Molar um málfar og miðla 501

  Þeir eru engir  aukvisar okkar menn í  Landhelgisgæslunni. Það sást vel,  þegar  gæsluþyrla sótti   sjómann um borð í erlent flutningaskip  hálfs annars  tíma flug  undan  Reykjanesi í vondu veðri og stórsjó. Frábærar myndir í  fréttum Ríkissjónvarpsins (13,01.2011) Það er okkur til háborinnar skammar, að  Landhelgisgæslan  skuli ekki  geta verið með   nægan þyrlukost til  björgunarstarfa vegna niðurskurðar. Það  mætti  alveg hugsa sér að skerða  framlög  til stjórnmálaflokka svo bæta  mætti einni þyrlu á vaktina. Það gæti bjargað mannslífum. Það fara engin mannslíf forgörðum þótt klipið sé aðeins af flokkunum.

  Hallgrímur Indriðason  fær hrós fyrir að segja í tvöfréttum Ríkisútvarpsins (12.01.2011), að fundur hafi  verið  haldinn í Stjórnarráðshúsinu. Of margir  fréttamenn segja  fundi  haldna í  stjórnarráðinu, þegar átt er  við Stjórnarráðshúsið  við Lækjartorg.   Stjórnarráðið er samheiti yfir öll ráðuneytin. Kristján Sigurjónsson leiðrétti rangan texta í  fréttalestri klukkan  sjö  Í Ríkisútvarpinu. (13.01.2011). Hann fær  líka   hrós fyrir það. Hann var greinilega bæði að hugsa og hlusta  meðan hann las. Fínt.

  Næturútvarp  Rásar eitt er nú á nýjum brautum. Þar var áður útvarpað  sígildri tónlist án  kynninga    frá miðnætti til klukkan 06 40  að morgni. Fyrst   var tónlistin kynnt. Svo var því hætt í sparnaðarskyni, að sagt var. Líklega þurfti íþróttadeildin  meiri peninga. Þetta hefur  oft verið gagnrýnt í  Molum, enda  algjört  virðingarleysi við   höfunda, flytjendur og   hlustendur að  flytja  svona tónlist í  síbylju.Eins og að selja landakort án örnefna.  Nú er breyting orðin á.  Endurflutt er menningarefni af ýmsu  tagi frá  deginum áður. Það er  mjög til bóta. Margt af þessu efni er prýðilegt og þolir endurflutning.

Tryggvi M. Þórðarson kom að máli  við Molaskrifara og sendi  síðan  eftirfarandi:

„Læt hér fylgja með textann sem ég minntist á við þig:

Íhugum eftirfarandi setningar og gerum okkur í hugarlund að kosningar séu í nánd:

Tökum þátt og bindum enda á stjórnina
Tökum þátt í kosningunum og bindum endi á stjórnina.
Báðar eru setningarnar réttar, en þær lýsa tveimur ólíkum hlutum.
Fyrri setningin þýðir:

Tökum þátt úr reipi/kaðli og bindum stjórnina með honum.

Sú seinni þýðir:

Með þátttöku okkar í kosningunum skulum við skipta um stjórn."  Kærar þakkir fyrir þetta Tryggvi.

Eins og áður var vikið að í Molum var  ítrekað sagt í Ríkisútvarpinu, að Kaupþing hefði verið eigandi færeyska bankans Eik.  Það var rangt. Þetta var aldrei leiðrétt svo Molaskrifari heyrði, en hinsvegar var þetta tekið úr frétt um bankamál í Færeyjum. Enn eitt dæmið um óvönduð vinnubrögð ríkisfréttastofunnar í Efstaleiti.  Þetta var tekið út úr fréttinni eftir að hringt hafði verið til fréttastofunnar og sagt að Kaupþing hefði aldrei átt Eik banka.

  Leiðarar Morgunblaðsins eru í vaxandi mæli árásir á nafngreinda einstaklinga (12.01.2011) sem leyfa sér þá ósvinnu að  hafa skoðanir,  sem  eru Morgunblaðinu  ekki þóknanlegar. Í stjórnmálaskrifum leggur Morgunblaðið einstaklinga í einelti  og gengur stundum lengra en gamli Þjóðviljinn, málgagn kommúnista, gerði þegar ofsóknirnar  og eineltið gegn Bjarna Benediktssyni og Guðmundi Í. Guðmundssyni gekk hvað lengst. Þetta eru sömu  aðferðir og  íslenskir kommúnistar lærðu í  sérstökum byltingarskólum í Sovétríkjunum eins og  segir frá í gagnmerkri nýrri bók Þórs Whiethead.   Það er ekki leiðum að líkjast hjá Mogganum.

