekki skipt um hendur. 

 Í  fréttum  Ríkissjónvarps var einnig sagt að sex manns hefðu  brunnið illa. Molaskrifara hefði  þótt betra  að tala um að sex manns hefðu  hlotið  alvarleg brunsár   eða brennst illa, ekki  brunnið illa.

  Vilja að stjórnvöld leggi sitt á  vogaskálarnar, segir visir.is í fyrirsögn (25.10.2010). Hér ætti auðvitað að tala um vogarskálar , ekki vogaskálar. Vogarskál er önnur af  skálum vogar, eins og segir í Íslenskri orðabók.

    ...hversu lítið þeir versla  af slíkum vörum, sagði  umsjónarmaður Kastljóss Ríkisútvarpsins við okkur (25.10.2010). Hann átti  við hversu lítið  væri keypt af slíkum vörum. Molaskrifari leggur  til að  málfarsráðunautur Ríkisútvarpsins haldi fund með  starfsmönnum fréttastofu og Kastljóss og  skýri  fyrir þeim muninn á  sögnunum að kaupa og versla.

Svo sló klukkan tuttugu og fímm mínútur yfir tvö, sagði fréttamaður í Kastljósi (25.10.2010) Skrítin klukka það. Hef bara séð klukkur,sem slá á hálfa og heila tímanum.

...ef marka má Ragnar Aðalsteinsson verjandi fjögurra þeirra, sagði aðalþulur í fréttatíma Stöðvar  tvö (25.10.2010). Orðið  verjandi  átti þarna  auðvitað að  vera í þolfalli. Fréttamaður tvítók síðan í  fréttinni:  Ragnar Aðalsteinsson vill meina.  Betra hefði verið,ef hann hefði sagt: Ragnar Aðalsteinsson  telur, Ragnar  Aðalsteinsson er þeirrar skoðunar....

 Morgunblaðið (28.10.2010) kallar turnhryllinginn í  Túnunum eitt svipmesta kennileiti borgarinnar. Víst er um það að   hvergi er  hægt að horfa  til borgarinnar úr grenndinni án þess að þessi ósköp gnæfi yfir allt og stingi í augu. Í augum Molaskrifara verður þessi turn aldrei annað en minnisvarði um óprúttna verktaka , sem keyptu sér veikgeðja stjórnmálamenn, sem  voru tilbúnir  til að eyðileggja  ásýnd borgarinnar. Hástig pólitískrar spillingar.

 Es. Fram kom í  fréttum að   turnhörmungin skyggði á innsiglingarvitann í turni Sjómannaskólans og þyrfti því að reisa  nýjan vita með ærnum tilkostnaði.  Ætlar Jón Gnarr að láta íbúa Reykjavíkur borga þann kostnað?  Kannski ætti að tattúvera mynd af turninum á enni þeirra ,sem  leyfðu þessi ósköp.

Molar um málfar og miðla 441

  Það  viðraði ekki vel til hátíðahalda á kvennafrídaginn, 25. október. Konur létu veðrið þó  ekki aftra sér  frá því að  flykkjast þúsundum saman á Lækjartorg og Arnarhól.  Kona, sem  rætt  var við í  fréttum Stöðvar tvö,  sagði að það væri mannskaðaveður. Svo var sem betur  fer ekki. Mannskaðaveður er  veður, sem veldur manntjóni.  Ágæt var hinsvegar forsíðufyrirsögn Morgunblaðsins (26.10.2010): Um 50.000 konur börðust fyrir  hitamálum í nístingskulda.

 Athyglisverð var umfjöllun Svavars Halldórssonar í  fréttum Ríkissjónvarps (25.10.2010) um brask þeirra Jóns Ásgeirs og Pálma Haraldssonar með  fyrirtækið Iceland. Skítaflétta var það kallað. Áreiðanlega  réttnefni.  Átti þessi skítaflétta þeirra félaga  með fyrirtækið Iceland  sinn þátt í að   setja  Íslandið okkar á hliðina?