Molar um málfar og miðla 500

   Athyglisverð ummæli voru á  forsíðu Fréttablaðsins á þriðjudag (11.01.2011). Þar var frá því að sagt, að tveir  listamenn, leikstjóri og leikari, Benedikt Erlingsson og Ólafur Egilsson,   ætluðu að gera  sjónvarpsþætti,  sjö þátta flokk, byggðan á Íslandsklukkunni. Þættirnir verða  boðnir  Stöð tvö. Benedikt  segir orðrétt við Fréttablaðið: „Við ætlum að sýna þættina á sjónvarpsstöð, sem sýnir leikið sjónvarpsefni. Það verður ekki  boltarásin - RÚV-  heldur verðum við að sýna á Stöð tvö, enda er það eina sjónvarpið sem stendur fyrir alvöru íslenskri dagskrárgerð". Svo mörg  voru þau orð. Molaskrifari var þess  alltaf handviss að hann væri ekki einn um þá  skoðun ,að  búið  væri að breyta  Ríkissjónvarpinu í boltarás og , --  ameríska vídeóleigu.

  Það er undarleg meinloka hjá Ríkissjónvarpinu að kynna ekki  til sögunnar í dagskrárkynningum gesti ,sem koma í viðtalsþátt Þórhalls Gunnarssonar, Í návígi. Þetta skapar enga spennu hjá  áhorfendum. Bara pirring.

 Í miðnæturfréttum Ríkisútvarpsins (13.01.2011) var  sagt  að Kaupþing hefði átt Eik banka í Færeyjum. Þetta var endurtekið í   morgunfréttum. Þetta er  rangt.  Kaupþing hefur aldrei átt Eik banka. Eik banki er  elsta fjármálastofnun í Færeyjum (1832).  Eik banki  keypti rekstur Kaupþings í  Færeyjum 31. desember 2007. Léleg fjölmiðlun.Ótraust.

   Molaskrifari hefur stöku sinnum hlustað á kunningja sinn  Elís Poulsen í Færeyjum í morgunútvarpi Útvarps  Sögu. Í morgun (13.01.2011) var þar boðað  viðtal við hann klukkan hálf níu. Það hófst þegar klukkuna vantaði  tólf mínútur í níu. Kunna menn ekki á klukku  frekar  en hjá Ríkissjónvarpinu? Umsjónarmaður sagði líka, að í Færeyjum væri banki að fara á hliðina. Eik banki  fór á  hausinn í september og   stofnun í Danmörku (Finansiel Strabilitet) tók við rekstrinum. Nú er  hinsvegar  nýr aðili búinn að kaupa bankann, dótturfélag Tryggingafélags  Færeyja.  Svo skellir maður náttúrulega upp úr, þegar Íslendingur  spyr  fréttamann  færeyska útvarpsins: Hver er stærsti atvinnuvegurinn í  Færeyjum?     Þetta er léleg fjölmiðlun og ótraust  eins og  frá Efstaleitinu.  

 Ekki sá Molaskrifari betur, en að á  nokkuð sandblásnu aðvörunarskilti Siglingastofnunar við Landeyjahöfn stæði: Bílum sem lagt er svæðið eru þar á  á ábyrgð eigenda. Ætti að  vera: Bílar sem lagt er á svæðinu eru þar á ábyrgð eigenda.

 Í leiðara  Morgunblaðsins í morgun segir: „Villandi fréttaflutningur er á hinn bóginn ekki hjálplegur og er þvert á móti  til þess fallinn að  spilla umræðunni og afvegaleiða almenning".Morgunblaðið hefur um langt skeið haft örugga forystu meðal íslenskra fjölmiðla  í  villandi  fréttaflutningi, í því  að villa um fyrir almenningi og  spilla umræðunni um  tvö  stórmál, ESB og Icesave. 

Es. Þessir Molar áttu aldrei að verða svona margir.

Molar um málfar og og miðla 499

 

  Í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins (11.01.2011) las þulur án þess að hika: Kaup Kínverja hefur engin  áhrif á ...  Orðið kaup er  hér fleirtöluorð og þess vegna hefði þulur átt að segja: Kaup Kínverja  hafa engin áhrif á ....Verð á 95 oktan bensíni kostar nú ... las  þulur  sömuleiðis án þess að hiksta í sexfréttum Ríkisútvarpsins (10.01.2011). Verð kostar ekki. Hér hefði verið betra að  segja: Verð á  95 oktan bensíni er nú....  Of margir í Efstaleitinu  eru, að því er virðist, með laskaða máltilfinningu.

  Málblómin voru mörg í fréttum Stöðvar tvö  á mánudagskvöld (10.01.2011). Þar var meðal annars sagt: Ekki leggja  allir trúnað við...í merkingunni ekki  trúa allir. Talað er um að leggja  trúnað á eitthvað , að trúa einhverju.  Síðan var talað um að versla  bakkelsi.  Það er eins og fréttamenn Stöðvar tvö geti  alls ekki gert greinarmun á sögnunum að versla og  að kaupa. Þær merkja ekki það sama.  Sagt var, að flugslys hefði orðið í  miklum snjóbyl. Af hverju ekki í stórhríð  eða mikilli snjókomu? Það er ekki  íslenskulegt  að tala um mikinn snjóbyl. Loks var frétt um vegagerð á   Vestfjörðum.  Í inngangi  fréttarinnar var sagt, að vegurinn  lægi í gegnum hlaðið á tilteknum bæ.  Betur var þetta orðað í fréttinni, er fréttamaður sagði að vegurinn lægi  um bæjarhlaðið.

   Jafnágætur félagsskapur og SÍBS er  og alls góðs maklegur, finnst  Molaskrifara   „vinarauglýsingar" happdrættis SÍBS  einstaklega væmnar. Molaskrifari hefur átt  miða í happdrættinu frá því að það var sett á laggirnar og  virðir það sem þessi samtök hafa vel gert, sem er margt og mikið.

 

 Margt er  hnýsilegt í  tilvitnanabókinni,  sem  Hannes Hólmsteinn  sendi frá  sér fyrir jólin. Það er ekki öllum gefið að   setja saman svona bók með pólitískri slagsíðu en Hannesi Hólmsteini hefur tekist það.  Engu er líkara  en  úr  hópi seinni tíma  Íslendinga hafi  fólkið  fyrst verið valið , svo leitaðar uppi tilvitnanir. Er Molaskrifari blaðaði í bókinni fann hann  strax  eina villu.  Halldór Blöndal orti ekki vísuna snjöllu,sem honum er eignuð:

Hver er þessi eina á ,

sem aldrei frýs ?

Gul og  rauð og græn og blá

og  gjörð af SÍS.

  Halldór Blöndal er snjallhagyrðingur, en hann orti ekki þessa vísu. Hún er eftir  Pétur B. Jónsson  sem lengi var starfsmaður Iðunnar á Akureyri og áin því verið honum nærtækt yrkisefni, en hún breytti litum, þegar verið var að lita ull í verksmiðjunni. Um þetta má  lesa í Morgunblaðinu 18.03.2000. Sá  Halldór Blöndal, sem ég þekki , mundi seint  vilja að honum væri eignuð vísa,  sem annar maður hefði ort. Vandaður fræðimaður hefði spurt Halldór hvort hann hefði ort  vísuna. Ég er viss um að  svar Halldórs hefði verið: Nei.  Vonandi eru  ekki margar villur af sama toga í þessari þykku bók.

Molar um málfar og miðla 498

    Molaskrifari velti  svolítið  fyrir sér  orðunum fjölnota íþróttahús og  komst að þeirri niðurstöðu  að nóg væri   að tala um íþróttahús. Sleppa mætti orðinu  fjölnota. Ekki er þetta   stórmál. En Molaskrifara fannst taka í hnúkana, þegar hann í hádegisútvarpi Ríkisútvarpsins heyrði fréttamann  segja: Yfirbyggð fjölnota íþróttahús hafa risið í nokkrum sveitarfélögum á undanförnum árum.?  Yfirbyggð fjölnota íþróttahús ? Eru til óyfirbyggð hús ?  Er það ekki  þakið, sem gerir fjóra veggi að húsi?  Eru þá  íþróttavellir óyfirbyggð íþróttahús?  Þarna skortir eitthvað á skýra hugsun, að ekki sé  meira sagt.

  „Við tókum mikla áhættur og þeir borguðu sig,“segir Seang Chau, (mbl.is 11.01.2011). Mogginn bregst ekki. Svolítið meira um Moggann. Í   Morgunblaðinu sama dag er  frétt um  að síðustu endurskoðun  Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á efnahagsstöðu Íslands  sé lokið. Flestum þykir  þetta líklega áfangi og  talsverð frétt. Eindálkur inn við kjöl á annarri síðu er fréttamat Moggans. Moggi bregst  heldur ekki í því að gera lítið úr því sem  gengur  vel eða sæmilega hjá núverandi stjórn, þegar flórinn er mokaður eftir ástmegi  blaðsins.   Á fjórðu síðu er  frétt  um deilur innan  VG. Þar er enn hlúð að  því sem  Moggi kallar „órólegu deildina" og notar gæsalappir til að gefa  kynna að kannski sé þetta alls ekki réttnefni. 