 Úr dv.is (25.10.2010) : En verkamenn sem vinna nú að breytingum á lúxusheimili hans í London eru taldir hafa lokað morðmáli sem á rætur sínar að rekja aftur til ársins 1879.   Á íslensku er ekki  hægt að taka  þannig  til orða að máli hafi verið lokað.  Það er  hinsvegar hægt að orða hugsun með þeim hætti á  ensku. Hér hefði  til dæmis mátt segja,  að talið væri að verkamenn hefðu leyst morðgátu frá árinu 1879. 

   Í þessari sömu frétt dv.is segir: Morðmálið hefur verið kallað Barnes-ráðgátan þar sem hin 29 ára gamla vinnukona, Kate Webster, á að hafa myrt Thomas með exi þegar yfirmaður hennar snéri aftur úr kirkju eitt sunnudagskvöld. Hér mætti gera  að minnsta kosti  tvær  athugasemdir.  Að tala um yfirmann vinnukonunnar er hallærislegt. Húsmóðir væri betra. Merking er líka óljós. Eru  Thomas og yfirmaðurinn tveir menn?  Í stað þess að segja,  sneri  aftur úr kirkju, væri betra að tala um að koma  úr kirkju eða frá kirkju. Eitt sunnudagskvöld er  óíslenskulegt.  Betra væri að segja, að kveldi  sunnudags. Líklega er þetta hrátt úr ensku: One  Sunday evening.

  Í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins (25.10.2010) sagði fréttamaður: Þyrlan hlekktist á.... Hann hefði betur  sagt: Þyrlunni hlekktist á.  Það er  í samræmi við málvenju og er því rétt mál. Í sama fréttatíma var  talað um  fjallagöngumann.  Málvenja   er að segja: -  fjallgöngumaður. Hinsvegar er talað um fjallamann og fjallageit. Ef  góður íslenskumaður hefði lesið handrit  þessara fréttamanna yfir,  áður en  fréttirnar  voru lesnar fyrir okkur hlustendur  hefðu þessar villur verið  leiðréttar.   Hvar var málfarsráðunauturinn?

Molar um málfar og miðla 440

  Dyr spennistöðvarinnar stóð opin, sagði fréttamaður  Stöðvar tvö , er hann las frétt um banaslys í  Lettlandi (23.102010) Fréttaþulur fór  hinsvegar rétt með þetta í inngangi. Dyrnar voru opnar.  Hvernig  væri að gera svolítið  meiri  kröfur  til þeirra sem  flytja okkur fréttir,  kröfur um sæmilega íslenskukunnáttu ? Í sumum fjölmiðlum var  talað um spennustöð, sem er ekki  í samræmi við viðtekna venju.

 Í sama fréttatíma Stöðvar tvö talaði fréttamaður um að syngja sálmasöngva!  Á íslensku  dugar alveg  að tala um að syngja sálma.

   Úr mbl.is (21.10.2010):...bréf þar sem hvatt er til að vegna öryggismála verði eldsneytisflutningar einungis heimilaðir um Hvalfjarðargöng utan dagtíma.  Hvernig hefði nú verið að að segja  á nóttunni í staðinn fyrir hörmungina utan dagtíma ?

   Úr dv.is (23.10.2010): Samkvæmt föður drengsins var sú skýring gefin...   Þetta finnst Molaskrifara ekki vel orðað. Hversvegna var ekki sagt:  Faðir  drengsins sagði, að sú skýring hefði verið gefin... Eða, að sögn föður drengsins  var ......  Það er orðinn býsna algengur ósiður  fjölmiðlamanna  að segja: Samkvæmt lögreglunni, samkvæmt þessum eða hinum. Ógott orðalag.

Molavin sendi Molum eftirfarandi: „Í þessari Morgunblaðsfrétt í dag, miðvikudag, er dæmi um að vanþekking á viðtengingarhætti sagna, sem breytir merkingu í frásögn: "Héraðsdómur Reykjavíkur hefur sýknað forsvarsmann fornbókaverslunar af ákæru fyrir hylmingu en honum var gefið að sök að hafa tekið við bókum, sem hann mátti vita að væru stolnar." Í þessari setningu fellur dómur þrátt fyrir sýknu. Honum er gefið að sök...þar sem hann mætti vita... Fullyrðingin var skilyrt.