   Í fréttum Stöðvar tvö  var (09.01.2011) ítrekað  talað um öryrkjabótakerfið. Til þessa  hefur þetta verið kallað örorkubótakerfið og er ástæðulaust að breyta því.  

  Enskuslettur vaða nú uppi í  auglýsingum í Ríkissjónvarpinu. Þar er (09.01.2011) talað um að smæla framan í heiminn og    spurt: Ertu  dídjei (dj) ? Þetta dídjei er ensk skammstöfun (disc jockey), plötusnúður ( fínt orð). Skammstöfunin  dj...   á íslensku þýðir hinsvegar allt annað (djöfull). Þegar  auglýsingapeningar eru annarsvegar lætur  Ríkisútvarpið okkar málvöndun lönd og leið. Það er miður.

  Í ágætu rabbi um daglegt  mál á  Rás eitt (10.01.2011)  var nefndur til sögunnar  Sigurjón á  Álafossi í tengslum við  orðið værðarvoð ( frábært orð) sem hann notaði um ullarteppin ágætu  frá Álafossi.  Bæði umsjónarmaður og  Aðalsteinn Davíðsson cand. mag.  sögðu  Sigurjón í Álafossi og áttu þá  við  verslunina, sem lengst af  var á horni Þingholtstrætis og Bankastrætis. Sigurjón á Álafossi finnst Molaskrifara betra. Hann var alltaf  fremur kenndur við staðinn en  verslunina. Sigurjón var snjall auglýsingamaður. Veit ekki betur en hann hafi smíðað slagorðið: Kaupirðu  góðan hlut , þá mundu hvar þú fékkst hann.  Þegar honum gekk illa að selja aðgang að  danspalli á útiskemmtun á Álafossi er  sagt að hann hafi kallað: Næsti hálftími verður þrjú kortér.  Snjall sölumaður Sigurjón.

 Íþróttadeild  Ríkissjónvarpsins er ótrúlegt apparat. Nú er  byrjað að sýna   frá  amerískum  fótboltaleikjum í  fréttum. Sú íþrótt er ekki iðkuð á Íslandi og  þeir eru örugglega ekki margir sem kunna leikreglurnar til hlítar í þessari íþrótt. Ólíklegt er að nokkur áhugi sé  hér á landi  fyrir þessu efni.  Ákvörðun hefur  greinilega verið  tekin í Efstaleiti um að  troða  þessu ofan í kok áhorfenda og skapa  spurn eftir nýrri íþróttagrein, nýju efni.

 Í Molum hefur áður verið  vikið að óþolandi óstundvísi í dagskrá Ríkissjónvarpsins. Hinn prýðilegi þáttur um  Diddú, Sigrúnu Hjálmtýsdóttur  (09.01.2011) byrjaði fimm mínútum seinna en  auglýst var. Þetta óþarfi. Þetta er óvirðing við áhorfendur og subbuskapur. Það er enginn vandi  fyrir þá sem stjórna dagskránni að  virða  tímamörk. Það er til dæmis gert á Rás eitt. En til þess þarf vönduð vinnubrögð og metnað til að gera vel.     Til samanburðar skal  nefnt að listaþáttur  þáttur  NRK2  Hovedscenen þetta sama kvöld var auglýstur klukkan 2010. Hann hófst á mínútunni klukkan 2010.  

Molar um málfar og miðla 497

     Sigrún Hjálmtýsdóttir, Diddú,  er stórkostleg söngkona,  -  og manneskja. Þáttur  Jónasar Sen um  hana í Ríkissjónvarpinu var  prýðilegur og lofar góðu um þá sjö þætti í þessari þáttaröð,  Átta raddir, sem við eigum eftir að sjá og heyra.  Það var rétt, sem Margrét  Bóasdóttir sagði, að  Sjónvarpið gerði mikið  fyrir  sönglistina á sínum fyrstu árum.  Söngur og  sígild tónlist hafa  verið hornrekur í Efstaleitinu í mörg herrans ár. Því þarf að breyta.  Vonandi er þessi þáttaröð merki um að nú örli á breyttri  hugsun þar efra.

  Sjómenn voru í engu hátíðarskapi, sagði  fréttamaður Stöðvar  tvö (09.01.2011) og  í þróttafréttamaður Ríkissjónvarpsins  réri á sömu mið og sagði: Honum urðu á engin mistök.  Betra hefði verið: Sjómenn voru ekki  í hátíðarskapi  og  hann gerði engin mistök, eða honum urðu ekki á nein mistök.