Það færist því miður í vöxt að þeir, sem flytja þjóðinni fréttir og fróðleik dag hvern kunni ekki að beita móðurmálinu. Mjög er algengt að menn beygja nafnorð rangt í samsettum sögnum og þekkja ekki hina ýmsu hætti sagnorða. Öndvert við "reiðarekastefnu", sem umber þekkingarleysi á beitingu móðurmálsins, ættu forvígismenn fjölmiðla að leggja metnað sinn í að þeir séu til fyrirmyndar úr því skólarnir hafa brugðist.
Það var þetta sem fyrstu umsjónarmenn þáttarins "Daglegt mál" áttu við þegar þeir töluðu um "rangt" mál eða "rétt." Þeir voru ekki að amast við fjölbreytileika eða staðbundnum venjum í orðanotkun, heldur þeim grundvallarreglum sem gera mál skýrt og rétt og koma þannig heilli hugsun til skila."

Molar um málfar og miðla 439

   Jafnan er fróðlegt að hlusta að rabb um daglegt mál í morgunþætti  Rásar eitt.  Í morgun (25.10.2010) spjölluðu umsjónarmaður (nú móðga ég konuna líklega) og  Aðalsteinn Davíðsson um notkun orðsins maður, sem  umsjónarmaður taldi gildishlaðið orð,sem ekki ætti að nota um konur. Aðalsteinn minnti réttilega á, að konur eru menn og vitnaði til orða  Vigdísar Finnbogadóttur í þá veru. Aðalsteinn rifjaði  líka upp að þegar Kvennalistakonur komust á þing vildu þær láta kalla sig  þingkonur, ekki þingmenn. Þetta þótti  Aðalsteini illfyrirgefanlegt. Það þykir Molaskrifara líka. Þetta  eru málspjöll.

    Fyrir mörgum árum skrifaði Molaskrifari Rabbdálk í Lesbók  Morgunblaðsins og gerði þessi mál að umtalsefni. Leyfir sér  að birta hér  glefsur úr þeim pistli ,svona í  tilefni dagsins:

 „ Það ætti að vera hægt að heyja baráttu fyrir jafnrétti kynjanna  án þess að  móðurmálið gjaldi þess. Því miður  ganga áköfustu  talsmenn jafnréttis  stundum svo langt, að  það kemur niður á íslenskri tungu.

 Einkum hefur þetta orðið  áberandi eftir að konur hafa í  auknum mæli haslað sér völl á  nýjum sviðum og gengið til starfa  þar sem karlmenn voru næstum  einir fyrir  á fleti.

  

  Fyrir um það bil  hálfum fjórða áratug varð undirrituðum það á á  fundi í Blaðamannafélagi Íslands  að tala um blaðakonur. Risu þá  á fætur tvær mætar konur  úr stéttinni og sögðu  mér í allri vinsemd, en   með þunga þó,  að þær væru blaðamenn! Ég fékk  skömm í hattinn fyrir að nota orðið blaðakona og lærði mína lexíu.

 

Konur stýra nú í vaxandi mæli  þotum  Flugleiða. Þær, að ég best veit, eru  flugstjórar og flugmenn. Ekki flugstýrur eða flugkonur.  Um borð í  þotunum starfa flugfreyjur og  flugþjónar.  Gott mál.  Framkvæmdastjóri  Jafnréttisstofu kýs hinsvegar  að kalla sig    “framkvæmdastýru”. Næst heyrir maður væntanlega að kona sem er smiður ætti að kalla sig  smiðju !

 

 Um nokkurt skeið reið orðið “starfskraftur” húsum  allra fjölmiðla,  þegar auglýst var eftir  fólki til starfa. Þetta var auðvitað  reginfirra , því þegar auglýst er eftir “starfsmanni” er  jafnt verið að falast eftir konum sem körlum.  Svo er það    annar handleggur af hverju  ekki má  auglýsa eftir konu  í tiltekið  starf,  ef  sá sem leitar starfsmanns kýs heldur að ráða konu en karl,eða andhverft.