      Skrítið  að fréttamenn ( Stöð tvö 09.01.2011)  skuli  kalla  þingmanninn Lilju Mósesdóttur , Lilju Móses. Eiginlega ekki bara skrítið, heldur asnalegt.

Viðskiptavinir Ríkissjónvarpsins eru ýmsu vanir,  þegar kemur að röðun efnis í dagskrár. Öll þjóðin horfir á Áramótaskaupið. Það er sá þáttur í Ríkissjónvarpi,sem allra mest er horft á. Svo er  Skaupið endursýnt, sem er  sjálfsagt mál. En það átti ekki að gerast á  besta tíma á laugardagskvöldi. Það er ekki tíminn fyrir endursýnt efni. Ekki einu sinni Áramótaskaup.

   Þeir sem kaupa  erlent  efni  til sýningar í  Ríkissjónvarpinu leggja sig í framkróka  um að  finna  rusl og  dellumyndir til að sýna  á besta  tíma kvölds á  föstudögum og laugardögum. Því hefur verið haldið fram við Molaskrifara að þetta efni sé keypt  eftir vigt á  útsölum  vestanhafs. Það er nú varla  satt. En það  er með  ólíkindum hvað innkaupastjórar eru naskir á að  finna  lélegar amerískar bíómyndir til  sýna okkur  um helgar.

Molar um málfar og miðla 496

 

 Ólafur Egilsson, sendiherra,  er áhugamaður um íslenska tungu. Hann sendi Molaskrifara eftirfarandi línur: „Mér kemur í hug að bera undir þig hvað þér finnist um nokkur orð og orðasambönd sem títt eru notuð í fjölmiðlunum en hljóma heldur klúðurslega:    1. óásættanlegt - sérhljóðarnir tveir í upphafi valda því að orðið lætur stirðlega í munni og í staðinn má oft nota t.d. ótækt, ófært, nú eða þá það sem löngum var sagt: óviðunandi, sem er liprara.   2. kemur til með að - þarna er heldur betur teygður lopinn, þegar gjarna er hægt að komast af með eitt orð: mun   3. hamborgarahryggur - nú iðulega, ekki síst um hátíðarnar, notað um það sem löngum hefur heitið hamborgarhryggur enda óskylt hamborgurum að öðru leyti en því að hvortveggja er vinsæl fæða.   4. sannfærandi sigur - heyrist oft hjá íþróttafréttamönnum þegar átt er við: öruggan sigur”. Kærar þakkir, Ólafur. Molaskrifari er sammála þér í einu og öllu. 

 Fyrir nokkru  vék Molaskrifaði að því, að  Síminn sýndi ekki öldruðum sérstaka virðingu með því að auglýsa  síma  sem  væru sérstaklega fyrir  afa, - þeir hefðu  eins getað  sagt að þetta væru  aulasímar, -  símar fyrir þá sem ekki réðu  við snjallsíma eða  flókna síma.  Í auglýsingunni var gengið út frá því að afar væru ekki mjög snjallir.  Molalesandi á  Akureyri , sem hafði keypt   svona afasíma sendi Molaskrifara leiðbeiningabækling, sem  Síminn dreifir með símtækinu.

  Skemmst er frá því að segja að  sjaldan hefur  Molaskrifari sé  jafn subbulegan texta. Sendandinn sagðist reyndar hafa  þurft að leita  að náðir  bæklings á ensku  til að  skilja leiðbeiningarnar. Íslenski bæklingurinn  hefst á orðunum:  Full hleðsla á rafhlöðunum mun ekki nást fyrr en það er búið að hlaðast  5-6 sinnum. Þetta er  bara byrjunin. Í upphafi næstu málsgreinar  segir svo:  Það er ekki hægt að hlaða rafhlöður "of" mikið eða  eyðileggja þau með því að  hafa símann of lengi í hleðslu. Seinna segir: Hátalari virkar ekki þegar það er  lítil rafhlaða eftir.

  Molaskrifara skortir nennu til að telja upp allar villurnar í þessum  stutta bæklingi, en nefnir þó að  allsstaðar þar sem ætti að standa ýtið stendur ýttið. Þar sem ætti að standa ýta stendur ýtta og  allsstaðar þar sem ætti að standa flettið stendur  fléttið ! Á baksíðu bæklingsins kemur fram  að  það er fyrirtækið Tæknivörur hf í  Kópavogi sem selur þessa síma í heildsölu og gerir við þá. 

 Fyrirtækið ætti að innkalla þessa bæklinga og  láta leiðrétta  málfarið þannig að þeir séu fyrirtækinu  til sóma en ekki til skammar eins og nú er.  

Molar um málfar og miðla 495

 

 .... á því hafi orðið engin breyting, sagði fréttamaður  Ríkisútvarps í sexfréttum (06.01.2011). Varla  getur  þetta orðalag  talist til fyrirmyndar. Betra hefði verið að  segja: Það hafi ekki breyst , eða á því hafi ekki orðið breyting.

 Innanríkisráðherra talaði í kansellístíl í fréttum Stöðvar tvö (06.01.2011), þegar hann talaði um að búa til  sjálfbærrar einingar sem  væru sjálfsaflandi. Þetta var í  tengslum   við nýja skattlagningu á  bifreiðaeigendur ,sem  gengur undir nafninu vegtollar. Pólitíkusar vilja  kalla vegtolla  notendagjöld. Ruglið! 

  Enn einu sinni viku fréttir Ríkissjónvarpsins fyrir boltaleik (07.01.2011). Íþróttadeildin er einvaldur Efstaleitisins.

  Svolítið skondið mismæli mátti heyra í áttafréttum Ríkisútvarpsins (07.01.2011).  Þar var verið að segja  frá  afleiðingum sölu og dreifingar á díoxín-menguðu fóðri. Í inngangi fréttarinnar var sagt  að bönnuð hefði verið sala  á afurðum frá 4700 kúm. Í fréttinni kom hinsvegar fram að  um var að  ræða afurðir frá 4700 búum, sem er   svolítið annar handleggur. Þetta var auðvitað ekki leiðrétt. Slíkt heyrir til undantekninga  í Efstaleiti.

  Stundvísi í dagskrá er metnaðarmál hjá útvarps- og sjónvarpsstöðum. Þau mál  eru í góðu lagi  hjá Rás eitt og  Rás  tvö  í Efstaleitinu. Hjá  Ríkissjónvarpinu er kæruleysið og tillitsleysið  við  áhorfendur/hlustendur algjört. Oft er lítið sem ekkert að marka  auglýsta  dagskrá.  Endursýning þátta er færð fram  frá  auglýstum tíma og oftar en ekki  er  dagskráin langt á eftir  áætlun. Í gærkveldi  (föstudagskvöld ,07.01.2011) hófst   sýning  Barnabyþáttarins  tíu mínútum síðar en auglýst var. Það er einfalt og útlátalaust  fyrir þann sem  stjórnar útsendingu að  skrifa  stutta tilkynningu á skjáinn um seinkun dagskrár. Þetta gera   sjónvarpsstöðvar sem hafa metnað og sýna  viðskiptavinum sínum kurteisi. Það  tíðkast ekki hjá Ríkissjónvarpinu.

   Loksins , loksins gæti maður  sagt.  Ríkisútvarpið  boðar  nú sýningu átta þátta um íslenska   söngvara. Það er lofsvert og þó fyrr  hefði verið. Fyrsti þátturinn með okkar  frábæru Diddú, Sigrúnu Hjálmtýsdóttur,  verður   annað kvöld. Tilhlökkunarefni.

Molar um málfar og miðla 494

    Skrítnar eru  fyrirsagnir  á  fréttavef  Ríkisútvarpsins. Þar segir  til  dæmis :  Sólheimar til sátta. Í fréttinni  kemur fram að    deiluaðilar hafi orðið sammála um að vísa   Sólheimadeilunni til   sáttasemjara ríkisins. Ríkisútvarpið  kallar  þann ágæta embættismann  sem sagt sátta.   Önnur fyrirsögn og ekki betri  er á frétt um vafasama ( að ekki sé meira sagt) fjármálagjörninga í gamla Landsbankanum   dagana í kring um hrunið. Sú fyrirsögn er  svohljóðandi: Landsbanki tíser. Molaskrifari  játar, að hann skilur þetta ekki og  biður  málfarsráðunaut   Ríkisútvarpsins  vinsamlegast að  skýra  fyrir þeim sem fréttavefinn  lesa hvað þetta þýðir. Fréttavefur   Ríkisútvarpsins  er ekki vettvangur  fyrir innanhússlangur eða einkabrandara.