 

Fyrir einhverjum árum varð umræða um  það í  engilsaxneskum fjölmiðlum að  helst mætti ekki nota nein orð  sem byrjuðu  eða enduðu á “man”.  Þannig mætti ekki tala um “manhunt”, ef lögreglan leitaði  konu. Ekki mætti segja að eitthvað væri “man-made”, gjört af mannahöndum og  svo framvegis. Þessi umræða gufaði fljótlega upp vegna þess að öllum var ljóst að hún leiddi  menn í málfarslegar ógöngur.  Hvað átti til dæmis að kalla”manhole” götubrunn eða mannop. “Personhole” eða kenna  það til kvenna? Þetta er  auðvitað    rugl.

 

Á sjöunda áratugnum  voru karlar farnir að starfa  við  hjúkrun í sjúkrahúsum á  Íslandi , þar sem konur höfðu áður verið næsta einráðar. Árið 1964  kom til umræðu á Alþingi að breyta nafni  Lífeyrissjóðs  hjúkrunarkvenna  í Lífeyrissjóð hjúkrunarkvenna og   hjúkrunarmanna.  Um það var ekki sátt. Höfundur þessa Rabbs  var þá  þingfréttaritari Alþýðublaðsins og hlustaði í þessum umræðum á Bjarna Benediktsson  forsætisráðherra  flytja  eftirminnilega  ræðu, en  Bjarna fórust svo orð:

 “Herra forseti.

Þetta þykir kannski of lítið  mál til að deila um, en ég vil alls ekki fallast á  það að konur séu ekki menn. Það er hrein málvilla,sem á fara að láta okkur samþykkja hér.  Það er latmæli,tekið upp á síðustu  áratugum , að kalla  konur ekki menn. Samkvæmt gamalli íslenskri málvenju  og algerri hefð eru konur auðvitað menn. Þess vegna er ekki hægt  að samþykkja þessa vitleysu, réttast væri að vísa henni  frá.”  (Alþingistíðindi 1964, áttugasta og fimmta löggjafarþing, B- deild,  dálkur 875)

 

 Þetta var engin tæpitunga. Betur að allar ræður á Alþingi væru svo skýrar og gagnorðar. Bjarni Benediktsson, talaði og ritaði   vandað  mál.Honum var annt um íslenska tungu.  Sitthvað hefði hann  örugglega haft að segja um orðið   “þingkona” sem  þingmenn Kvennalistans sáluga tóku  upp á sínum tíma og illu heilli hefur náð nokkurri útbreiðslu, meðal annars á síðum Morgunblaðsins.

Undirritaður  horfði á   og heyrði Bjarna Benediktsson flytja  þessa  ræða. Það  gleymist ekki. Honum var nokkuð niðri fyrir og þingheimur hlustaði grannt.

  .... 

Einhverja  fegurstu mannlýsingu  íslenskra bókmennta er að finna í Njálu  þar sem segir um Bergþóru,  konu Njáls:

 

“Hon var  Skarpheðinsdottir, kvenskörungr mikill ok drengur góður  ok nakkvat skaphörð”.

 Bergþóra var drengur góður. Það er  besta einkunn sem  hægt er að gefa nokkrum manni . Drenglyndi er auðvitað að finna  jafnt hjá körlum sem konum og notkun þess orðs hefur hreint ekkert með jafnrétti að gera. Þetta skilst vonandi  þeim sem  með forsjárlausu kappi  valda spjöllum á tungunni  með baráttu sem byggð er á misskilningi og röngum  forsendum.

 

Látum íslenska tungu ekki  verða fórnarlamb jafnréttisbaráttunnar. Í baráttunni fyrir  jöfnum rétti  karla og kvenna  skipta önnur atriði meira máli  en  orðanotkunin."

 

 

     

 

Molar um málfar og miðla 438

  Í fréttum Stöðvar tvö (20.10.2010) sagði fréttamaður: ....    en tæplega helmingur þess fjárhæðar var veittur að láni... Þeirrar fjárhæðar, -  að sjálfsögðu. Fréttamönnum,sem skrifa  svona texta á ekki að hleypa að hljóðnema,  nema  einhver sæmilegur íslenskumaður hafi  áður lesið textann.  