Molavin ,sem  stundum gaukar góðum ábendingum  að Molaskrifara, sendi eftirfarandi: „Þrátt fyrir margendurteknar ábendingar flaskar fréttastofa RUV enn í kvöld á embættisheiti næstráðandi embættismanns Bandaríkjaforseta. "White House Chief of Staff" er ekki starfsmannastjóri forsetaembættisins. Því hlutverki gegnir rekstrarstjóri forsetaembættisins, en það embætti heitir á ensku: Office of the Chief Administrative Officer (OCAO). Ein af þremur skrifstofum hans fer með starfsmannamál og heitir sú Human Resources Management Division. Allt má þetta sjá á heimasíðu forsetaembættisins.

William Daley, sem í dag var kynntur til sögunnar sem æðsti embættismaður Bandaríkjaforseta, White House Chief of Staff, er í senn nánasti, pólitíski ráðgjafi forsetans og um leið sá embættismaður, sem stýrir rekstri Hvíta hússins. Það mætti hugsa sér að kalla hann forsetaritara, en starf hans er líka hliðstætt ráðuneytisstjórastarfi, því Bandaríkjaforseti er í raun forsætisráðherra landsins".

 Allt er þetta rétt og hefur áður verið nefnt  í Molum, en   fréttastofa Ríkisútvarpsins situr við sinn keip og hamrar  á vitleysunni. Að kalla þennan embættismann starfsmannastjóra   Hvíta hússins er ekki hótinu betra en þegar Morgunblaðið uppgötvaði  merkan  hershöfðingja í seinni heimsstyrjöld. Hann hét að sögn blaðsins General Staff.

  Oft heyrist rangt farið með orðatiltækið  að bera gæfu til. Við bárum ekki gæfu til að  hlusta á  varnaðarorð  þeirra sem  vöruðu  við bankahruninu. Of oft  heyrist: Okkur bar ekki gæfu til , eins og   alþingismaður  sagði í útvarpi (06.01.2011). 

   Í leiðara Morgunblaðsins (06.01.2011) er ráðist á Siv  Friðleifsdóttur alþingismann fyrir  skort á fylgispekt við formann sinn. Morgunblaðið hefur þungar áhyggjur af ástandinu í öðrum flokkum. Ætti kannski að huga meira að sínum flokki. Menn verða ekki lengur hissa á því sem Morgunblaðið skrifar um stjórnmál. Blaðið er upp á kant við veröldina og veruleikann. Í Moggaleiðurum  er vitnað í slúðurvefinn AMX  og AMX slúðurvefurinn vitnar í Moggann. Þá  er umræðan  fullkomin, komin í hring og orðin  einskonar langavitleysa.

  Það er rétt hjá forstjóra  365 miðla, að handboltatilboð Ríkisútvarpsins til Stöðvar tvö  hljómar í eyrum flestra eins og  framhald áramótaskaupsins ( sem var að vísu býsna gott). Ríkisútvarpið er að reyna að tryggja eftir á.  Ráðamenn þar hafa líklega aldrei heyrt auglýsinguna ágætu: Þú tryggir ekki eftir á.

Molar um málfar og miðla 493

  Í fréttatíma Stöðvar tvö (05.01.2011) var sagt frá verðbreytingum á  bílum, - verðlækkun á lúxusjeppum. Þá  spara ég mest á  að  versla Porsche-inn,  sagði   fréttamaður. Versla  Porsche-inn !Hvílíkt endemisbull. Kaupa  Porsche-inn átti hann við.

  Í sexfréttum Ríkisútvarps var    sagt frá lýsingu í Hvalfjarðargöngunum. Fréttamaður  sagði um lýsinguna: ...  þó þurfi að bæta úr henni næst gangnamunnanum  beggja vegna ganganna.  Ekki  góð setning. Orðið göng   er fréttamönnum  stundum erfitt   viðfangs. Orðið beygist: göng, göng, göngum til ganga. Orðið  göngur  í merkingunni  fjárleitir beygist hinsvegar: göngur  göngur, göngum , gangna.  Því er  talað um gangnamenn, þá  sem  fara  til   fjárleita á fjöllum.  Þarna  ruglast menn stundum. Betri hefði  setningin hér að ofan  verið svona:  Þó þurfi að bæta  lýsinguna ( ekki úr henni) við gangamunnana (beggja megin).

    Það er að sjálfsögðu fréttnæmt hvern íþróttafréttamenn velja  íþróttamann ársins. Það er  hinsvegar ekki tilefni til  50 mínútna  beinnar útsendingar á besta tíma  kvölds á þessari einu  sjónvarps rás   ríkisins.  Nægt hefði að    segja og sýna frá   valinu í tíu fréttum   Ríkissjónvarpsins. Þetta er bara enn eitt  dæmið  um það hvernig  íþróttadeild   Ríkissjónvarpsins hefur  tekið  völdin við gerð dagskrár.  Í íþróttahúsi þjóðarinnar  við Efstaleiti er gengið út frá því að þjóðin öll standi á öndinni yfir íþróttafréttum. Svo er reyndar ekki.

 Í íþróttafréttum í tíufréttum Ríkissjónvarpsins (05.01.2011) voru ótal ambögur. Molaskrifari lætur  þó nægja að vitna  orða  íþróttafréttamannsins sem sagði um nýkjörinn íþróttamann ársins , að hann væri  tuttugu ára gamall, fæddur í Lettlandi árið  1982.  Enn  einu sinni lesið án þess að hlusta eða skilja.

  

Fyrirsögn á visir.is um jólin : Flugmenn Icelandair mokuðu snjóinn burt.    Málvenja  eru að tala um að moka   einhverju. Þess vegna hefði verið betra að segja: Mokuðu  snjónum burt. Þetta minnir  á vísuna  alkunnu eftir Pál J. Árdal:  

 

Ó hve margur yrði sæll,

og elska mundi landið heitt,

mætti hann vera í mánuð þræll

 og moka skít fyrir ekki neitt.  

 

Með þessu vísukorni  var hugmynd um þegnskylduvinnu,sem þá var mjög til umræðu, drepin  á augabragði.  

 Fréttir af þingflokksfundi VG bera  með sér að þar var ekkert samkomulag. Menn  hnakkrifust (hreinskiptnar umræður). Ásmundur Daði segist verja  ríkisstjórnina vantrausti. En hann  styður hana ekki. Hann segir að  ríkisstjórnin  verði að breyta um  stefnu. Taka upp hans  stefnu. Lilja Mósesdóttir segir fjölmiðla hafa  brugðist  í túlkun á  hjásetu  þremenninganna við fjárlagaafgreiðsluna. Erfitt er að skilja þau ummæli.

 

Molar um málfar og miðla 492

      Orðið jarðlest ,sem nú er oft  notað  um farartækin sem einu sinni voru kölluð neðanjarðarlestir, er fínt  orð.  Kemur  í stað orðs sem var bæði langt og óþjált. Jarðlestarstöð er hundrað sinnum betra en neðanjarðarlestarstöð. Gaman væri að vita hvaða orðhagi maður  bjó  til orðið  jarðlest.  

      Rétt er að vekja  athygli þeirra sem  semja  íslenska  texta  við fréttir  Stöðvar  tvö að orðið  reður  er karlkyns  ( auðvitað!)  en  ekki  hvorugkyns eins og  var í  kvöldfréttum (04.01.2011)

  Úr frétt á visir.is ( 05.01.2011):  Þá hefst karokímaraþon, til stuðnings íslenskrar náttúru, sem mun standa allt fram á laugardag.  Hér ætti að standa  : ... til stuðnings íslenskri náttúru... 

    Afkoma   ferðaskrifstofunnar Iceland Express  er að líkindum ekki upp á  marga fiska um þessar mundir  ef marka má   gauðrifnar gallabuxur forstjórans sem   áhorfendur komust ekki hjá því að sjá í fréttatímum beggja  sjónvarpsstöðvanna  (04.01.2011).     

   Enn er sunginn  slagarinn alkunni úr  fyrri heimsstyrjöld: It´s a long way to Tipperary, en þar segir m.a. í einni gerð textans:  „Singing songs of  Piccadilly, Strand and Leicester Square”. Snemma í enskunámi  var manni kennt er  að bera  fram   staðaheiti eins  Leicester Square  og Leicestershire. Slík kennsla er  ef til vill ekki á boðstólum í dag.  Framburðurinn er óravegu frá  rithættinum  ( eins og oft í ensku). Leicester  er   borið  fram: lester. Það var  þess vegna  dálítið óvenjulegt að heyra  fréttamann  Ríkisútvarps  (22.12.2010) segja  skýrt og greinilega Leisesterskíri. Það sama  á við um orðið Gloucester. Það er borið fram  gloster.   Annað erlent  heiti  , nafn sambandsríkisins   Arkansas í Bandaríkjunum  var  rangt  fram borið bæði í fréttum Stöðvar tvö og  Ríkissjónvarpsins  (03.01.2011) Í  báðum tilvikum var það  borið fram með  sterku  s- hljóði í  endann.  Réttur framburður   er  hinsvegar:  arkanso með daufu r-hljóði og án  s-hljóðs í endann. Þetta eru atriði sem fréttamenn útvarps- og sjónvarps eiga ekki að flaska á. En gera samt. Meira að segja gamlir jaxlar í faginu.