 Hingað eru að streyma fjórir milljarðar fjár, sagði Ásmundur  Einar Daðason stórfjárbóndi og  Alþingismaður í Kastljósi (21.10.2010). Honum er fé hugleikið. Í umræðum um arfavitlausa og gallaða tillögu um  þjóðaratkvæðagreiðslu um að slíta aðildarviðræðum fór hann mjög  halloka  fyrir Jóni Steindóri Valdimarssyni.  Enda hafði Ásmundur Einar vondan  málstað að verja. Hann vill fríverslun við  Bandaríkin, en  varla  þó með landbúnaðarvörur! Sigmari  umsjónarmanni  tókst hinsvegar að komast hjá því að nefna að tillagan um þjóðaratkvæðagreiðsluna var ekki þingtæk  vegna forgalla, sem  Vigdís Hauksdóttir, tillöguhöfundur, svo stórmannlega kennir starfsfólki Alþingis um.

  Úr  Íslandi í dag (21.10.2010):... segir  mýmörg  dæmi um að velstæðir Bandaríkjamenn ferðist til þróunarlanda til að versla sér líffæri, sagði fréttamaður. Enn eitt  dæmi um  fjölmiðlamann ,sem getur  ekki greint muninn á sögnunum  að versla og  að kaupa. Hér átti auðvitað að nota sögnina að kaupa,  en kannski má segja að glæpamenn versli  með líffæri.

 

Endalausar fréttir  íþróttadeildar í Efstaleiti af  þjálfaramálum  íþróttafélag,a smárra og  stórra,   benda til þess að  ráðamenn þar á  bæ  trúi því að þjóðin geti ekki lagst  til svefns að kveldi  nema vita allt um hin merkilegu þjálfaramál. Að ekki sé nú minnst á ítarlegar vangaveltur um einhvern Wayne Roonie, kvöld eftir kvöld.

 Morgunblaðið  olli Molaskrifara svolitlum vonbrigðum, þegar það  birti  ekki dagskrár norrænu sjónvarpsstöðvanna á sunnudeginum í laugardagsblaðinu  eins og  venjulega.  Oft er nefnilega  úrvalsefni á  boðstólum hjá  frændum okkar  á sunnudögum, fram til þessa hefur verið fátt um fína drætti á  ríkiseinokunarrásinni íslensku.

  Litla flugan hennar Lönu Kolbrúnar Edddóttur  var  fín  á föstudagskvöldið  (22.10.2010). Haukur Morthens  söng  lög, sem maður  heyrði fyrir  60 árum eða  svo og hefur  sum varla heyrt síðan. Vandaðar kynningar. Haukur bregst ekki , -  og Lana Kolbrún ekki heldur.  

Molar um málfar og miðla 437

  Útvarp Saga hefur um langt skeið  einbeitt sér að rangfærslum og óhróðri um íslensku utanríkisþjónustuna. Stjórnendur leggja sig í líma við að varpa rýrð á utanríkisþjónustuna og það fólk sem þar starfar. Það er bót í máli, að flestir sæmilega viti bornir hlustendur láta Sögubullið sem vind um eyru þjóta.

 Það er verra og alvarlegra mál, að Ríkisútvarpið ohf skuli nú taka þátt í því að rægja utanríkisþjónustuna. Ríkisútvarpið er eign þjóðarinnar og  til þess  eru gerðar kröfur. Utanríkisþjónustan á auðvitað að þola gagnrýni eins og aðrar stofnanir ríkisins, en gagnrýni verður að vera málefnaleg, byggð á rökum og  staðreyndum. Í morgunþætti Rásar tvö í  Ríkisútvarpinu (20.10.2010) fóru  umsjónarmenn mikinn vegna  kaupa  á sendiherrabústað í London, sem kostar  rúmlega 800 milljónir króna.  Þeir fengu til  skrafs við sig þingmann Sjálfstæðisflokksins Kristján Þór Júlíusson,sem sæti á í fjárlaganefnd.

 Umsjónarmennirnir höfðu ekkert kynnt sér það mál, sem  þeir voru að ræða og  Kristján Þór Júlíusson  kaus að þegja yfir því sem hann hlaut að vita, sem fulltrúi  flokks síns í  fjárlaganefnd. Þeir fjösuðu fram og til baka um hversu dýrt hús væri  verið að kaupa, - líkt og  fasteignaverð í London væri  á sömu nótum og á Akureyri eða í Breiðholtinu ! Meiriháttar hneyksli !

   Staðreyndir málsins eru hinsvegar þær,  að  utanríkisráðuneytið seldi gamlan sendiherrabústað  við Park Street í London fyrir 1700 milljónir króna og keypti annan bústað  fyrir meira en helmingi lægri upphæð. Með þessum  viðskiptum skilaði utanríkisráðuneytið íslenska  ríkinu um 900 milljónum króna í hreinar tekjur. Örugglega var þetta stærsta hagræðingaraðgerð í öllum  ríkisgeiranum  árið 2009.  Þetta höfðu umsjónarmenn ekki haft fyrir að kynna sér, eða vildu ekki nefna, enda hefði það spillt málinu frá þeirra sjónarhóli séð. Þeir höfðu nefnilega persónulegar skoðanir á málinu,sem þeir lágu ekki á.  Kristján Þór Júlíusson alþingismaður kaus að  þegja rosalega þunnu hljóði. Hann vissi betur en þagði þó.

   Þá má  bæta því við, að áður  hafði utanríkisráðuneytið  skilað íslenska ríkinu  400  milljónum króna  með því að kaupa minni og ódýrari  sendiherrabústað í Kaupmannahöfn í stað  húss, sem ríkið hafði átt í áratugi. Og enn mætti segja frá því, að fyrir nokkrum ætlaði eigandi sendiherrabústaðarins í Peking að hækka húsaleiguna verulega. Samningur  við hann var ekki endurnýjaður. Minna og ódýrara hús var tekið á leigu. Slíkt þykir  auðvitað ekki fréttnæmt.

     Svona vinnubrögð eiga að vera brottrekstrarsök á alvöru fjölmiðli. En auðvitað gerist ekkert hjá Ríkisútvarpinu,  sem er  fyrir löngu orðið stjórnlaust rekald í íslenska fjölmiðlahafinu.

 Umsjónarmenn morgunútvarps Rásar tvö  (þessa sem grátbiðja Leitis Gróu Ríkiútvarpsins í Hollywood á hverjum föstudagsmorgni um meira slúður) á að leysa frá störfum. Þeir valda ekki starfinu. Kristjáni Þór Júlíussyni þingmanni Sjálfstæðisflokksins er hinsvegar  bara hægt að vorkenna.

  Hvað þýðir: Samkvæmt fyrstu heimildum fréttastofu? Þannig var tekið  til orða í  áttafréttum Ríkisútvarpsins (20.10.2010) Er þá líka  til eitthvað sem heitir   til dæmis  þriðju heimildir?

 Í fréttum Ríkissjónvarpsins (20.10.2010) var sagt, að Austurbæjarskólinn,(þar sem Molaskrifari stundaði nám frá 1947 til 1952)  væri  fyrsta húsið í Reykjavík ,sem  tengt hefði verið  hitaveitunni. Molaskrifari hefur jafnan heyrt að Hnitbjörg á Skólavörðuholti ,Listasafn  Einars Jónssonar, hafi fyrst  húsa fengið  yl frá  hitaveitunni.  Á netinu er að finna fullyrðingar  um þetta sem  stangast á . Gaman væri að vita hvort er rétt.

Þegar þessi skóli opnaði , sagði umsjónarmaður   morgunútvarps Rásar tvö (20.10.2010) í viðtali  vegna  afmælis Austurbæjarskólans í Reykjavík. Skólinn opnaði ekki neitt. Hann var opnaður, eða kennsla hófst í skólanum. Seint  holar dropinn steininn.

Molar um málfar og miðla 436

  Fréttir eiga  gefa lesendum/hlustendum/áhorfendum  rétta mynd af því ,sem um  er fjallað.  Í fréttayfirliti Stöðvar tvö (19.10.2010) var sagt:  Nýtt frumvarp ríkisstjórnarinnar útilokar ekki að lánastofnanir geti  elt  skuldara út yfir gröf og  dauða. Þarna skolaðist eitthvað til. Þeir sem um þetta fjölluðu hafa  ekki skilið um hvað málið snerist. Í fréttinni kom svo fram, að í frumvarpinu  verður gerð tillaga um  að skuldir  fyrnist almennt  tveimur árum eftir gjaldþrot, þannig að ekki  sé verið að elta skuldara út yfir  gröf og  dauða , eins og  forsætisráðherra sagði.  Málinu var alveg snúið á haus.  Umsjónarmaður  Rásar tvö í  Ríkisútvarpinu (20.10.2010) sagði hinsvegar: .. út fyrir gröf og dauða !

   Annað dæmi:  Í fréttum Ríkissjónvarpsins (19.10.2010) var sagt frá  fundi borgarstjórnar  Reykjavíkur og sagt: Starfsmenn Orkuveitu Reykjavíkur gengu út.  Starfsmenn Orkuveitunnar  eru nokkur  hundruð. Á myndskeiðinu sem  sýnt var með  fréttinni   sáust 6-8 manneskjur ganga  út. Er það frétt?  Nei. Þarna var kannski  ekki beinlínis verið að segja okkur  ósatt, en  engu að  síður  gaf þetta  ekki rétta mynd  af  því sem myndin  sýndi og því sem gerðist. Hið talaða orð gaf meira í skyn en í rauninni  gerðist. Ófaglegt . Rétt er þó að halda því  til haga ,  að seinna  var í  útvarpsfréttum  sagt,  að nokkrir starfsmenn  Orkuveitunnar hefðu gengið af  fundi.

  Athygli Molaskrifara hefur verið vakin á því að Fréttastofa Ríkisútvarpsins  hafi  „afturkallað frétt"  eða dregið til baka  frétt, þar sem  skuldari lýsti því yfir , að hann teldi sig hafa  fengið sanngjarna  meðferð í kerfinu samkvæmt þeim úrræðum,sem  ríkisstjórnin hefur beitt sér  fyrir. Molaskrifari  hefur ekki  fundið  fróðleik um þetta, en  varla getur það verið að  fréttastofan hafi dregið frétt  til baka  vegna þess að viðmælandi hélt fram skoðunum,sem ekki voru mönnum að skapi í Efstaleitinu. Því verður seint trúað.  Fróðlegt væri að fá  frekari upplýsingar um þetta.

 Fréttamatið í Efstaleiti er stundum undarlegt.  Það var   fréttaefni  tvö kvöld í röð , að ekki skuli gefið til baka í strætó í Reykjavík. Ótrúlegt. Svo fengum við líka  ítarlega frétt um að gamall   söluturn  hefði verið á ýmsum stöðum í borginni. Stórfrétt.

Gísli Marteinn Baldursson borgarfulltrúi mælti fyrir tillögunni og sagði hann að heildstæður stígur af þessu tagi myndi auka verulega umhverfisgæði íbúa svæðisins.(mbl.is 19.10.2010) Heildstæður stígur!  Nútíma kansellístíll. Stígur  er  þröngur vegur , slóði,  afleggjari, vegur eða leið. Að tala um heildstæðan stíg er bara bull. Heildstæður vegur?   Þarna  hefði  nægt að  segja  stígur. Sumum pólitíkusum  finnst  ef til vill meiri reisn yfir því að um heildstæðan stíg, en bara stíg. Svo er ekki.

Í frétt á mbl.is (20.10.2010) segir: Allar námsbækur verði nú á Mandarín,..   Það sem átt er við  er , að allar námsbækur verði nú á kínversku. Það sem á ensku er kallað Standard Mandarin, er  hið opinbera tungumál Kína og Taiwan.  Þýðingarsnilld moggamanna er  fræg að endemum, allar götur síðan á dögum Staff hershöfðingja, general staff.

 Það er ekki öfundsvert hlutskipti fréttaþula í  sjónvarpi að  þurfa að lesa í mynd fréttir á borð  við  fréttina  um slysið átakanlega í Tyrklandi. Ég fann til með þeim. Og öll finnum við til með þeim sem eiga um sárt að binda eftir þetta slys.